De lokroep van het "Paardenstaartje" - Sven Tuytens

Sven Tuytens is VRT correspondent in Madrid.

Spanje verkeert sinds de parlementsverkiezingen van 20 december 2015 in een politieke impasse. Peilingen wijzen erop dat de conservatieve Partido Popular bij de verkiezingen van vandaag de meeste stemmen zal halen, terwijl de linkse coalitie Unidos Podemos tweede zou worden, met net iets meer stemmen dan de Spaanse socialisten van de PSOE. De Partido Popular en Unidos Podemos zouden geen van beide een meerderheid behalen om te regeren. De PSOE zou op die manier een beslissende rol spelen.

Ik woon in Villanueva de la Cañada, een gemeente van 16.000 inwoners in de oostrand van Madrid. Dat is de streek waar de regerende Partido Popular thuis speelt. Het gemiddeld inkomen ligt hier ligt ver boven het Spaanse gemiddelde.

Hier leeft de middenklasse die trouw voor de conservatieve Partido Popular stemt. Luís Partida, de burgemeester is al 40 jaar aan de macht. Al 10 keer won hij de gemeenteraadsverkiezingen en telkens opnieuw doet hij dat met een absolute meerderheid. Er zijn niet veel burgemeesters die hem dat na kunnen doen.

Al voelen sommigen zich aangetrokken tot het rechtse Ciudadanos, toch wensen ze hier opnieuw een regering met de Partido Popular die de lakens uitdeelt. In de streek is men niet te spreken over de gigantische corruptieschandalen binnen de regeringspartij, maar dat heeft weinig invloed op het stemgedrag van de Spaanse conservatief. Het alternatief, een regering met het linkse Podemos, beschouwen ze als één van hun ergste nachtmerries.

De nieuwsgaring van de overheidszender TVE staat stevig onder controle van de Partido Popular. Deze zender brengt de laatste weken regelmatig reportages over Venezuela met verhalen van leiders van de conservatieve oppositie die door de linkse regering van Nicolás Maduro in de gevangenis opgesloten worden.

Wat mijn buren het ergste vinden zijn de beelden van lege winkels in Caracas en burgers die er uren staan aan te schuiven. “Als de communisten van Podemos aan de macht komen, dan krijgen we in Spanje Cubaanse en Venezuelaanse toestanden”: dat is de waarschuwing die niet alleen door de TVE, maar ook door de belangrijkste conservatieve kranten tot vervelens toe herhaald wordt.

Aan de school waar mijn kinderen studeren verwittigde een Spaanse vader mij onlangs: “Als we nu de macht aan “paardenstaartje” (coletas) - de bijnaam van Pablo Iglesias, de leider van Podemos - geven dan is de hele besparingsronde van de voorbije jaren voor niets geweest. Dan vliegt onze overheidsschuld de hoogte in, krijgen we Merkel op ons dak en verzuipen we in Griekse toestanden.”

Een jonge moeder voegde er angstvallig aan toe: “Het huisje aan het strand waar mijn moeder voor gewerkt heeft, zijn we zo kwijt als Podemos aan de macht komt. Want die zijn van plan om vakantiewoningen weg te geven om er vluchtelingen in onder te brengen.”

Van de zware besparingen in de gezondheidszorg liggen de meeste inwoners van de gemeente niet wakker: de meesten hebben toch al een medische bijstandsverzekering. Het groeiend aantal privéscholen en universiteiten in het oosten van Madrid geven aan dat de kloof tussen arm en rijk groter wordt.

Wie in Spanje over financiële middelen beschikt stuurt zijn kinderen tegen betaling naar de school van zijn/haar keuze. Burgers worden klanten, klanten van de school en van het hospitaal. De kracht van de Spaanse volkspartij is dat conservatief Spanje door dik en dun, ondanks een lange reeks corruptieschandalen, voor de Partido Popular blijft stemmen. Het is een partij die er tegelijk in slaagt uiterst rechts als centrumrechts te verenigen.

Ik heb enkele kenissen in Móstoles, een voorstad van 205.000 inwoners op amper 30 kilometer ten zuiden van waar ik woon. Het is een totaal andere wereld waar de werkloosheidscijfers bij jongeren boven de 50 procent liggen.

In Villanueva de la Cañada ken ik geen enkele familie die uit haar zijn huis werd gezet omdat ze hun woonkrediet niet langer kon afbetalen. Uit Móstoles ken ik er verschillende die door de oproerpolitie uit hun appartementen werden geschopt.

In de middelbare Juan Gris school zie je de effecten van de besparingspolitiek in het onderwijs. Tientallen jongeren die tijdens de periode van de bouwwoede voortijdig de school verlieten om snel geld te verdienen, komen nu naar de avondschool om hun middelbaar diploma te behalen. Met 110 zitten ze in de klas. Omdat de klaslokalen niet voorzien zijn op zoveel volk heeft men de muur tussen twee klassen afgebroken om zo een grote klas te beschikken.

De leraar staat ter hoogte van waar de vroegere scheidingsmuur stond. Want als hij vooraan de klas praat, horen ze achteraan de klas geen woord van wat hij te zeggen heeft.

In december 2015 stemde een groot deel van deze studenten voor Podemos en dat gaan ze op zondag opnieuw doen. Opnieuw vier jaar een regering met premier Mariano Rajoy, zien ze hier niet zitten.

Deze jongeren leven van dag tot dag en zien de toekomst bijzonder somber in. Bij gebrek aan een inkomen blijven ze bij hun ouders wonen. Toekomstplannen maken met je lief is hier moeilijk.

De jeugd van Móstoles kijkt al lang niet meer naar de publieke zender om zich te informeren. Ze volgen Podemos via de sociale media of kijken naar de gesprekken van het programma ‘La Tuerka’, internettelevisie gemodereerd door Pablo Iglesias, de leider van Podemos die als universiteitsprofessor ongeveer 900 euro per maand verdient.

Een van de studenten van de Juan Gris school vertelde mij: “Iglesias weet wat er bij de jeugd leeft. Hij komt ook uit dit soort buurt. Die man is politoloog, hij is de enige die voor verandering kan zorgen.”

Een andere student vertelt dat hij aanwezig was aan de Puerta del Sol in Madrid toen de indignadosbeweging in 2011 geboren werd: “Toen deden de PP (Partido Popular) en de PSOE (Spaanse socialisten) ons af als een stelletje hippies. De indignados hebben met Podemos nu een eigen partij. Met een beetje geluk worden we de tweede partij van Spanje. Maar we hebben de media tegen. Manuela Carmena, de burgemeester van Madrid is van Podemos. Ze wordt door een groot deel van de pers zwart gemaakt of genegeerd.”

Ik ben de laatste maanden een paar keer naar de Podemos cirkel van Móstoles geweest. Sommigen zeggen dat ze oude socialisten zijn, anderen communisten van Izquierda Unida, een andere komt dan weer van het anti-kapitalistisch front.

Het was een hele opdracht om tot Unidos Podemos te komen, een coalitie tussen Podemos en Izquierda Unida (communisten en groenen). Maar om een einde te maken aan de besparingspolitiek, de arbeidregeling en corruptie van de regering van Mariano Rajoy, zat er niets anders op dan de eeuwige ruzies binnen links eventjes op te bergen.

In Spanje bestaat een gezegde uit de tijd van dictator Franco: “Enkel in de gevangenis is links verenigd”.

Van de nieuwe partijen staat vast dat het rechtse Ciudadanos het na de verkiezingen gemakkelijk op een akkoordje zal gooien met de Partido Popular. Maar zelfs dan halen de conservatieven geen meerderheid om een regering te vormen.

De vraag is nu wat de PSOE van Pedro Sánchez gaat doen? Een vervelende keuze voor wie socialist stemt: gaat zijn/haar stem dienen om de PP te steunen of om van Pablo Iglesias de volgende premier te maken?

Het is in feite een beetje blind stemmen. Daarom wordt verwacht dat heel wat socialisten zondag thuis zullen blijven. Na de verkiezingsuitslag van zondagavond zullen de onderhandelingen meteen beginnen. Veel Spanjaarden hopen dat er dan heel snel een regering wordt gevormd. Want deze situatie is nieuw voor Spanje, waar de voorbije 40 jaar PP en PSOE afwisselend regeerden.