Van God los? - Jürgen Mettepenningen

Eén maand na de aanslagen is er ook een debat over god. Bestaat hij? Welke god is het die zo'n daden toelaat? Het zet theoloog Jürgen Mettepenningen aan om na te denken over zijn christelijke god, over atheïsme en Charlie Hebdo.
opinie
Opinie

Jürgen Mettepenningen is theoloog, verbonden aan de Onderzoekseenheid Geschiedenis van Kerk en Theologie van de Katholieke Universiteit in Leuven.

Als je God voor dood hebt verklaard, erken je minstens dat hij heeft bestaan, zo zou je met een glimlach kunnen beweren. Anderen zweren dan weer zonder glimlach zodanig bij het niet-bestaan van God, dat hun eigen worsteling met God hun argumenten haast in verlegenheid brengt.

Weer andere mensen doen soms zodanige prachtige dingen, dat velen er de hand van God wat in vermoeden. Ja, God bestaat. En zovele andere goden ook… Maar over wie hebben we het dan, wat houdt dat bestaan in en hoe gaan we er mee om?

God

Er zijn nog nooit zoveel goden geweest als vandaag. Prince was voor sommigen een god, zeker nu hij overleden is. En vrije meningsuiting lijkt een godheid te zijn, hoe die ook ingevuld wordt: onaantastbaar, verheven boven alles, maar de inhoud doet er niet toe? Charlie is toch geen god, komaan?

Kijk maar naar wat Charlie Hebdo publiceerde na de aanslagen in Brussel: een tekening van Stromae met enkele afgehakte ledematen errond en de tekst ‘Papa où t’es’. Ik was geschokt. Is alles dan gepast om te tonen wat in mensen opkomt?

Kun je met alles op elk moment lachen? Wie daar ja op antwoordt, heeft zichzelf tot god verheven. En er bestaan zo heel wat van die goden!

Ik ben god niet

Vandaag schept de mens zijn goden naar zijn beeld en gelijkenis. En hij verbindt aan die goden wonderlijk genoeg soms de naam aan van de God van de heilige schriften, of het nu de God van de joodse, christelijke of islamitische bijbel is. Zo komt het dat mensen met een geloofsbelijdenis op de lippen zichzelf opblazen en anderen mee zuigen in hun zogeheten marteldood.

Wie via terreurdaden beslist dat anderen mee de dood in gesleurd worden, dient geen God maar speelt zelf god. En wordt geëerd door IS… Dergelijke goden bedienen zich van de naam van God en roepen op om hun wil te laten geschieden: een nepkalifaat oprichten bijvoorbeeld, zoals Bart Peeters zo treffend zingt in zijn lied ‘Hemel’.

God, leven en levensbeschouwing

Over naar godsdienst en de rol ervan in onze samenleving. Op dit terrein stel ik een paradox vast. Hoewel premier Charles Michel afgelopen week de leiders van de erkende erediensten van ons land ontving en hij graag een permanente overlegstructuur wil oprichten met hen, is er het groeiend streven in de politieke wereld om neutraliteit te promoten. Neutraliteit als godheid, als het ware. Van een contradictio in terminis gesproken!

Hoe kan eender welke beschouwing van het leven – levensbeschouwing – neutraal zijn of zich laten inpassen in een raamwerk van neutraliteit? Hoe zou men de rol van levensbeschouwingen kunnen neutraliseren?

Levensbeschouwingen zijn er om het leven meer diepgang, zin, troost en vreugde te geven. Om ieders leven en het samenleven met elkaar dus te verrijken. Er is geen polemiek nodig tussen levensbeschouwingen, net zoals er geen vervlakking nodig is van het profiel van elk van de levensbeschouwingen. De enige wijze weg ligt in wederzijds respect en actieve dialoog.…

God is liefde?

Terug naar Bart Peeters, die in zijn lied God liefde noemt. Zo zie ik als christen God ook. Zoals de liefde is God niet te vatten en niet te claimen. God is van niemand, hij is er voor iedereen. Niet zomaar, maar als de meest positieve kracht: liefde.

Daarmee is meteen gezegd dat liefde voor christenen de parameter bij uitstek is om God alvast uit te sluiten van alles wat gewelddadig is. Waar geen streven naar liefde is en mensen worden uitgesloten, daar kan God niet zijn, tenzij als stille toeschouwer en troostende schouder, zo geloof ik. Het is mijn diepste overtuiging dat waar mensen elkaars menszijn versterken, God ruimte kan krijgen om zijn liefde te tonen.

Zweverig? Ach, ik kan en hoef God niet te bewijzen, want bewijzen ligt niet in de orde van de liefde maar van de logica of de wiskunde. Velen doen zo hard hun best om hem met allerlei argumenten het bestaan te ontzeggen, dat hier een uitspraak van Gerard Reve op zijn plaats is, toen een jongen hem vroeg of God volgens hem bestaat:

"Ach jongen", zei Reve, "bestaan, bestaan, dat heeft God helemaal niet nodig". Nico ter Linden geeft deze dialoog weer in zijn laatste boek, En dan nog dit. Wel, die God bestaat inderdaad niet zoals wij denken dat hij zou moeten bestaan of zoals verschillende mensengoden willen doen geloven. Zo gaat dat immers met liefde.

VRT NWS wil op vrtnws.be een bijdrage leveren aan het maatschappelijk debat over actuele thema’s. Omdat we het belangrijk vinden om verschillende stemmen en meningen te horen publiceren we regelmatig opinieteksten. Elke auteur schrijft in eigen naam of in die van zijn vereniging. Zij zijn verantwoordelijk voor de inhoud van de tekst. Wilt u graag zelf een opiniestuk publiceren, contacteer dan VRT NWS via moderator@vrt.be.

Meest gelezen