Zal Griekenland tijdig de hotspots klaar hebben? – Bruno Tersago

In het kader van het Europese spreidingsplan, moeten er aan de Europese buitengrenzen zogenaamde hotspots komen, registratiecentra, waar economische migranten moeten worden gescheiden van vluchtelingen. De Griekse overheid heeft gezegd dat ze tegen eind oktober drie hotspots klaar zou hebben op de eilanden Lesbos, Kos en Leros, en dat er ook een centraal registratiecentrum in de havenstad Piraeus, bij Athene, zou komen. Het is een groot vraagteken of dat tijdig zal lukken.
opinie
Opinie

Bruno Tersago is correspondent in Griekenland.

Afgelopen week was de Oostenrijkse bondskanselier Werner Faymann in Griekenland op bezoek om samen met de Griekse premier Tsipras te kijken hoe de voorbereidingen van de hotspots vorderen. Oostenrijk zou namelijk 100 mensen leveren om de hotspots te bemannen. Hij ging een kijkje nemen op Lesbos, het eiland dat het grootste deel van de vluchtelingen te verwerken heeft gekregen afgelopen zomer en waar een registratiecentrum moet komen. Volgens Faymann kan er geen sprake van zijn dat de hotspot tijdig klaar zal zijn.

Op dit moment zijn er op Lesbos twee opvangkampen waar de vluchtelingen worden geregistreerd. Er is nauwelijks stromend water, het aantal toiletten is ruim onvoldoende en de tenten volstaan niet om alle mensen een dak boven het hoofd te geven. En zoals Faymann ook al zei: er is niet eens een computer. Registraties gebeuren op papier, in een groot boek.

Vluchtelingen van economische migranten scheiden

De talrijke vluchtelingen die op verschillende plaatsen op het eiland aanspoelen, moeten vaak te voet naar een van de kampen om zich er te laten registreren. Dat is een tocht van 60 kilometer. Er is geen enkele vorm van opvang of vervoer voorzien en ze worden enkel geholpen door vrijwilligers of medewerkers van vluchtelingenorganisaties en NGO’s die op het eiland aanwezig zijn. De Griekse wetgeving laat niet toe om mensen zonder papieren te vervoeren. Je riskeert dan een boete of zelfs gevangenisstraf op beschuldiging van mensensmokkel. Sinds de regering Tsipras aan de macht is, is er meer flexibiliteit en worden er af en toe bussen ingezet voor het vervoer van de vluchtelingen.

Wanneer ze in de kampen aankomen, moeten ze worden geregistreerd. Politieagenten nemen vingerafdrukken en foto’s, maar worden overspoeld door het aantal vluchtelingen. Dat leidt tot frustratie en af en toe wordt geweld gebruikt om de gemoederen te bedaren. De bedoeling van de registratie is dat vluchtelingen van economische migranten worden gescheiden. Met name de Syriërs krijgen een speciale behandeling en mogen via de ferry doorreizen naar Athene. De identificatie gebeurt aan de hand van een paar vragen die moeten worden vertaald door vrijwilligers, en door paspoortcontrole. Afghanen, Irakezen en andere migranten voelen zich gediscrimineerd en willen dezelfde behandeling krijgen. De registratieprocedure zit vol gaten, valse paspoorten worden vaak niet opgemerkt en ook niet-Syriërs krijgen vaak de begeerde papieren die hen toelaten om door te reizen. Gezien er op dit moment geen concrete procedure is om mensen terug te sturen, zou dat betekenen dat ze op het eiland moeten blijven. Maar daar is te weinig plaats.

De situatie in Leros en Kos is op dit moment niet zo schrijnend als in Lesbos, maar ook daar is er nog heel wat werk nodig voor een operationele hotspot klaar is.

Centrale registratiepost

De Oostenrijkse bondskanselier heeft overigens niet eens de echte schrijnende werkelijkheid: net voor het bezoek van Tsipras en Faymann werd er op Lesbos koortsachtige gewerkt om de etalage een beetje op te poetsen. De opvangkampen Moria en Kara Tepe werden opgeruimd. De dag voor het bezoek kwamen niet minder dan vier ferryboten langs om vluchtelingen snel op te pikken en naar Piraeus te brengen.

Op de dag dat de Oostenrijkse bondskanselier op Lesbos zat, kwamen meer dan 3000 vluchtelingen in Piraeus aan. Waar dus een centrale registratiepost zou moeten komen, hoewel daar voorlopig nog heel weinig te merken is van enige voorbereidingen. Meermaals per week komen ferryboten aan met Syrische vluchtelingen. Je ziet dan telkens een menigte van om en bij de 2500 mensen die zo snel mogelijk naar het centrum van Athene trekt om daar op bussen te stappen die hen naar Idomeni brengen, de grensovergang met FYROM. Doel van de vele vluchtelingen is Duitsland te bereiken. Tussen 12 september en 6 oktober brachten de ferry’s overigens 45.875 vluchtelingen aan land in de havenstad bij Athene.

Overheid lijkt de grote afwezige

Diegenen die het geld niet hebben om verder te reizen, blijven hangen in Athene. In feite wordt hier al min of meer een onderscheid gemaakt tussen vluchtelingen en economische migranten: de meeste Syriërs komen uit de middenklasse en hebben voldoende geld om verder te reizen. Andere nationaliteiten die hun geluk in Europa komen zoeken, geraken vaak niet verder dan Griekenland. Afgelopen zomer zaten er zo honderden mensen in het centrale park Pedion Tou Areos en later op het Victoriaplein, maar sinds het is beginnen regenen hebben verschillende gemeenteraden de verlaten Olympische stadions ter beschikking gesteld, waar de vluchtelingen op dekens op de grond slapen, of hun tentjes opzetten om toch enige vorm van privacy te hebben. De overheid lijkt de grote afwezige in die stadions. De opvang wordt eens te meer geregeld door vrijwilligers.

Ook hier lijkt voorlopig nog geen gecoördineerde aanpak te zijn: de vluchtelingen worden op de eilanden op de schepen gezet, maar niemand schijnt er over te hebben nagedacht wat er nadien met hen moet gebeuren. Dat zet toch wel wat vraagtekens bij het opstarten van de Griekse hotspots. En zelfs al komen die er op tijd en werken ze zoals voorzien, dan nog zijn de mazen van het net wellicht nog te groot. Er zijn tijdens deze zomer vluchtelingen aangetroffen op eilanden die al een stuk dichter bij Athene liggen, zoals Amorgos of zelfs Skyros.

Overigens is de problematiek van de hotspots niet de enige kopzorg voor Europa. De stroom van vluchtelingen gaat onverminderd voort. Gevreesd wordt dat er meer mensen de verdrinkingsdood zullen vinden, nu de weersomstandigheden slechter worden. Op Lesbos geeft de plaatselijke overheid aan dat er nu al te weinig plaats is om de slachtoffers te begraven.

Volgens de Internationale Organisatie voor Migratie IOM zijn er dit jaar al ongeveer 428.000 mensen aangekomen op de Griekse eilanden. Afgelopen vrijdag zei de organisatie dat het aantal mensen dat in Griekenland dagelijks aankomt, nu op 7000 staat. Een overtocht van Turkije naar Griekenland kost via het smokkelcircuit minstens 1000 euro (met een gewone ferry kan je de tocht maken voor 20 euro). Het overzetten is dus een hele lucratieve handel, waartegen Europa zou gaan optreden door de boten van de mensensmokkelaars te vernietigen. Hoe dat precies zou gaan werken bij de rubberbootjes die vanaf de Turkse kust vertrekken, is nog niet helemaal duidelijk. Zonder de hulp van Turkije lijkt dat bijna een onmogelijke opdracht.

VRT NWS wil op vrtnws.be een bijdrage leveren aan het maatschappelijk debat over actuele thema’s. Omdat we het belangrijk vinden om verschillende stemmen en meningen te horen publiceren we regelmatig opinieteksten. Elke auteur schrijft in eigen naam of in die van zijn vereniging. Zij zijn verantwoordelijk voor de inhoud van de tekst. Wilt u graag zelf een opiniestuk publiceren, contacteer dan VRT NWS via moderator@vrt.be.

Meest gelezen