Tussen kromzwaard en olievat - Lukas De Vos

Lukas De Vos was buitenlandjournalist voor VRT-nieuws.

De tijden zijn niet veranderd. Alleen keren ze zich ook tegen eigen moslims, als ze behoren tot een andere strekking. Al weken draalt Salman bin Abdoel Aziz van Saudi-Arabië om de knoop door te hakken of hij al dan niet gratie zal verlenen aan de nieuwste schandelijke rechtsaanfluiting die zijn koninkrijk vanzelfsprekend vindt: de terdoodveroordeling van Ali Mohammed al-Nimr voor feiten die hem werden aangewreven toen hij 17 en dus minderjarig was. Alleen zijn die feiten pas bekendgemaakt na foltering, een afgedwongen bekentenis, een schertsproces zonder aanhoudingsbevel, zonder bijstand van een advocaat, en zonder akte van beschuldiging. De aanklacht is achteraf gefabriceerd en niet min. Lidmaatschap van een terreurorganisatie, geweld tegen veiligheidspatrouilles, verboden wapendracht. Dat was de letterlijke vertaling allicht van wat zich in 2011 tijdens de Arabische Lente voordeed. Straat- en twitterprotest om meer democratie te krijgen.

Dat is het laatste wat de wahabitische oligarchie van zins is. Er is maar één orde, en dat is de goddelijke, die vertegenwoordigd wordt door de koning op aarde, en de grootmoefti in zijn alwetendheid. De nieuwe koning, Salman, die op 23 januari de scepter overnam van Abdoellah bin Abdoel Aziz, trekt de lijn door die zijn minder verkrampte voorgangers (Abdoellah en Fahd) uittekenden: hij installeerde inderdaad bij zijn aantreden de verkiezing van 30 vrouwen in de Majlis al-Soera. Dat raadgevend orgaan werd in 1993 opgezet met 150 benoemde mannen. De Majlis heeft het recht om wetsvoorstellen te doen, maar het is de koning die beslist. Vanaf 2005 werd de helft van die mannen verkozen (door mannen alleen), de andere helft aangesteld. En twee jaar geleden werd kiesrecht voor vrouwen beloofd; dat is er, ze zetelen apart, en hebben even weinig in te brengen als voorheen. Want vrouwen hebben geen eigen identiteitskaart, ze blijven geregistreerd op de naam van hun vader of echtgenoot. De grootmoefti van zijn kant, Abdoel Aziz Aal al-Sjeik, heeft het laatste woord in godsdienstige besluiten. Hoewel, voor het koningshuis, dat uit goed 5.000 leden bestaat, gelden aparte regels. Zolang het maar niet aan de grote klok wordt gehangen, zijn voor hen homoseksuele verhoudingen niet verboden.

Als de schijn maar wordt hooggehouden. Eind september slaagde Riaad erin om uit de mensenrechtendoelstellingen van de VN de toekenning van gelijke rechten voor holebi's uit de teksten te halen. De Saoedische ambassadeur bij de VN, noemde zo'n voornemen in strijd met de sharia en dus ondemocratisch. Die rechten toch toekennen zou bovendien “een inmenging zijn in binnenlandse aangelegenheden”. Pardon? Op homoseksuele handelingen en sodomie staat gewoon de doodstraf, in het beste geval chemische castratie of een onbeperkte gevangenisstraf. Maar dat geldt dus niet voor de verheven kaste, die ook misbruik van vrouwen en meiden uit arme Aziatische landen tolereert, en verwonderd opkijkt als het gerecht in Los Angeles een zaak heeft geopend tegen prins Majied Abdoel Aziz die op een uit de hand gelopen feestje meer dan handtastelijk was geworden tegen ettelijke vrouwen. Als hij al niet diplomatiek onschendbaar wordt verklaard, is hij hoe dan ook vrij tegen een borg van 300.000 dollar. Een schijntje voor de Saud-dynastie, die sinds de jaren dertig alle olie-inkomsten rechtstreeks op eigen rekening krijgt.

Net die olie had de Saudi's voor een dilemma gezet: de wereldwijde crisis (zeker in China) deed de vraag danig afnemen, maar de (gedeeltelijke) opheffing van het embargo tegen Iran bracht een nieuwe producent op de markt. In beide gevallen was een prijsdaling aanzienlijk. Riaad koos voor de uitputtingsslag. Het bleef en blijft olie oppompen aan hetzelfde ritme, ook al is de prijs per vat gehalveerd. Het heeft enorme dollarreserves (die nu trouwens terugvloeien), en daarmee kan het zich het meest gesofistikeerde wapentuig uit de VS en de EU aanschaffen om de verwachte confrontatie met Iran aan te gaan. Nog maar in juni is met Frankrijk een overeenkomst gesloten voor de levering van patrouilleboten, 23 helikopters, 50 Airbustoestellen, de plannen voor een kernreactor, en opleidingsprogramma's om kernafval netjes op te ruimen. Waarde: 10 miljard euro. Geen wonder dat Frankrijk de andere kant opkijkt als de Saudi's hun wapens laten kletteren in Jemen. De VS doen hetzelfde, in naam van “het strategisch partnerschap”. Dat is beslist tijdens het bezoek van Salman aan Obama op 4 september – een bezoek dat nog in mei nukkig werd ingetrokken vanwege Washingtons toegeeflijkheid tegenover Iran. Het VK doet hetzelfde, het liet Saudi-Arabië aan het hoofd van de VN-mensenrechtenkommissie zetten in Genève, in ruil voor een eigen bestuursfunctie en wat zakgeld.

Die wapens komen goed van pas om de directe vijand, de sjiieten, de pas af te snijden. Het naburige Jemen is zo goed als opgerold na aanhoudende bombardementen. Begin deze maand is de zeestraat Bab el-Mandeb in de Rode Zee heroverd door de loyalisten van president Mansoer, de (sjiitische) Hoetti's zijn in het verweer gedrongen en plooien na nederlagen in de centrale provincie Marib terug op de hoofdstad Sanaa, die ze pas in maart veroverden. Mansoer is net teruggekeerd uit ballingschap naar Aden. Naar verluidt is een Iraanse vissersboot met wapens voor de opstandelingen onderschept voor de kust van Oman. En Riaad beschuldigt Teheran van oorlogsvoering bij procuratie, in Libanon, Afghanistan, en natuurlijk Irak en Syrië. En van politiek misbruik van de hadj, toen 800 of 1.200 mensen vertrappeld werden op weg naar steniging van de duivel.

Het doet de zaak van al-Nimr geen goed. De jongeman is een sjiiet en ook zijn oom is een notoir verzetsleider. Hij zit in de dodencel. Ook voor andersgelovigen is de verstrakking merkbaar. De grootmoefti liet zich in 2012 niet pramen om te oreren dat “alle kerken met de grond gelijk gemaakt moeten worden”, want dat was het woord van de profeet. De laatste priester is trouwens in 1985 uitgewezen. Eredienst mag alleen binnenshuis, bekering is uit de boze, anders: het kromzwaard voor afvalligen. En voor al wie zich verzet tegen de bedoeinentradities. Liefst 45 Aziatische huismeiden wachten op hun terechtstelling, meestal omdat ze de verkrachtingen en mishandelingen in rijke families beu waren. Enkele dagen geleden is de Filipijnse Joy Nong opgepakt voor “terrorisme”. Ze zou bommengordels genaaid hebben op last van een Syriër bij wie ze inwoonde – 15 maand geleden was ze weggelopen bij haar Saudische bazen. Want officieel is de slavernij in 1962 afgeschaft, officieus gaat ze gewoon door. Liefst met onwetende vrouwen, reden waarom Riaad geen hoge opgeleide (Syrische of Iraakse) vluchtelingen opneemt, “om demografische redenen”. Maar hulp is er wel: Duitsland mag met Saudisch geld 200 moskeeën bouwen. Allicht voor het zielenheil van de kaffirs.

Misschien kan de VN zijn eigen handvest naleven, en landen met apartheid, zoals eertijds Zuid-Afrika, excommuniceren, tot er beterschap volgt. Want gelijkheid van godsdienst, van ras, van gerechtelijke behandeling, van geslacht, van informatie, van bewegingsvrijheid, ze zijn ver te zoeken. Diep onder het woestijnzand. Lawrence of Arabia vraagt zich ongetwijfeld af of hij de Ottomanen wel had moeten verdrijven.