De Sepptische put loopt over - Frank Van Laeken

Frank Van Laeken is freelance journalist en sportcolumnist.

We kennen het verschijnsel septische put allemaal. Beerput, in schoon Vlaams. Een tank waarin het afvalwater van toiletten, douches en badkuipen wordt verzameld. Door de zwaartekracht zakken de bezinkbare delen naar de bodem, waar ze voedingsstof vormen voor bacteriën, waardoor een deel van het bezonken materiaal weer vloeibaar wordt. Geregeld moet een ruimingsfirma de niet vloeibare onderdelen komen verwijderen, anders loopt de put over. Denk in dat geval aan: een niet te harden stank, vieze brij, miserie voor maanden.

Denk vervolgens aan de wereldvoetbalbond FIFA en zijn beerput. Of laat me die, met een goedkope woordspeling, 'Sepptische' put noemen, naar voorzitter-alleenheerser Sepp Blatter — als híj een maffiose organisatie mag leiden, mogen scribenten flauwe woordgrapjes maken. De beerput van de FIFA pruttelde al een jaar of twintig, nog onder de vorige, hoogbejaarde voorzitter Havelange en nog veel meer sinds Blatter in 1998 met gekochte stemmen de boel overnam. Af en toe werd er een lid van het Uitvoerend Comité, Exco, tijdelijk geschorst of verplicht om op te stappen, maar pas nu, na een zeer gedetailleerd en jarenlang voorbereid gezamenlijk onderzoek van de Amerikaanse FBI en het Zwitserse gerecht werd het deksel van de beerput verwijderd. In Zürich is de stank momenteel verschrikkelijk.

Of Sepp Blatter werkelijk schuldig is, moet nog blijken. U kent dat heilige juridische principe dat iedereen onschuldig blijft tot hij veroordeeld is. Dat geldt ook voor 79-jarige Zwitsers die al zeventien jaar op machiavellistische wijze het hoogste orgaan van de voetbalwereld leiden. Blatter werd er in verschillende publicaties van verdacht ongeoorloofde transacties te hebben gedaan, goedgekeurd of laten gebeuren, maar journalisten zijn vooralsnog geen onderzoeksrechters (en gelukkig maar!).
Dat de FIFA-voorzitter twee weken geleden in verdenking werd gesteld was een duidelijke indicatie dat er —excuus voor de beerputachtige verwijzing — stront aan de knikker was. Dit keer waren het geen onderzoeksjournalisten maar speurders die vermoedelijk bezwarend materiaal hadden ontdekt. In één pennenstreek werd ook UEFA-voorzitter Michel Platini in opspraak gebracht. Die had in 2011 1,8 miljoen euro opgestreken voor bewezen diensten in het begin van de eeuw, toen hij nog persoonlijk adviseur van Blatter was. Vreemd dat iemand pas vele jaren later betaald wordt, zult u denken, en terecht. Nog vreemder als dat gebeurt vlak na de toekenning van het WK 2022 aan Qatar, een land waarvoor Platini tot eenieders verbazing gestemd had en waar zijn zoon, o toeval, achteraf een hoge functie kreeg toegewezen.

De Ethische Commissie van de FIFA — die vorig jaar nog anderhalf oog dichtkneep nadat een intern rapport had aangetoond dat er wel degelijk iets aan de hand was met de toewijzingen van de WK's van 2018 en 2022 aan respectievelijk Rusland en Qatar, — reageerde nu wel heel snel. Zowel Blatter, als Platini, die ook ondervoorzitter is van de FIFA, werden 90 dagen geschorst, een straf die mogelijk met 45 dagen verlengd kan worden. Ook de secretaris-generaal van de wereldvoetbalbond, Jérôme Valcke moet drie maanden aan de zijlijn toekijken. De Zuid-Koreaan Chung Mong-Joon, ere-ondervoorzitter, kreeg een nog zwaardere straf: zes jaar schorsing, plus een geldboete. Chung was al een tijdje uitgerangeerd bij de FIFA, maar wilde zich naar verluidt wel kandidaat stellen voor de voorzittersverkiezingen van 26 februari volgend jaar.

Platini wordt enkel ten laste gelegd dat hij op z'n zachtst gezegd bizarre vergoedingen heeft ontvangen voor werk in opdracht van de FIFA, vandaar dat de UEFA zich onmiddellijk achter haar voorzitter schaarde. Hij mag blijven, zij het dat ie eventjes in de tribune mag plaatsnemen.

Blatter niet. Die had eerder al zijn aftreden aangekondigd, werd ook de wacht aangezegd door vier belangrijke sponsors van de FIFA — terwijl twee andere grote sponsors eerder al hun contract niet verlengd hadden — en lijkt nu definitief vertrokken, al moet je dat in het geval van een 'politieke' overlever pur sang als Blatter in de voorwaardelijke wijs blijven schrijven.

De vraag is: wat nu? Of beter: wíe nu? De FIFA wordt voorlopig geleid door eerste ondervoorzitter Issa Hayatou, een Kameroener die in het niet zo verre verleden uit het Internationaal Olympisch Comité werd gezet omdat ie met zijn handen in het sponsorgeld had gegraaid. De UEFA krijgt tijdelijk de Spanjaard Angel Maria Villar Llona aan het hoofd en, jawel, ook die is allesbehalve onbesproken. Hij zou zich iets te verregaand hebben geëngageerd om het gezamenlijke bod van Spanje en Portugal om het WK van 2018 te mogen organiseren, te ondersteunen. Wat we daaronder moeten verstaan? Iets tussen invloed uitoefenen vanuit een machtspositie, ongeoorloofde druk zetten en enveloppes met geld uitdelen in, vermoed ik. Van Villar Llona weten we dat hij begin december 2010 onder één hoedje speelde met de Qatarese delegatie: in ruil voor wederzijdse steun ronselde hij mee stemmen voor zijn tijdelijke bondgenoten (waarna hij door de Qatarezen flink bedrogen werd).

Tussen 2010 en vandaag werd de helft van de leden van het Exco al vervangen, wegens gesjoemel en kuiperijen. Daar zullen er nu met Blatter en wellicht ook Platini nog enkele anderen uit moeten verdwijnen. Wie blijft, heeft onvoldoende moreel gezag om de boel over te nemen, en daarbij laat ik nog in het midden of de namen van de andere Exco-leden binnenkort niet in het onderzoek zullen opduiken. Eens de beerput begint over te lopen, is er geen houden meer aan.

Tabula rasa, denk je dan. Maar wie gaat dat beslissen? De FIFA is letterlijk onthoofd en het hoofd van de UEFA-voorzitter ligt op het kapblok, iets waar een Fransman zich best wel iets kan bij voorstellen. Wachten tot 26 februari om een nieuwe voorzitter aan te duiden is nog erg lang. De verkiezingen vooruitschuiven is bij gebrek aan degelijke kandidaten riskant. De kandidaat-voorzitters zijn, op Platini na, onervaren. Prins Ali Bin Al Hoessein, die het in mei nog opnam tegen de fel geplaagde Blatter en zelfs toen nauwelijks gesteund werd, probeert het opnieuw, maar wie gelooft die man nog als hij niet eens in staat is om een gecorrumpeerde bejaarde te verslaan? Uit Afrika komt Tokyo Sexwale aanwaaien, een voormalige anti-apartheidsactivist, die nauwelijks bekend is in de internationale voetbalwereld. Ahmad Al-Fahad Al-Sabah, een sjeik uit Koeweit, is nog zo'n nobele onbekende. Dat probleem heeft Zico niet, want de Braziliaan was een begenadigde voetballer. Hij heeft echter geen bestuurservaring.

Nee, het lijkt er sterk op dat we afstevenen op een vuile voetbaloorlog, met een beerput die nog meer kwalijke geurtjes zal verspreiden en verdachtmakingen die op kick 'n' rushachtige wijze heen en weer zullen worden geslingerd. Er zijn sinds eind mei nu al een dozijn hoge bonzen aangehouden of in verdenking gesteld, en uit de verklaringen van de Zwitserse onderzoeksrechter van een paar weken geleden mochten we afleiden dat 'the best is yet to come'. Komt er nog ná Blatter en Platini? Ik installeer me met een krat pils en enkele zakken chips op de bank. Voetbal, een feest! FIFA, een orgie van corruptie! Voor één keer zitten de hooligans op de VIP-plaatsen.

Misschien moeten we een suggestie van voetbalcolumnist François Colin van een tijdje geleden ter harte nemen: die was van oordeel dat de Verenigde Naties tijdelijk het roer moest overnemen in Zürich. Op het eerste gezicht klinkt dat vreemd: wat heeft de VN nu met voetbal te maken? Maar als je erover nadenkt, wordt het plausibel: het voetbal heeft een externe instantie met voldoende macht en gezag nodig om zichzelf heruit te kunnen vinden. Dat zal niet lukken door te blijven volharden in doofpotpraktijken of door postjes te laten bemannen door beïnvloedbare persoonlijkheden. Onder curatele plaatsen is dan een valabel idee.

Straks VN-troepen naast de loopgraven van het internationale topvoetbal? Alles is beter dan de huidige, smerige toestand en de impasse die er ongetwijfeld zal op volgen als men de FIFA toelaat zich van binnenuit te hervormen. Deze FIFA is niet meer te redden. Geen enkele tactiek werkt nog, vervanging dringt zich op.