£X€£$$en bij de Fifa - Frank Van Laeken

Frank Van Laeken is freelance journalist en voetbalkenner.

'£X€£$$ UNITED. Het geld van het voetbal' is verschenen bij Houtekiet en kost 19,99 euro.

Niet alleen de voorzittersverkiezingen van mei jl. zorgden voor ophef, ook in 2011 was er de nodige heisa rond. Blatter was de enige overblijvende kandidaat, nadat zijn opponent, de Qatarees Mohamed Bin Hammam, tot dan toe een medestander van de Fifa-voorzitter, net voordien was geschorst vanwege frauduleuze praktijken.

Sepp Blatter kreeg op 1 juni 2011 186 van de 203 stemmen en stelde meteen de emir gerust: het WK zou in 2022 doorgaan in Qatar. Vlak na zijn herverkiezing kondigde hij tevens aan dat hij in 2015 zou opstappen. In één adem noemde hij Uefa-voorzitter Michel Platini als meest geschikte opvolger. Mohamed Bin Hammam, de man die voor hem bij twee opeenvolgende verkiezingen stemmen had geronseld, liet hij vallen als een baksteen. Want dat typeert de Fifa-voorzitter: naar het schijnt bijzonder charmant in de omgang, tot op zeker punt loyaal, maar als het nodig is voor zijn eigen overleven kent hij geen vrienden. Merkwaardig genoeg zou hij, als enige, voor Australië gestemd hebben als organisator van het WK 2022. Ook dat is typisch Blatter: openlijk ijveren voor Qatar, maar zelf voor een andere kandidaat-organisator kiezen, zoals hij al in 2000 had gedaan voor Duitsland ten koste van Zuid-Afrika.

De onderste steen moest en zou naar boven komen, zo beloofde de Fifa-voorzitter de voetbalwereld bij het begin van zijn vierde ambtstermijn. En hij duidde de Amerikaanse topadvocaat Michael J. Garcia, gewezen openbare aanklager in het zuidelijkste district van New York City, aan als hoofd van een onderzoekscommissie. Twee jaar lang dook het team van Garcia onder in de diepste krochten van het wereldvoetbal. Dat leverde een omstandig rapport op dat naargelang de bron in dikte varieerde van 350 tot 430 pagina’s: we weten het niet precies omdat de Fifa het rapport nooit openbaar heeft gemaakt.

In september 2014 presenteerde de Duitse rechter Hans-Joachim Eckert, voorzitter van de Ethische Commissie van de Fifa,wel een samenvatting van 42 pagina’s, waarin Rusland en Qatar worden vrijgepleit van corruptie en omkoping. Uren na de bekendmaking op een druk bijgewoonde persconferentie distantieerde de afwezige Garcia zich van de conclusies, die hij onvolledig en fout noemde. Hij bracht de zaak voor de Beroepscommissie van de Fifa, die hem op 16 december 2014 in het ongelijk stelde. Het rapport moest geheim blijven, waarop Garcia ontslag nam als ethisch onderzoeker, de wereldvoetbalbond een ‘gebrek aan leiderschap’ verweet en zijn collega Eckert een ‘gebrek aan onafhankelijkheid’.

Het geheimhouden van het zonder enige twijfel bezwarende rapport-Garcia kon niet beletten dat er in november 2014 toch grote paniek ontstond in het Fifa-hoofdkwartier, toen in de pers uitlekte dat Chuck Blazer, de corpulente ondervoorzitter van de Noord- en Midden-Amerikaanse voetbalbond Concacaf, al drie jaar samenwerkte met de FBI om corruptie binnen de Fifa te ontmaskeren.

Blazer – bijnaam: ‘Mister Ten Percent’ – werd in 2011 opgepakt omdat hij al tien jaar geen inkomstenbelasting meer had betaald in de Verenigde Staten. Om een gevangenisstraf te ontlopen sloot hij dan maar een deal met de FBI. In ruil voor immuniteit registreerde hij geheime bijeenkomsten van Fifa-officials, met een bewerkte sleutelbos waarin opnameapparatuur verstopt zat.

Blazer had 21 jaar lang – van 1990 tot 2011 – nauw samengewerkt met zijn ‘brother in arm’ bij de Concacaf, voorzitter Jack Warner. Dat leverde hem 10 procent op van alle inkomsten van de Midden- en Noord-Amerikaanse voetbalbond op, een basisloon dat jaarlijks werd verhoogd en een flinke commissie op tv- en sponsorcontracten. Tussen 1996 en 2011 had hij 16,5 miljoen euro aan commissies en onkosten ontvangen. Driekwart van dat bedrag, 12 miljoen euro, had hij onrechtmatig ontvangen en stond op een geheime rekening op de Kaaimaneilanden. In april 2013 was hij uit het uitvoerend comité, Exco, van de Fifa verwijderd omdat hij jarenlang miljoenen dollars op zijn privé-rekening liet overschrijven.

Het hele hebben en houden van Chuck Blazer kwam in de openbaarheid terecht, zijn creditcardafschriften werden gretig geopenbaard. Zo had hij op kosten van Concacaf een Hummer H2Sport ter waarde van 38.000 euro en luxepenthouses aangeschaft, onder meer een studio in New York voor zijn twee katten, waarvoor hij 4.800 euro per maand betaalde, en een ‘werk’-appartement in de Trump Tower. Huurprijs: 14.500 euro per maand. Hij huurde ook parkeerplaatsen voor in totaal 20.000 dollar per jaar.

Maar in 2011 had kandidaat Fifa-voorzitter Bin Hammam bruine enveloppen met 40.000 dollar (32.000 euro) aan de Concacaf-leden gegeven. De vicevoorzitter van de voetbalbond van de Bahama’s, Fred Lunn, wilde niet meewerken, nam foto’s en lekte die aan de pers. Blazer lapte er vervolgens zijn ‘goede vriend’ Warner bij om zijn eigen hachje te redden. De beschuldigingen golfden over en weer tussen de twee voormalige ‘partners in crime’. En toen kwam dus de FBI op bezoek en hielp Blazer meerdere Fifa-officials aan de galg te praten.

Tot overmaat van ramp werd in 2014 darmkanker vastgesteld bij Chuck Blazer. Het kenmerkte een alweer bewogen jaar in zijn leven en dat van de Fifa. Sinds de uitverkiezing van Rusland en Qatar op 2 december 2010 waren al twaalf van de vierentwintig Exco-bestuurders ontslagen of zelf opgestapt. De helft, dus. Zowat de enige stabiele factor binnen het opperclubje van het wereldvoetbal is de voorzitter. En ‘onze’ Michel D’Hooghe, die al sedert 1988 onbesproken lid is van het Exco.

De hamvraag is: hoe corrupt is de hoogbejaarde Fifa-voorzitter zelf? Tot nog toe gleden de corruptiegolven van hem af zoals water van een eend. Er is vooralsnog geen enkel concreet bewijs dat de man die vlot acht talen beheerst zelf met de handen in de snoeppotten van het Grote Geld gezeten heeft. Ofwel is hij daarvoor te gewiekst, ofwel heeft hij zich goed laten afschermen, ofwel is hij helemaal niet betrokken bij welk schandaal dan ook. Sepp Blatter is een kruising van J. Edgar Hoover en Michael Corleone: hij weet alles van iedereen in zijn omgeving, maar hij slaagt erin op de achtergrond te blijven als er schimmige deals worden gesloten en misdrijven gepland.

Maar zelfs als hij werkelijk nooit betrokken is geweest bij wanpraktijken blijft hij wel voorzitter van een organisatie die de corruptie aan de top op zijn minst onvoldoende hard heeft bestreden en het bestaan van baronieën en op macht en geld beluste kliekjes heeft getolereerd. In dat geval blijft hij, als grote baas, eindverantwoordelijke voor al wat binnen de Fifa gebeurt. Blatter belichaamt op zijn bijna tachtigste de corruptie, of hij dat nu wil of niet. Het is niet voor niets dat het Zwitserse parlement hem eind vorig jaar aanduidde als persoon met een belangrijke maatschappelijk functie, wat hem gevoelig maakt voor omkoping. Daardoor staan zijn persoonlijke financiële gegevens nu permanent ter beschikking van de Zwitserse autoriteiten.

Was het voor het gevoel van almacht dat hij per se voorzitter van de Fifa wilde blijven? Wilde hij, zoals sommigen suggereren, van zijn laatste ambtstermijn gebruik maken om zijn imago op te blinken en een propere erfenis achter te laten? Of was hij intussen zo vereenzelvigd met zijn functie dat hij er geen afstand meer van kan nemen?

Sommigen onderstrepen zijn verdiensten voor het internationale voetbal: met ‘Goal’ heeft hij een kapitaalkrachtig ontwikkelingsproject voor voetbal in armere landen helpen opzetten, hij heeft het vrouwenvoetbal uit de vergetelheid geholpen, hij biedt andere continenten dan Europa en Zuid-Amerika kansen om een WK te organiseren, hij heeft van de Fifa een succesvolle multinationale onderneming gemaakt, met een omzet van 2,1 miljard dollar (bijna 1,9 miljard euro), 126 miljoen euro nettowinst en 474 voltijdse personeelsleden. Allemaal waar, maar de Fifa is hoe langer hoe meer een acroniem voor ‘Fair-play Is For Amateurs’ geworden.