Het einde van de geschiedenis - Bart Maddens

Bart Maddens doceert politieke wetenschappen in Leuven.

Maar ook bij de VRT lijkt er minder ruimte voor harde politieke confrontaties. Het nieuwe Terzake heeft een hoger canapé-gehalte dan vroeger. Het vlijmscherpe scalpel van de beginperiode lijkt definitief opgeborgen. De Afspraak is al helemaal een softe bedoening.

Voor dit alles zullen er wel goede media-technische redenen zijn. Maar zou het ook niet kunnen dat de debatten gewoonweg worden afgevoerd wegens een gebrek aan debatstof? Zou het niet kunnen dat de politiek te saai is geworden? Dat de spektakelwaarde te laag is?

Ik weet het wel, de commentatoren kondigen een hete herfst aan. Maar is dat geen wishful thinking? Wouter Beke heeft al laten weten dat we voor die hete herfst niet op CD&V hoeven te rekenen. Die partij heeft de knop omgedraaid en neemt zich voor om er het beste van te maken. Een andere keuze was er toch niet.

Wie moet de herfst dan wel verhitten? De vakbonden? Die beseffen zelf beter dan wie ook dat het momentum van het sociale protest voorbij is. Er staat niemand te springen om te staken.

De oppositie? PS en SP.A liggen nog steeds uitgeteld in de touwen. Vorig jaar had het hysterische geschreeuw van Laurette Onkelinx nog enige amusementswaarde. Helaas, die tijd is voorbij. “Ik wil constructief zijn”, verklaarde Elio Di Rupo vorig weekend in Le Soir.

De vluchtelingen? Ja, die leveren inderdaad voer voor boeiende debatten. Anderzijds is het twijfelachtig of de vluchtelingencrisis zal zorgen voor politiek vuurwerk in de regering. Alle verbale geweld ten spijt lijkt de beleidsruimte van de regering niet bijster groot, gebonden als ze is door internationale wetgeving.

Tot juli konden we ons hart nog ophalen aan het debat over de taxshift. Niet voor niets spraken de journalisten al over het BHV van Michel I : een hervorming die zich als historisch en aartsmoeilijk aankondigde en die de regering daarom voortdurend voor zich uit zou moeten schuiven.

Net zoals BHV zou de taxshift een eindeloze bron worden van speculaties en commentaren. “En hoe zit het met de taxshift?” zou de vraag worden waarmee men jarenlang de ministers in verlegenheid zou kunnen brengen, tot grote hilariteit van de burger.

Ook dat heeft niet mogen zijn. De taxshift was helemaal géén BHV. Er was niets historisch aan. Het was een samenraapsel van relatief onbeduidende beslissingen, maar wel beslissingen die dit keer écht ‘onverwijld’ zijn genomen. Daarmee is ook die nochtans niet onverdienstelijke episode afgesloten.

Of toch niet? Want nu wordt veel misbaar gemaakt over de technische modaliteiten. Daarover zou onenigheid bestaan tussen de regeringspartijen. Misschien wel, maar uiteindelijk gaat het hier toch maar om kleine dingetjes. Men zal de kijkers niet aan het scherm kluisteren met een groot debat over de vraag of de 100 euro extra voor de laagste inkomens nu zal worden toegekend via een volledige of gedeeltelijke afschaffing van de 30%-belastingschijf, dan wel via verhoging van de belastingvrije som, de forfaitaire beroepsinkomsten of de werkbonus.

Bij gebrek aan echte politieke suspense zijn de commentatoren inderdaad geneigd om futiliteiten tot in het absurde uit te vergroten. Wanneer een vicepremier zich wat onheus uitlaat over een collega, gaat men ei zo na post vatten aan het hekken van het koninklijk paleis om de premier het ontslag van zijn regering te zien aanbieden.

Als een beslissing van een Vlaamse minister inzake de deadline voor de vrijwillige fusies van gemeenten even de wenkbrauwen doet fronsen bij een paar politici van een andere regeringspartij, dan wordt meteen paginabreed gekopt dat ‘het kibbelkabinet’ weer daar is. Deze bewindsploeg lijkt voortdurend te worden afgemeten aan het ideaal van een regering waar men het over alles roerend eens is. Alleen, zo een regering heeft nog nooit bestaan.

Let wel, ik heb alle begrip voor dit soort van ontwenningsverschijnselen. Ik worstel zelf ook met het probleem : na tien jaar van spectaculaire turbulenties is het niet simpel om opnieuw te wennen aan de intrinsieke saaiheid van het politieke bedrijf.

Ach, waar is de tijd dat we nog konden dromen van de grote hervormingen? De tijd dat de grootste partij het hele politieke en economische systeem op zijn kop wou zetten? De tijd dat België op zijn grondvesten leek te daveren? De tijd dat we fier het wereldrecord van de langste regeringsvorming op onze naam konden schrijven? Wie denkt niet met nostalgie terug aan de dramatiek van het kartel CD&V-N-VA? De tragiek van Leterme en het Fortis-schandaal? De thriller van de BHV-stemming in de Kamercommissie? Die grote verhalen lijken nu onherroepelijk tot het verleden te behoren.

Na de val van de Berlijnse muur kondigde Francis Fukuyama het einde van de geschiedenis af. Vandaag is het alsof we het einde van de Belgische geschiedenis beleven. De grote conflicten over het Belgische politieke en economische systeem lijken beslecht. De partij die alles wou veranderen is gedomesticeerd. Hier en daar het status quo bijstellen en de Belgische machinerie bijsmeren en finetunen, meer moet dat niet zijn.

Gek eigenlijk dat deze regering, die in alle opzichten historisch en onuitgegeven is, tegelijkertijd de saaiste blijkt sinds lang. Maar is dat wel een probleem? Voor journalisten en politicologen zeker. Hoe moet ik in godsnaam deze maandelijkse column vullen tijdens de drie grijze en verkiezingsloze jaren die voor ons liggen?

De doorsnee kiezer ziet dat anders. Voor hem zijn het geen ‘saaie’, maar ‘rustige’ jaren. De hunker naar politiek spektakel, zo typisch voor journalisten en politicologen, is hem vreemd. Hij vindt zijn vertier wel elders. En wie kan hem ongelijk geven ?

Regeringen zijn nog nooit afgestraft omdat ze saai zijn. Ze worden eerder beloond omdat ze voor rust zorgen. Maar o ironie : de partij die jarenlang van de daken heeft geschreeuwd dat er spectaculaire economische en institutionele veranderingen nodig zijn, die zal in 2019 wellicht naar de kiezer moeten met een boodschap van… ‘rustige vastheid’.