De ontvoering van An en Eefje: een misverstand, met grote gevolgen – Leo Stoops

Het is nu zaterdag 20 jaar geleden dat An en Eefje ontvoerd werden door Marc Dutroux en zijn kompanen. De twee meisjes, Eefje 19 en An 17, waren op vakantie in Westende. Na een show van Rasti Rostelli in Blankenberge namen ze de tram naar Oostende en wilden daarna verder liften naar Westende.
opinie
Opinie

Rond één uur 's nachts werden ze daar opgepikt, al dan niet met geweld, door Marc Dutroux en Michel Lelièvre. Ze werden eerst naar het huis van Dutroux in Marcinelle gebracht en later naar het huis van Weinstein in Jumet. Daar werden hun lichamen teruggevonden op 3 september 1996.

An en Eefje waren niet de enige slachtoffers van Dutroux . Iedereen kent nog de namen van Julie en Melissa, Sabine en Laetitia . Julie en Melissa werden vermoord, Sabine en Laetitia werden levend teruggevonden.

Psychopaat van de zwaarste soort

Op het proces Dutroux in 2004 was er een grote rol weggelegd voor de psychiaters. Ze waren het over één ding eens : Dutroux is een psychopaat van de zwaarste soort . Een psychopaat is iemand die geen gevoelens toont , geen schuldbewustzijn heeft en geen affectieve relaties kan opbouwen. Een psychopaat is wel toerekeningsvatbaar en daarom kreeg Dutroux ook levenslang.

De meeste psychiaters waren het er ook over eens dat Dutroux geen pedofiel is . Zijn seksualiteit is zeker niet enkel op kinderen gericht : Dutroux had verschillende relaties met volwassen vrouwen . En toch vergreep Dutroux zich herhaalde keren aan zeer jonge kinderen. Hij was in 1989 al veroordeeld voor de ontvoering en verkrachting van kinderen jonger dan 16. Julie en Melissa waren bij hun ontvoering amper 8 jaar, Sabine was 12 en Laetitia 14. De verklaring ligt in het feit dat hij een psychopaat is , zegden de psychiaters . Hij ontvoerde en verkrachtte kinderen gewoon omdat de gelegenheid zich voordeed, omdat hij geen enkele sociale regel aanvaardt en - vooral - omdat kinderen geen weerstand kunnen bieden. Dutroux is een lafaard.

Grote gevolgen voor ons rechtssysteem

Zo gezien past de ontvoering van An en Eefje eigenlijk niet in de plannen van Dutroux : de twee meisjes waren toen 19 en 17, jonge vrouwen en geen kinderen meer.

An Marchal bood vaak hevig tegenstand en Eefje heeft verschillende keren geprobeerd te ontsnappen. Dutroux kon ze alleen in zijn macht houden door ze vast te binden aan bed en door ze te verdoven met rohypnol. Uiteindelijk heeft hij ze overgebracht , onder verdoving, naar het huis van zijn kompaan Weinstein waar ze werden vermoord.

De moord op An en Eefje heeft grote gevolgen gehad voor ons rechtssysteem. En dat is in de eerste plaats te danken aan de ouders van de twee kinderen : Paul en Betty Marchal, Jean en Rachel Lambrecks. Samen met de ouders van de andere ontvoerde meisjes klaagden ze het falen van justitie aan. Ze raakten een gevoelige snaar bij de publieke opinie : er kwam een Witte Mars met 300.000 deelnemers. Maar dat was niet voldoende : pas toen Dutroux erin slaagde om te ontsnappen op 3 april 1998 begrepen de politici dat ze in actie moesten komen.

Hervormingen

De politie wordt hervormd . En dat was ook dringend nodig: in de zaak Dutroux was gebleken dat de twee poliediensten die toen bestonden, de Rijkswacht en de Gerechtelijke Politie, geen informatie naar mekaar doorspeelden. Er is voortaan één politiekorps , op regionaal en nationaal niveau. De hervorming is een succes : de informatie komt nu terecht waar ze moet zijn.

Er komen strafuitvoeringsrechtbanken. Ook een goede zaak . Het was vroeger de minister van Justitie die besliste om een crimineel , zoals Dutroux, voorwaardelijk vrij te laten. Nu zijn het magistraten die de beslissing nemen. En ze hebben al aangetoond dat ze niet bang zijn om tegen de publieke opinie in te gaan, zoals bleek bij de vrijlating van Michelle Martin.

Er wordt een Hoge Raad voor de Justitie opgericht. Die moet ervoor zorgen dat rechters niet meer politiek benoemd worden en de Raad moet ook de werking van justitie verbeteren. De Raad is niet zo'n succes , hoofdzakelijk omdat hij verlamd wordt door zijn logge structuur. De benoemingen zijn in theorie niet meer politiek, maar er wordt binnen de Raad nog altijd gelobbyd binnen de twee traditionele kampen : de "katholieken" en de "vrijzinnigen".

De adviezen die de Raad aan de minister van Justitie doorstuurt zijn af en toe gefundeerd, maar - zo klaagt de Raad - de minister doet er niets mee.

Het was ook de bedoeling om de rechtbanken en de rechtspraak te hervormen . Er is nu een nieuwe generatie magistraten, vol goede wil, maar het wil niet lukken. Het probleem is en blijft de loodzware procedures , die zorgen voor vertraging en voor "procedurefouten". Het Wetboek van Strafvordering herschrijf je niet op één, twee, drie, dat is duidelijk. Maar zolang daar geen grote schoonmaak wordt gehouden blijft Justitie op de sukkel.

(Leo Stoops is oud-journalist van VRT Nieuws en pionier van de justitiële verslaggeving.)

VRT NWS wil op vrtnws.be een bijdrage leveren aan het maatschappelijk debat over actuele thema’s. Omdat we het belangrijk vinden om verschillende stemmen en meningen te horen publiceren we regelmatig opinieteksten. Elke auteur schrijft in eigen naam of in die van zijn vereniging. Zij zijn verantwoordelijk voor de inhoud van de tekst. Wilt u graag zelf een opiniestuk publiceren, contacteer dan VRT NWS via moderator@vrt.be.

Meest gelezen