Het doek valt over de omroepers - Jo De Poorter

In weerwil van alle heroïsche verhalen over Paula Semer, was Irène Beval de eerste die het mocht doen op 31 oktober 1953: nadrukkelijk, tikje langzaam, wat overgearticuleerd maar verpletterend vriendelijk spreken voor de 300 bezitters van een tv-toestel die niet wisten wat ze zagen die eerste avond. Je had toentertijd echt iemand nodig om je te vertellen wat het was en vooral wat er kwam, want de mensen hadden geen idee. Die dames zeiden toen ook bijvoorbeeld dat er even een uurtje niets was en dat je maar iets voor jezelf kon gaan doen. Of dat de volgende afspraak over twee dagen was. Want er was niet iedere dag tv.

Het was iets bijzonders, een gebeurtenis met een begin, een midden en eind, en een mevrouw daartussen. Die mevrouw moest er goed uitzien, aardig uit haar woorden komen, maar ook niet te beeldig zijn. Want iedere dochter, tante en oma moest er ook iets aan vinden wat niet te perfect was. Je moest iets hebben en iets kunnen, maar niet te veel. Velen hebben hun nek gebroken over de hindernis die soms maar 30 seconden duurde, maar die rechtstreeks is en tegelijk informatief, wervend, compact, origineel, standaardtalig moest zijn. Ik noem in dit verband Sabine Appelmans, omdat die zo goed is in al het andere wat ze gedaan heeft maar deze horde blijkbaar niet kon nemen.

Er waren er ook die te hoog mikten of -draafden. Iemand met een beetje herinnering aan de jaren tachtig kan zich nog haarscherp Rita Boelaert voor de geest halen. Dramatisch, overdadig maar altijd spannend en onvoorspelbaar. "Als zij in beeld komt, zakt mijn broek af", vertrouwde Hugo Claus mij ooit zijn oprechte bewondering toe. Maar Rita verdween uit beeld omdat zoveel theater en drama toen ongepast werd bevonden. Lady Gaga stond nog in haar fleurige kinderschoenen.

Het is, hoe je het ook draait of keert, een indrukwekkende lijst van namen geworden van de mannen en vrouwen die zich in die 62 jaar telkens in die omroepstudio gewrongen hebben. Je had er talent voor nodig. Een klein maar specifiek talent. Sommigen hebben het heel kortstondig uitgehouden, zoals ikzelf. En anderen moeten in het Guinnessboek, zoals Andrea, die zolang overeind bleef met de vingers in de broekzakken dat het respect afdwingt.

Respect is wat mij overvalt als ik de lijst overzie van omroepers: van Paula Semer, over Aimée De Smet, van Sonja Cantré tot Paul Codde, van Luc Appermont tot Lut Leysen, van Tess Goossens tot Terry Van Ginderen. Om wat ze op die zes vierkante meter gepresteerd hebben, maar ook daarbuiten. Want behalve die ene minutenwals die ze gemeen hebben, is het een lijst met senatoren, Paula Semer en Johan Verstreken, schrijvers, Sabine De Vos, bestsellerauteurs, Pascale Naessens, gezondheidsgoeroes, Martine Prenen en Geena Lisa, ondernemers Gert Verhulst en nieuwsankers, Lynn Wesenbeek en Birgit Van Mol.

Toen ik het mocht bedrijven in de vroege jaren 90 had het nog iets van theater. De avond werd geopend om halfzes en je heette de mensen welkom. Je bleef ook bij ze de hele tijd, met een wenk, een toelichting, een opsporing, een rolverdeling en aan het eind, zo tegen of na middernacht: een gedicht. U leest het goed, jongmens: poëzie! Er waren er zelfs die een liedje zongen of hun echtgenoot of geliefde een gecodeerde boodschap bezorgden. En toen viel het doek. In mijn tijd was het een soort envelop die zichzelf dichtvouwde. Maar het was duidelijk dat het afgelopen was en dat je naar bed mocht. De omroeper was zelf gaan slapen. Hij had dingen gezegd die goed voor je waren, nuttig soms, handig vaak en soms ook van levensbelang: een seriemoordenaar was ontsnapt of je provincie was  ondergelopen. En hij had je een goeie nacht gewenst.

Dat gebeurt nu vandaag voor de laatste keer. En u zult zien: het heeft iets. Het heeft nooit mensenlevens gered of een akelige ziekte de wereld uit geholpen, maar het heeft iets. Noem het nabijheid, herkenning, verbinding, contact, menselijkheid. En dat verdwijnt. Mensen worden stemmen. Want tv is niet meer zo van belang maar meer een soort behang. En daar komen binnenkort stemmen uit, en bumpers en effecten. Dat is geen oordeel, maar een vaststelling. Het had iets, dat omroepen. Dat is meer dan je over de meeste zaken in een mensenleven kan zeggen, maar het is verleden. En verleden is niet meer. Net als de bellenman en de minstreel is de omroeper: niet meer. Maar het had wel iets.

(Jo De Poorter is televisiepresentator, mediatrainer en talentcoach bij VTM-Nieuws.)