Waarom het voor ons weer niet genoeg is - Els Keytsman

Op 8 juli 2015 maakten staatssecretaris voor Asiel en Migratie Theo Francken en minister van Buitenlandse Zaken Didier Reynders bekend dat België met een geheime operatie 244 christenen uit Syrië heeft gered. Zij konden met een visum veilig naar ons land reizen en hier asiel aanvragen.

Vluchtelingenwerk is aangenaam verrast want dit bevestigt dat het mogelijk is wat wij al langer vragen. Namelijk om in zulke situatie een visum te geven. En de staatssecretaris heeft gelijk: als vluchtelingenorganisatie is het voor ons nog niet genoeg en zitten we met een aantal vragen over deze operatie. Met vier miljoen mensen op de vlucht voor het conflict in Syrië kan ons land meer dan een eenmalige geheime actie organiseren. Hoog tijd voor een echt beleid.

Dat Syriërs bescherming nodig hebben kan niemand betwisten. België geeft ook ruim bescherming aan de Syriërs die hier asielaanvragen: meer dan 90% krijgt een beschermingsstatus. Daarnaast besliste deze regering om het quotum voor resettlement voor 2015 te verhogen, van 150 naar 550 plaatsen. Daarvan zijn er 475 gereserveerd voor Syriërs. Hiermee nodigt België kwetsbare vluchtelingen uit die naar de buurlanden van Syrië vluchtten maar daar geen nieuw leven kunnen opbouwen. En nu nog deze ‘geheime missie’, die het leven van nog eens 244 Syriërs gered heeft. Allemaal stappen in de goede richting.

Een van de voornaamste obstakels voor mensen op de vlucht is namelijk toegang krijgen tot een veilig land. Om naar Europa en België te komen bestaat er zo goed als geen wettige manier: er bestaan visa voor studenten of, in bepaalde gevallen, voor werknemers, maar niet voor mensen op de vlucht voor oorlog of vervolging. Mensen moeten dan vaak een beroep doen op mensensmokkelaars en gevaarlijke tochten ondernemen, bijvoorbeeld op een bootje in de Middellandse Zee.

Deze reddingsoperatie bewijst vooral dit punt: als er politieke wil is, kan België wel degelijk een visum geven aan mensen die uit een conflictgebied komen om ze veilig te laten overkomen en hier de bescherming te krijgen die zij nodig hebben. En dit kan blijkbaar ook snel gebeuren. Op twee maanden tijd voerden ze deze missie uit. Vluchtelingenwerk is heel blij om dit te zien.

En de overheid kan ons niet meer zeggen dat er juridische obstakels bestaan voor de toekenning van humanitaire visa.

Bij een ‘geheime missie’ is het ook alleen maar logisch dat ngo’s zich vragen stellen. Waarom is er bijvoorbeeld gekozen om uitsluitend christenen te redden? Christenen worden ongetwijfeld vervolgd in Syrië, maar ze zijn zeker niet de enige. In dit conflict is het criterium 'godsdienst' niet het meest relevant.

Andere criteria, zoals leeftijd of gezondheidssituatie, zijn veel relevanter om de kwetsbaarheid te evalueren. De overheid geeft hiermee bovendien een boodschap die de maatschappij kan doen polariseren. De christenen aan de ene kant, die van de vervolgden, de moslims aan de andere, die van de terroristen. Terwijl moslimkinderen, ouderen, zieken… evenveel nood hebben aan onze bescherming.

Verder vragen we ons af hoe en door wie deze mensen juist werden geselecteerd. Het lijkt ons heel belangrijk dat onze overheid voor zulke acties samenwerkt met gespecialiseerde organisaties in de regio, die het conflict goed kennen en zicht hebben op wie de meest kwetsbaren zijn.

Het klopt wat de staatssecretaris zegt: voor ons is het met deze reddingsoperatie inderdaad nog niet genoeg. Natuurlijk kan België niet alle Syrische vluchtelingen redden, maar wij kunnen wel meer doen voor diegenen die onze bescherming expliciet vragen.

We kennen de situatie van veel Syriërs die al hier in België zijn en die hun familieleden op een veilige manier uit het conflict willen halen. De situatie van de familie daar is vaak erg vergelijkbaar met die van de 244 mensen die België net heeft gered. Twee voorbeelden. Een volwassene mentaal gehandicapte Syrische man, wiens ouders en drie broers al hier in België zijn, heeft ernstige medische zorgen waarvan er bewijs is. Beide broers hebben hier in België een job. Hij vraag een humanitair visum in november 2014. De Dienst Vreemdelingenzaken weigert dat zes maanden later. Is deze situatie niet humanitair genoeg? Met de bijstand van het Belgisch Comité voor Hulp aan Vluchtelingen (BCHV) gaat de man tegen deze beslissing in beroep en krijgt uiteindelijk een visum. Maar wat als hij die bijstand van het BCHV niet had gekregen? En was het nu echt nodig om geld, tijd en energie aan een beroep te verspillen?

Een tweede voorbeeld is de 84-jarige Syrische weduwe uit Libanon die slechts één dochter hier in België heeft. Een aanvraag voor een humanitair visum diende zij in september 2014 in. Zij wacht nog steeds op een antwoord.

Natuurlijk is een reddingsoperatie een goede actie. Maar kunnen wij ook niet beginnen om zulke visumaanvragen spoedig en echt op basis van humanitaire overwegingen te behandelen. Zoals bijvoorbeeld de afkomst uit een conflictgebied zoals in Syrië en de familiebanden in België?

Deze week is het zover: de teller van de Syrische vluchtelingen in de buurlanden van Syrië heeft het triestige record van de 4 miljoen overschreden. 51% daarvan zijn kinderen. Minstens nog 7,6 miljoen mensen zijn op de vlucht in Syrië zelf. De humanitaire noden, zowel in Syrië als in de buurlanden, zijn enorm. 86% van de vluchtelingen die in Jordanië buiten de kampen wonen, leeft onder de armoedegrens. 55% van de vluchtelingen in Libanon leeft in ondermaatse beschuttingen.

Slechts 6% van de Syrische vluchtelingen is in Europa. Daarom is het voor ons inderdaad nog niet genoeg.

(Els Keytsman directeur Vluchtelingenwerk Vlaanderen.)