Griekenland krijgt weer (een beetje) hoop - Bruno Tersago

De Grieken hebben het al vaker gehoord de laatste maanden: het komende weekend wordt cruciaal voor de toekomst van het land. Maar zoals het er nu naar uitziet, zal zondag 12 juli toch een kantelmoment worden in de Griekse crisis. Komt er een grexit of volgt er een nieuw hulppakket in ruil voor besparingsmaatregelen dat Griekenland in de eurozone moet houden?

Afgelopen zondag heeft een grote meerderheid van de bevolking zich overtuigend uitgesproken tegen verdere besparingsmaatregelen in een referendum waarvan men in Europa dacht dat het te complex was voor de gemiddelde Griek. Dat is een flinke onderschatting, want de Grieken hebben al 6 jaar te lijden onder een snoeihard besparingsbeleid en ze volgen daarom alles wat hen aangaat. In tegenstelling tot wat in sommige West-Europese media werd gemeld, sprak de kiezer zich niet uit tegen Europa en ook niet tegen hervormingen. Het moest alleen afgelopen zijn met de zware besparingen, anders hoefde het niet meer.

De boodschap die uitging van het referendum is in wezen niet anders dan die van de stembusslag afgelopen januari. Men kan zich daarom afvragen wat er dan het nut van was. Wie naar de cijfers kijkt, begrijpt het maar al te goed: SYRIZA, de partij van Alexis Tsipras, haalde in januari 35,6% van de stemmen. Dit keer schaarde 61,3% van de Grieken zich achter hun premier.

De positie van Tsipras is dus in Griekenland alleen maar sterker geworden. Niet alleen in het Griekse politieke landschap, maar ook binnen zijn eigen partij. De stemmen tegen privatiseringen of tegen Europa, voornamelijk afkomstig van het Linkse Platform binnen zijn partij, zijn de laatste dagen enigszins verstomd. Voor de hardliners is Tsipras van zijn ideologische lijn afgestapt, maar de premier zou het mandaat volgen dat het Griekse volk hem heeft gegeven: de besparingsmaatregelen afschaffen of ten minste afzwakken, en Griekenland binnen de eurozone houden.

Iedereen in Griekenland is er van overtuigd dat de onderhandelingen met de leenheren in dezelfde uitzichtloze positie zouden zijn terechtgekomen met het besparingsbeleid zoals dat door de voorgangers van Tsipras werd gevoerd. Alleen zou het gewoon wat langer hebben geduurd voor het zo ver was.

De hoofdrolspelers van de voorbije jaren zijn ondertussen van het Griekse politieke toneel verdwenen. Voormalig minister van Financiën Venizelos is vervangen door Fofi Gennimata aan het hoofd van de PASOK-fractie, en na het referendum heeft voormalig premier Antonis Samaras ontslag genomen als leider van Nea Dimokratia. Wellicht als gevolg is Tsipras er afgelopen week in geslaagd om een overeenkomst te sluiten met de politieke leiders van de oppositie (zonder Gouden Dageraad en de Communistische Partij KKE) om aan hetzelfde zeel te trekken. Dat is niet onbelangrijk met het oog op de aankomende besparingsmaatregelen die door het Griekse parlement moeten worden gestemd.

Tsipras mag dan misschien niet kunnen rekenen op zijn gehele parlementaire ploeg om nieuwe maatregelen door het parlement te loodsen, maar door de overeenkomst is hij zeker van de stem van (een aantal parlementsleden van) de oppositiepartijen. In dat verband is vooral de houding van de partij To Potami in het oog te houden. Het ooit oppermachtige PASOK is een onbetekenend partijtje geworden en Nea Dimokratia ligt in de touwen.

Betekent dit dat Tsipras volledig zal buigen voor de eisen van de leenheren? Dat valt nog af te wachten. Op donderdagavond werd bekend dat hij na de ministerraad besparingsvoorstellen ten belope van 13 miljard klaar had, die wellicht zaterdag al in het parlement zullen worden gestemd. Een zwaar pakket, en het is op het moment van dit schrijven nog niet duidelijk waar het geld precies zal worden gevonden. Er wordt gesuggereerd dat de rijkere Grieken, die tot nu toe grotendeels buiten schot zijn gebleven, hun steentje zullen moeten bijdragen. Mocht dat niet zo zijn, dan zal Tsipras een zware opdracht hebben om de maatregelen aan de Griekse bevolking te verkopen.

Wat staat tegenover deze voorstellen? De voorbije dagen lijkt er in ieder geval begrip te zijn ontstaan voor de benarde humanitaire situatie van vele Grieken, en zou er vanuit het kamp van de geldschieters meer aandacht worden besteed aan maatregelen die de economie moeten aanzwengelen. Tegelijk klinken er ook geluiden vanuit Brussel en Berlijn dat een schuldherschikking toch wenselijk is (een eis die het IMF al langer stelt).

De geluiden lijken er in ieder geval op te wijzen dat een overeenkomst tussen Griekenland en de geldschieters in de maak is, en dat de gevreesde grexit (voorlopig) afgewend is.

(Bruno Tersago is VRT-correspondent in Griekenland.)