Geef de sport terug aan de supporter - Yves Vanden Auweele

Men kan zich afvragen wie die grote internationale sportorganisaties eigenlijk controleert? Studies wijzen uit dat alle grote sportorganisaties een onduidelijke boekhouding hebben en dat hun duidelijk een democratisch deficit kan worden aangewreven. Ze hebben zelf tot nog toe weinig blijk gegeven van zelfkritiek noch van het accepteren van terecht op hen uitgebrachte kritiek. Ze zijn zeer zelfingenomen, conservatief en claimen voortdurend autonomie en een uitzonderingsstatuut. Feit is dat ze zichzelf daardoor afsluiten van protesten en kritiek en ze een eerder re-actieve dan pro-actieve houding uitstralen.

Tot deze week durfde of wilde geen enkele externe publieke instantie de kleine op zichzelf betrokken top van deze organisaties ter verantwoording roepen. Is het trouwens niet wat beschamend dat niet in de eerste plaats Europa doch Zwitserland onder druk van de VS eindelijk gerechtelijk optreedt?

Waar sport een moreel en sportief referentiepunt zou moeten zijn, is ze nu door die organisaties meegesleurd in een neokapitalistisch denkkader. Vooral de voetbalsport is nog allesbehalve goed geplaatst om anderen lessen te leren in moreel verantwoordelijk gedrag, respect, bevordering van vrede en verdraagzaamheid. Geld heeft voetbal besmet op alle niveaus, van de top tot de laagst geklasseerde voetbalclub.

Wat uitermate stoort, is het feit dat de FIFA maar ook andere internationale sportorganisaties zich weinig gelegen laten aan de impact van hun evenementen op de steden en de landen waar ze organiseren. Neutrale studies (niet door de organisatoren gesponsord) wijzen uit dat alle landen die hun evenementen organiseren er, behoudens één enkele uitzondering, een financiële kater aan overgehouden hebben, mede door de strakke (inhalige) regels van de organiserende sportorganisaties. Alle lucratieve elementen van de grote sportmanifestaties worden immers door hen gecontroleerd: marketing, accommodatie, ticketing, radio- en tv-rechten en sponsoring.

Hoewel de spelers de hebzucht van de managers doorhebben, de toeschouwers de intenties van de door geld geobsedeerde spelers zonder moeite doorprikken en de trainers en managers klagen dat spelers enkel nog gemotiveerd worden door geld en daar de oorzaak leggen van de financiële moeilijkheden van de club, toch leidde dit tot nog toe niet tot massaal protest noch tot implementatie van de correcties geïnitieerd door de voetbalsportsector zelf (EUFA Financial control body). Het probleem is blijkbaar reeds lang onderkend doch zoals bij de banken is het geldbeest moeilijk in de kooi te krijgen waar het thuishoort.

De voortschrijdende commercialisering en de accumulatie van incidenten en misbruiken maakt de kloof met de sportiviteit echter zo breed dat de maatschappelijke acceptatie onhoudbaar wordt/afkalft. Er valt nog moeilijk sport te beoefenen op een achtergrond of basis van een commercialisering die zo flagrant onbillijk is. Natuurlijk is het niet simpel om deze dynamiek te keren, maar hem laten bestaan is fundamenteel onethisch en zal onvermijdelijk leiden naar de destructie van deze sporttakken.

Schaamte, frustratie en ergernis opgewekt door corruptie en misbruiken zijn echter gevoelens doch geen beleid. Als men in de positieve waarden gelooft die de sport kan promoten en faciliteren, moet men zich niet enkel laten leiden door verontwaardiging en schaamte, niet enkel kritiek geven op misbruiken maar ook de moed hebben sport te verdedigen, te zoeken naar de werkzame factoren die de aan de sport toegeschreven gunstige effecten kunnen teweegbrengen. We moeten alternatieven suggereren, het kader fundamenteel veranderen waarin sport wordt beoefend, geloven in de kracht van mensen en organisaties die elk op hun terrein hun verantwoordelijkheid opnemen.

(De auteur is hoogleraar, president Panathlon Leuven. Department of Kinesiology, Faculty of Movement and Rehabilitation Sciences, KUleuven.)