De propagandaoorlog rond Noord-Korea - Lukas De Vos

Propaganda heeft altijd een vuile kant. De waarheid wordt de arm omgewrongen. Het is een wapen in de ideologische tunnelvisie.
Het is een beproefde techniek om verwarring te zaaien en de tegenstander te diaboliseren. Indianenverhalen scheppen een gunstig klimaat voor het eigen gelijk. Dat is net wat de minister van het Volksleger (van Landsverdediging) in Noord-Korea, Hyon Yong-chol is overkomen. De Zuid-Koreaanse inlichtingendienst verspreidde begin mei het bericht dat Hyon publiek was terechtgesteld. Raar. De 66-jarige viersterrengeneraal Hyon vormde geen echte bedreiging voor alleenheerser Kim Jong-un, hij was een trouwe partijsoldaat die zijn handen meermaals had vuilgemaakt voor de presidentiële dynastie.

Wat werd hem dan verweten? Gebrek aan respect voor Kim Jong-un (hij viel in slaap tijdens een uiteenzetting op een legerbijeenkomst), verraad, een deloyale houding. Wellicht, als zijn dood bevestigd wordt, heeft hij in privékring kritiek geuit op de gevolgde politieke koers. Zijn dood roept herinneringen op aan oudguerillaleider Kim Chang-bong 40 jaar geleden. Hij viel in ongenade bij zijn strijdmakker, de “eeuwige president van Noord-Korea” Kim Il-sung, omdat hij geen heil zag in de eenheidsideologie van “juche”, of zelfredzaamheid. Gedegradeerd. Terechtgesteld.

De mythevorming begint maar echt bij de wreedheid. Hyon zou met luchtafweergeschut aan flarden zijn geblazen voor de ogen van honderden kaderleden van de communistische partij. Het Zuid-Koreaanse persagentschap Yonhap had dat “van horen zeggen” bij de geheime dienst. Niet dat er veel twijfel is aan de eliminatie van Hyon. Al enkele weken vinden voorlichtingsvergaderingen plaats bij partijkaders en legereenheden over het verraad van Hyon. De kaders uitdunnen moet de absolute macht van Kim Jong-un veiligstellen.

Alle middelen zijn goed om verdachtmakingen te lanceren. In december vorig jaar kreeg Noord-Korea de volle laag toen Sony Pictures gehackt werd. Oorspronkelijk ging het om pure afpersing, de id's van 47.000 medewerkers werden op het net gegooid, aangebrande mails openbaar gemaakt (Sonybazen hadden bv. geen hoge dunk van Angelina Jolie, “een verwend nest dat nauwelijks een greintje talent heeft”), lonen gepubliceerd. Pas daarna dreigden de “Guardians of Peace” ook met aanslagen tegen bioscopen die het zouden aandurven The Interview te vertonen, een film waarin twee journalisten de opdracht krijgen Kim Jong-un te interviewen, maar de CIA dat ombuigt tot een moordopdracht.

Sony blies de première en distributie af, maar na kritiek van Obama ging de film toch viraal op het internet en in onafhankelijke bioscopen. Het Noord-Koreaanse agentschap KCNA gruwde om deze “onverholen daad van terrorisme en oorlog”, de “Briljante Leider” zo beledigen. Seoel berekent dat voor Kim 6.800 professionele hackers werken. Pyongyang wijst er fijntjes op dat de CIA boter op het hoofd heeft en zelf black-outs uitlokt.

Eigenlijk was het een win-winsituatie. Sony scoorde hoog met een flutfilm à la Police Academy VI; de VS konden opnieuw de kluisters aansjorren met een bijkomend handelsverbod (sinds 2006 en de eerste kernproef ligt het land zo goed als aan een infuus) tegen Kimgetrouwen; en Pyongyang kon de aandacht afleiden van een wezenlijker probleem: de VN besprak de schendingen van de mensenrechten – van slavernij tot foltering, van seksueel misbruik tot uithongering en moord voor zowat 100.000 kampgevangenen – die het leven hebben gekost aan honderdduizenden Noord-Koreanen.

De Veiligheidsraad overweegt een berechting door het Strafhof in Den Haag. De ambassadeur van Noord-Korea stuurde zijn kat en noemde het hele rapport een “politiek verzinsel”. Opvallend: te elfder ure is op 22 mei een voorgenomen bezoek van VN-baas Ban Ki-moon zonder verklaring geannuleerd.

De mist verdikt nog door ontoegankelijkheid en wispelturigheid. In zijn nieuwjaarstoespraak leek Kim bereid over vrede te praten met Seoel. Daar kwam deze maand een verlengstuk bij, met de “mars voor vrede en hereniging” van een dertigtal vrouwen (onder wie twee winnaressen van de Nobelprijs voor de Vrede). “Mars”, nou ja. Ze mochten enkel per bus de gedemilitariseerde grenszone oversteken. Hun verblijf werd onmiddellijk uitgelegd als ongeremde steun voor het regime. Ze zouden de lof gezongen hebben van Kim Il-sung, “die zijn hele leven wijdde aan de bevrijding van het Koreaanse volk”. Wat ze prompt ontkenden bij hun terugkeer.

Hetzelfde gebeurde met het militaire opbod. Pyongyang riep op om gezamenlijk het kelderen van de Cheonan te onderzoeken. De dood van 46 zeelui was eerder toegeschreven aan een torpedoaanval. Anderzijds blijft Noord-Korea wapens uittesten, op 20 mei nog een onderwaterraket, en beweert het miniatuurkernbommen klaar te hebben (naast vermoedelijk tien atoombommen) voor gebruik in langeafstandsraketten. Deze week komt er prompt overleg tussen de VS, Japan en Zuid-Korea over de atoomafdreiging.

Het propagandaoffensief gaat niettemin onverminderd voort. Westerse berichtgeving maakte zich vorige week bitter vrolijk over de boze uitval van Kim Jong-un op een schildpaddenkwekerij in Taedonggang. Er was geen erezaal voor stichter Kim Jong-il opgezet, en de resultaten zijn minnetjes. Na twee jaar komen er zelfs geen kreeften uit. “Onverantwoordelijk, onbevoegd, verouderd”, gromde Kim. Het godsoordeel hangt in de lucht. Maar KCNA ziet het belerender: “Kim geeft leiding te velde”.

Het gehakketak verheelt natuurlijk niet dat Noord-Korea zo goed als aan de grond zit. Tekenend is het toerisme. Vorig jaar bezochten amper 3.850 westerlingen het land, een krimp met 40 %. Prestigeprojecten als het skioord Masikryong (dat rekende op 5.000 bezoekers per jaar) of het kuststadje Wonsan liggen er werkloos bij. En dus ronselt Noord-Korea enkele westerlingen om lokale gidsen op te leiden. Met een merkwaardige logica. Kandidaten moeten zelf betalen voor kost en inwoon en uitstappen. Kim zij dank.

(Lukas De Vos was VRT-journalist.)