Het achterhoedegevecht tegen Facebook - Bart Van der Leenen
En zie, wanneer ook de man in de straat vragende partij wordt, treedt plotsklaps de politiek in actie: zowel op lokaal als op Europees vlak worden de regels van wat kan en mag met uw gegevens onder de loep genomen. En ook politiek Vlaanderen is wakker geworden. Eindelijk. Maar terwijl onze politici praten, blijven de sociale media elke dag opnieuw transformeren. Met Facebook op kop. En die race zullen we in Vlaanderen nooit kunnen winnen.
Facebook ligt niet wakker
Ik ben eerlijk gezegd een beetje stout geweest. Ik schrijf deze blog namelijk op woensdag 13 mei, terwijl deredactie.be mij vroeg een opinie te schrijven over het debat van aanstaande vrijdag 15 mei, wanneer de commissie Privacy haar maatregelen voorstelt aan het Vlaamse parlement. Neen, ik ben geen helderziende, maar een realist.
Gelijkaardige oefeningen zijn intussen ontelbare keren gebeurd in zowat alle andere parlementen over geheel Europa en ver daarbuiten. Dus vergeef me als ik nu al durf te vermoeden dat we weinig nieuws of baanbrekende conclusies zullen horen. Met alle respect voor de intenties en de expertise die de commissie in huis heeft, maar ik vrees dat Facebook niet wakker ligt van een debatuurtje in ons aller volkshuis. Of net wel?
Het grootste land ter wereld
Met zowat 1,4 miljard ‘inwoners’ is Facebook sinds begin dit jaar het grootste land ter wereld. Zoals Bart Tommelein een vergelijking maken met totalitaire regimes en nazi-Duitsland is een brug te ver, maar feit blijft wel dat de macht van Facebook die van de lokale overheden al lang heeft overstegen. Zijn poging om op te komen voor de Belgische Facebookgebruikers is wel mediatiek en waarschijnlijk goed voor wat extra stemmen, maar ik vermoed dat de machthebbers in San Francisco nauwelijks weten waar Vlaanderen ligt. Laat staan ooit zouden overwegen hun businessmodel aan te passen omwille van uitspraken van een staatssecretaris in de plaatselijke gazet. En dat is niet beledigend bedoeld. Een regelgeving met machtsverhoudingen op dit niveau hoort Europees op de politieke agenda te staan, net als voor andere wereldspelers zoals Monsanto en ExxonMobil, of andere mogendheden zoals de VS, Rusland of China.
FB speelt in op het gebrek aan regels
Uw favoriete sociale netwerk heeft zijn 12,5 miljard dollar inkomen vorig jaar verdiend met de verkoop van uw gegevens. Uw vraag - en die van Bart Tommelein - om braaf om te gaan met alle data die u in overvloed achterlaat op Facebook, druist dus regelrecht in tegen hun businessmodel. Het is zoals uw slager vragen geen vlees meer te verkopen. De vleesfabriek van Facebook heeft er bijgevolg alle baat bij dat de regels onduidelijk en gefragmenteerd zijn. Flirten met de heersende wetgeving, constant sleutelen aan gebruikersvoorwaarden en klagen over ‘het probleem van verschillende wetgevingen per Europees land’ zijn niet meer dan intelligente manieren om de wetgever steeds een stapje voor te zijn.
Tijd winnen is een kunst
De grote bereidheid van Facebook om ‘met alle partijen op elk niveau te willen overleggen’ is een van de meest efficiënte strategieën om tijd te winnen. Tegen dat onze politici het eens zijn over wat wel en niet kan met de gebruikersvoorwaarden, zal Facebook ze gegarandeerd updaten, zodat de carrousel weer helemaal opnieuw kan beginnen. Tijd kopen, heet dat. Ook initiatieven zoals ‘Think before you share’ en ‘Privacy checkup’ - die door Bart Tommelein zo bejubeld worden - zijn de perfecte ExcuusTruus om de schijn te geven dat ze begaan zijn met onze privacy.
Want laten we alstublieft realistisch blijven: Facebook heeft geen enkele baat bij strikte reglementeringen en zou wel gek moeten zijn om geen afleidingsmanoeuvres te proberen. Net zoals onze slager alles uit de kast zal halen om zijn vlees te kunnen blijven verkopen. Facebook is geen instelling van openbaar nut, maar een commercieel bedrijf waar het gaat om harde dollars.
Privacy op FB is een utopie
Begrijp me niet verkeerd. Het is evident dat we dringend strikte regels moeten uitlijnen, die een mooie balans zijn tussen de rechten van het individu, de mogelijkheden van de digitale revolutie en de nieuwe verhoudingen in de wereldeconomie. Maar laten we dat doen op één niveau. Hoe meer de lokale wetgevingen afwijken van de Europese regels, hoe meer speelruimte de Facebooks van deze wereld hebben om onze gegevens te misbruiken.
En laten we nu ook snel ophouden met onszelf zand in de ogen te strooien: privacy op Facebook is zuivere utopie. Net zoals een slager zonder vlees. Wie privacy wil, zal quasi dagelijks “protect your privacy on Facebook” moeten googelen om nieuwe ‘lekken’ in de instellingen te dichten. Wie daar niet toe bereid is, zal Facebook vaarwel moeten zeggen en weer zijn buurtcafé moeten opzoeken. Like it or not.
(Bart Van der Leenen is zaakvoerder van de communicatiebureaus Whizpr en Outofthecrowd.)
VRT NWS wil op vrtnws.be een bijdrage leveren aan het maatschappelijk debat over actuele thema’s. Omdat we het belangrijk vinden om verschillende stemmen en meningen te horen publiceren we regelmatig opinieteksten. Elke auteur schrijft in eigen naam of in die van zijn vereniging. Zij zijn verantwoordelijk voor de inhoud van de tekst. Wilt u graag zelf een opiniestuk publiceren, contacteer dan VRT NWS via moderator@vrt.be.