Het gezicht van de oppositie - Carl Devos

Natuurlijk was er op Rerum Novarum stevige kritiek op het regeringsbeleid. Zeker bij hét gezicht van de oppositie, ACV-voorzitter Marc Leemans. Minstens evenveel als sommige toplui van Groen of SP.A, en meer dan burgeralternatieven zoals Hart boven Hart, is de leider van deze vakbond, en eigenlijk van de verzamelde vakbonden, de aanvoerder van de strijd tegen (vooral) Michel I. Het ABVV en ACLVB lieten eerder al strategische keuzes afhangen van de visie van het ACV, waar haar mondige topman als geen ander de toon zet.

Zijn kritiek dat het regeringsbeleid onrechtvaardig is omdat het de gewone man doet betalen, de rijken spaart en werkgevers in een zetel zet is niet enkel lastig voor CD&V. Ook voor N-VA, die niet op zoek gaat naar een normalisatie van de relaties met de bonden maar wel ambities heeft in het centrum, is dat niet prettig om horen.

De liberalen hebben zichzelf helemaal hervonden en zijn lekker liberaal, waarbij ze op de minste beweging richting mogelijke belastingverhoging reageren als door een bij gestoken. Zelfs aan het compleet achterhaalde en vandaag zeer onrechtvaardige kadastraal inkomen mag niet geraakt worden, omdat dat eventueel tot een globale verhoging zou kunnen leiden. Daar zit nochtans een interessant onderdeel van de tax shift in, maar de deur was al dicht nog voor de klink helemaal beneden was.

Bij het ACW (nog altijd de roepnaam, eerder dan dat rare beweging.net) en onderdelen sparen ze CD&V steevast. Als een oplijsting wordt gemaakt van partijen die niet goed bezig zijn, wordt CD&V niet toevallig vergeten. En dat is zeker niet enkel tot berekend eigenbelang – de oplossing van de ARCO-crisis, waarvoor ze vooral op CD&V rekenen – te herleiden. ACW kan CD&V in de Wetstraat goed gebruiken. En omgekeerd: CD&V kan het ACW in de Dorpsstraat goed gebruiken. Want de partij wil daar als hoeder van ons sociaal model en corrector van het centrumrechts beleid voldoende steun behouden. Niemand kan dat beter organiseren dan de nog altijd sterk in de Vlaamse samenleving gewortelde christelijke arbeidersbeweging.

Ook de voorbije dagen sprak men binnen de ruime ACW-familie steun uit voor CD&V, in wie ze een medestrever achter vijandige linies zien: een partij die toch minstens probeert om binnen de regering te corrigeren en het sociaal (overleg)model te redden. Dat het ACV inging op het verzoek van Kris Peeters om na haar ‘neen’ op het ‘ultieme’ regeringsvoorstel over de ‘aangepaste beschikbaarheid’ (hoort u daar nog iets van?) dan toch maar meteen daarover weer aan tafel te gaan, illustreert dat ze ook bij het ACV bereid zijn om de partij te helpen. Het helpt evenzeer dat op het kabinet Peeters enkele belangrijke leden van de christelijke arbeidersbeweging huizen.

Met andere woorden: de relatie tussen CD&V en het ACW zijn ondanks de regeringsdeelname van de eerste en het harde verzet tegen die regering van de tweede niet slecht. Integendeel. Het maakt zelfs niet uit dat er geen enkele federale CD&V-minister van ACW is. Bij CD&V geven ze zelf zonder schroom toe dat deelname aan een centrumrechtse regering hen automatisch naar links doet hellen.

Het klinkt misschien niet eens zo opvallend, maar het is niet evident dat een belangrijke ACW-CD&V’er – Servais Verherstraeten – in De Standaard meedeelt dat zij ‘de luis in de pels’ van de regering blijven. Dat is doorgaans geen omschrijving waar heel veel vertrouwen uit spreekt. De regering voert volgens CD&V een centrumbeleid, en doet exact hetzelfde als de vorige regering Di Rupo. Maar CD&V moet er als ‘advocaten van het middenveld’ over waken dat dat ook zo blijft.

Vanuit de christelijke arbeidersbeweging klonken de voorbije dagen pleidooien voor het overlegmodel, voor kwaliteitsvolle en betaalbare zorg, werkbaar werk, het optrekken van allerlei minimumuitkeringen, enz. Maar waar de invloed van de beweging, met voorop de vakbond, zicht het sterkst laat gelden is de agendering van de tax shift. Op zowat elke Rerum Novarum-toespraak werd daaraan herinnerd.

Die tax shift kwam zeer snel op de tafel van de kersverse regering, na de bekendmaking van de eerste besparingsmaatregelen: toen klonk meteen dat die gecompenseerd moesten worden door een meer rechtvaardige fiscaliteit, zodat niet enkel de gewone man voor de sanering moest opdraaien. Vooral de vakbonden stuurden daarop aan, en CD&V sprong meteen op de kar. Al werd er in hun verkiezingsprogramma’s met geen letter gerept over die befaamde vermogenswinstbelasting, CD&V heeft er zich stevig op geprofileerd. In de uitstekende relatie tussen ACW en CD&V zit die laatste het moeilijkst. De beweging verwacht veel van die tax shift.

Om de rust te doen weerkeren en het imago van kibbelkabinet af te gooien besliste Michel I om het weg, naar de zomer te duwen. Ze kan het dossier niet in de lucht blijven houden. Ooit moet het landen. Dat zal ook een cruciaal moment zijn in de relaties tussen CD&V en het ACW: hoe ver willen de eersten gaan om het sociaal geweten van deze regering te worden? Maar wellicht zullen partij en beweging elkaar nog altijd nodig blijven hebben.

(Carl Devos is politoloog aan de UGent.)