Gevraagd: Vlaams digitaal, audiovisueel materiaal voor ons onderwijs - Logghe/ Schuurman

Het zag er nochtans veelbelovend uit, toen (in 2012) geëxperimenteerd werd met het gebruik van tablets in scholen en het jaar daarna de Europese Commissie geld vrijmaakte voor scholen en universiteiten om meer gebruik te maken van computers, het internet en digitale studiepakketten. "Alle Europese kinderen moeten dezelfde mogelijkheden krijgen in hun onderwijs," zei toenmalig Europees Commissaris Neelie Kroes. Kroes wou onder meer dat elk klaslokaal tegen 2020 over een computer en internetaansluiting zou beschikken.

Ondertussen werd wel degelijk geïnvesteerd in ICT-infrastructuur in het Vlaamse onderwijs. Zo beschikte 31.7% van de scholen in het basisonderwijs in 2007 over WiFi, terwijl dat in 2012 al 77.5% was.

Toch blijkt er een kloof te bestaan tussen het gebruik van audiovisueel materiaal in de klas en de digitale levensstijl van jongeren buiten die schoolomgeving. Het meest recente digiMeter onderzoek, een jaarlijkse enquête over het mediabezit en -gebruik in Vlaanderen, toont bijvoorbeeld aan dat ruim driekwart van de Vlamingen (76.9%) minstens 3 verschillende schermen in huis heeft (vooral televisie, laptop en smartphone en/of tablet), en dat aandeel ligt zelfs nog een pak hoger bij gezinnen met kinderen, waar 87.8% minstens 3 schermen bezit.

Jongeren gebruiken die toestellen in grote mate voor het bekijken van – en omgaan met – videomateriaal; een beeldcultuur die zich ook vertaalt in het gebruik van sociale media (apps zoals Instagram, YouTube, Snapchat).

Zowel in het basis- als het secundair onderwijs merken we echter dat klassieke leermiddelen zoals handboeken nog erg sterk zijn ingeburgerd en onvoldoende worden ondersteund door bijpassend (digitaal) audiovisueel materiaal. Uit een grootschalige leerkrachtenbevraging door onderzoekers van iMinds - UGent blijkt immers dat klassieke illustraties vandaag dubbel zo vaak in de klas gebruikt worden als film- en audiofragmenten. Leerkrachten geven aan geen tijd (22%) of technologische middelen te hebben om audiovisueel materiaal te zoeken en af te spelen (20.9%). Of ze weten niet hoe ze geschikt audiovisueel materiaal moeten zoeken (19.8%). Het ontbreekt leerkrachten ook aan Vlaams materiaal; ze surfen dus vooral naar buitenlandse websites zoals YouTube en SchoolTV.nl. YouTube is het meest gebruikt, maar zowel de beeldkwaliteit als de inhoud schieten te kort; links naar de filmpjes verdwijnen en over auteursrechten heerst er onduidelijkheid.

Uit het onderzoek bleek nochtans dat leerkrachten echt wel voordeel halen uit het gebruik van audiovisueel materiaal: leerdoelstellingen worden beter bereikt, leerlingen zijn beter gemotiveerd, en moeilijke concepten kunnen makkelijker worden uitgelegd.

De Vlaamse overheid lijkt alvast aandacht te hebben voor digitale leerplatformen die aan dat probleem kunnen verhelpen, zo bleek recent nog uit een hoorzitting in het Vlaams Parlement. Een aantal partijen lichtten er hun visie en plannen toe om digitale leermiddelen ter beschikking te stellen van het onderwijs. Tijdens die zitting kwam onder meer naar boven dat een webplatform met Vlaamse audiovisuele content, zoals het Vlaams Instituut voor Archivering (VIAA) dat aan het uitbouwen is, door de meerderheid van de leerkrachten onmiddellijk gebruikt zou worden.

Het lijkt ons dan ook essentieel om die investeringen aan te houden, en zelfs te versterken. Leerkrachten en leerlingen zouden immers ook in de klasomgeving volwaardig toegang moeten kunnen krijgen tot digitaal, audiovisueel materiaal - op maat en met het nodige gebruiksgemak. Ook dat maakt immers essentieel deel uit van kwaliteitsvol onderwijs in de 21ste eeuw.

(Sara Logghe en Dimitri Schuurman werken voor de iMinds onderzoeksgroep voor Media & ICT van de Universiteit Gent)