De "negers" van Israël - Nicky Aerts

Er wonen in Israël ongeveer 140.000 Ethiopiërs. Een kleine 40.000 daarvan is hier ondertussen geboren. Het overgrote deel is naar Israël gekomen in twee migratiegolven. De eerste golf kwam er in de jaren tachtig. Op dat moment woedt er in Ethiopië een burgeroorlog tegen het communistisch regime. De eerste golf van Ethiopische migranten maakt gebruik van de politieke instabiele situatie om het land te ontvluchten richting Israël. Begin jaren zeventig had de vorig jaar overleden Sefardische Rabbijn, Ovadi Yousef aan toenmalig premier Menachim Begin te kennen gegeven dat ook de Ethiopische joden het recht hadden op terugkeer. Israël zet daarop alles in het werk om dat mogelijk te maken.

De Ethiopische joden voelden zich net als alle andere joden overal ter wereld verbonden met de staat Israël en verlangden al jaren naar hun ‘alyah’ of terugkeer. In een communistische staat mochten de Ethiopische joden hun geloof niet belijden. De andere Ethiopiërs noemden hen de ‘Falasha’. Wat zoveel betekent als ‘rare snuiters’. Ze werden er elke dag geconfronteerd met racisme en antisemitisme. Groot is hun geluk als ze te horen krijgen dat ze eindelijk naar het Beloofde Land kunnen.

Leah Biteolin, was drie jaar oud toen haar ouders hun reis naar Israël aanvatten. Na een lange, vermoeiende en bovendien gevaarlijke reis komen ze terecht in een kamp aan de grens met Soedan. Daar is het bang afwachten. Ze moeten in het geheim contact proberen te maken met de Mossad (de Israëlische geheime dienst) om het land uit te geraken. Zes maanden lang wonen ze in het kamp en ze zullen nadat ze in een ‘absorptiecentrum’ in Israël terechtkomen, daar ook nog eens 4 jaar wonen vooraleer ze klaar zijn voor de Israëlische, moderne samenleving. Ze hebben ondertussen Hebreeuws geleerd en zijn in de mate van het mogelijke klaargestoomd voor de Israëlische arbeidsmarkt en het Israëlische leven. De ouders van Leah kwamen uit een dorp ver weg van de beschaafde wereld in Ethiopië en zijn analfabeet als ze in Israël toekomen. Dat gold trouwens voor de meeste Ethiopiërs die destijds Israël binnenkwamen.

Vele Ethiopische joden kwamen na het absorptiecentrum in arme buitenwijken terecht en zullen hun hele leven lang tussen andere Ethiopiërs wonen. Ze hebben geen of een heel laag inkomen, leven van allerlei sociale programma’s en ook hun kinderen geraken niet uit de verpauperde wijken. “Tachtig procent van de Ethiopische joden leeft in getto’s, waardoor het beeld dat de samenleving van hen heeft er een is dat door de media bepaald wordt,” aldus Leah. “De Ethiopische Israëli’s komen alleen in het nieuws als er geweld gepleegd wordt.” Ze hebben een slechte reputatie en geraken die niet zo gauw kwijt.

De Ethiopische Israëli’s, die net als alle andere Israëli’s hun legerdienst moeten doen, komen in eenheden terecht met vele andere Ethiopische Israëli’s. De soldaten worden volgens de graad waarmee ze hun middelbare school beëindigen in de verschillende eenheden ingedeeld en geraken zo nooit uit de vicieuze cirkel. Natuurlijk zijn de Ethiopische joden niet de enigen die met moeilijkheden te kampen hadden/hebben tijdens hun integratieproces, maar er is één groot verschil met de andere joodse migranten: de Ethiopiërs zijn ‘zwart’. “Dat is niet het probleem van de Ethiopiërs, maar van degenen die hen als dusdanig zien,” zegt Jonny Pearl van een onafhankelijke mediaorganisatie in Jeruzalem.

De generatie Ethiopische Israëli’s die in Israël geboren is, voelt zich minderwaardig , voelt zich onderbedeeld en een ‘mindere’ jood. Dat de Ethiopische joden als minderwaardig werden beschouwd bleek al toen de eerste Ethiopiërs voet aan wal zetten in Israël. Zij moesten als enige een soort van ritueel ondergaan om hun ‘joodsheid’ te bevestigen. De Ethiopiërs, die stuk voor stuk uit een heel religieuze omgeving kwamen, waren geschokt.

“Hoe kon iemand ons geloof in twijfel trekken,” zegt Tsega Melaku, één van de weinige Ethiopisch Israëliche journalisten in Israël. “Tweeduizend jaar lang wilden wij niets anders dan terugkeren naar Jeruzalem, waar we dan uiteindelijk op een vijandige manier ontvangen worden door ‘blanke’ joden. Terwijl wij de hele tijd dachten dat alle joden ‘zwart’ waren.”

Het is niet de eerste keer dat de Ethiopische gemeenschap de straat optrekt. In 1996 geraakt bekend dat donorbloed van Ethiopische joden apart werd gehouden en in sommige gevallen zelfs vernietigd uit vrees voor HIV-besmetting . De gemeenschap protesteert. Later kwam ook aan het licht dat heel wat Ethiopische vrouwen tegen hun wil en vaak zonder dat ze het beseften, injecties gekregen hebben om hen onvruchtbaar te maken. En dat in een land dat een hoog geboortecijfer aanmoedigt.

De druppel die de emmer van frustraties nu liet overlopen, was een incident dat begin vorige week plaatsvond. Een Ethiopische Israëlische soldaat in uniform loopt op het voetpad en krijgt te horen van een Israëlische politieman dat hij rechtsomkeer moet maken. Uit de videobeelden die van het incident gemaakt zijn, valt af te leiden dat de soldaat het commando niet meteen lijkt te begrijpen. Meteen daarop wordt hij hardhandig aangepakt door de politieman, die met de hulp van nog een tweede politieagent de soldaat in mekaar slaat.

De beelden gaan de wereld rond en het protest barst los. Eerst in Jeruzalem en een paar dagen later in Tel Aviv. “Baltimore of Israel” scanderen sommige kranten en posts op twitter en facebook. Premier Benjamin Netanyahu en president Ruven Rivlin roepen op tot kalmte en ook de Ethiopische soldaat, die het vuur aan de lont heeft gestoken zegt dat gewelddadige optreden tegen het geweld dat de politie gebruikt, geen zoden aan de dijk zal brengen. President Ruven Rivlin liet ondertussen verstaan niet voldoende naar de noden van de gemeenschap geluisterd te hebben en de ongelukkige Ethiopische Israëlische soldaat kreeg een ontvangst bij premier Netanyahu.

Maar daarmee is de kous niet af. Er moet sowieso dringend werk gemaakt worden van gelijke kansen in het onderwijs, op de werkvloer en op de woningmarkt. En het gewelddadige gedrag van de politie tout court moet aan banden gelegd worden. Dit is niet de eerste keer dat de Israëlische politie in het nieuws komt omwille van geweld. Ik was zelf ook al getuige van extreem en onnodig politiegeweld. “De Israëlische politie is gewelddadig, corrupt en misogeen. Dat blijkt uit het ene schandaal na het andere,” zo staat te lezen op het online forum ‘The Jewish Press’. Er is blijkbaar zelfs een Israëlische mop die zegt : mochten de Israëlische politieagenten geen uniform dragen, het waren criminelen.

Maar al te vaak is dat geweld gericht tegen Ethiopische Israëli’s. Het is geen toeval, volgens sommigen, dat de jeugdinstellingen voor één derde gevuld zijn met Israëli's van Ethiopische herkomst. “Zij worden geviseerd, hebben bovendien niet zo’n goede advocaten en zitten bijgevolg dubbel zo lang in hechtenis,” zegt ook Leah Biteolin.

Leah heeft rechten gestudeerd en heeft een carrière kunnen uitbouwen. Ook journalist Tsega Melaku is de dans kunnen ontspringen. Voor haar begon het Israëlische verhaal op haar zestiende. Zij kwam toen alleen naar Israël. Haar ouders zouden pas acht jaar later volgen. “Het eerste wat ik hier te horen kreeg was dat ik mijn naam moest veranderen,” zegt ze. “Maar namen hebben in Ethiopië een heel bijzondere betekenis. Ik heb mijn naam van mijn grootvader gekregen. Tsega betekent ‘geluk’ en dat wou ik niet zo maar inruilen voor een andere naam, die er in de verste verte niet op geleek.” Het is maar één voorbeeld van de ‘foute’ opvang van de Ethiopishe joden in de staat Israël, volgens Tsega. “De Israëli’s wisten niets van onze cultuur en hebben ons daarop afgerekend. Daar worstelen wij nog altijd mee. Ik vrees dat we op die manier een volledige generatie kwijtgespeeld zijn,” aldus Tsega.

Er zijn te veel jonge Ethiopische Israëli’s die voor zichzelf geen toekomst zien in Israël en dat terwijl het een gemeenschap is die naar hier gekomen is uit zionistische overwegingen en zo graag deel wil uitmaken van de Israëlische, joodse staat. Werk aan de winkel voor de nieuwe regering Netanyahu. Maar er is hoop, want de premier heeft alvast laten weten het racisme in de Israëlische samenleving te willen uitroeien. Hij heeft ook een speciaal comité in het leven geroepen om de noden van de Ethiopische joden van dichtbij te bekijken en waar nodig naar oplossingen te zoeken.

(Nicky Aerts is VRT-correspondent in Jeruzalem.)