Hillary, de vrouw van gisteren - Johan Depoortere

Hillary zal het hoogstwaarschijnlijk moeten opnemen tegen de Republikein Jeb Bush, zoon van de 41e president en broer van de 43e. Zoals het er nu naar uitziet, is de kans groot dat in 2024 bijna een halve eeuw – met uitzondering van acht jaar Obama – een Bush of een Clinton in het Witte Huis heeft gewoond.

“Er is geen alternatief.” De veelgehoorde boutade geldt alvast voor de Democratische Partij in de VS. Clinton overschaduwt alle mogelijke tegenkandidaten. Niemand anders kan bogen op zoveel ervaring: als gouverneursvrouw, first lady, senator, minister van Buitenlandse Zaken. Ze heeft de Clintonmachine achter zich, een uitgebreid netwerk van sponsors, medestanders, lobbyisten. Volgens de Wall Street Journal heeft de onderneming Clinton – de stichtingen waar behalve Bill en Hillary nu ook hun dochter Chelsea deel van uitmaakt – sinds 1992 een slordige 3 miljard dollar binnengehaald. En ze heeft in Bill een buitengewoon getalenteerde campagnevoerder die nog steeds populair is bij grote lagen van de bevolking.

Haar sterkte is ook haar zwakte. Samen met haar indrukwekkende cv torst ze een loodzware bagage mee: een geur van schandalen die teruggaat tot haar periode als first lady in Arkansas, en recent de controverse over haar e-mails. Doordat ze haar persoonlijk e-mailadres ook voor officiële correspondentie gebruikte, zou ze gepoogd hebben sporen uit te wissen. Ze heeft een lange geschiedenis van kleine en grote leugens, een moeilijke verhouding met de media en het Congres, en vooral die vermeende sense of entitlement: het gevoel dat haar wordt toegeschreven dat ze recht heeft op het presidentschap, dat het nu haar beurt is.

En er is méér: met al haar ervaring wordt Hillary gezien als een has been: iemand uit het verleden en dat terwijl Amerika meer dan ooit uitkijkt naar de change die Obama beloofd maar niet gebracht heeft. Uit een recente opiniepeiling blijkt dat de Amerikanen met een grote meerderheid (21%) een president verkiezen met nieuwe ideeën en visie boven één met ervaring. De – noodgedwongen – keuze voor Hillary houdt ook voor de Democratische partij een risico in. Door al hun eieren in één mand te leggen hebben ze geen plan B om op terug te vallen, mocht de kandidatuur van Hillary op de klippen lopen. Bij de concurrentie daarentegen is het drummen bij de mogelijke presidentskandidaten.

Hillary Rodham Clinton groeide op in een middenklassengezin met een tirannieke vader. Haar eerste stappen in de politiek zette ze in 1964 als campagnevrijwilliger voor de Republikeinse rechts-conservatieve presidentskandidaat Barry Goldwater. In haar studentenjaren kwam ze onder de invloed van de activist en ideoloog van de community organizing, Saul Alinsky, die later ook Barack Obama zou inspireren tot zijn werk in de armste wijken van Chicago. Alinsky wou de armen organiseren om ze zo politieke macht te geven, maar voor Hillary nam algauw de ambitie op een politieke carrière de bovenhand op het jeugdige idealisme. Na haar huwelijk met Bill Clinton werd ze gouverneursvrouw in het landelijke Arkansas, maar toen al hadden zij en Bill het oog op een hoger doel gericht: eight years of Bill, eight years of Hill – zo zou ze haar streefdoel aan intieme vrienden hebben toevertrouwd.

Hoewel haar tegenstanders Hillary graag afschilderen als een rabiate feministe en linkse stokebrand, hebben haar conservatieve instincten haar nooit verlaten. Als studente was ze tegen de oorlog in Vietnam, maar ze hield zich ver van het radicalisme van haar tijdgenoten. Na haar studies aan het prestigieuze Yale zette ze zich in als advocate van kinder- en vrouwenrechten, maar stond als first lady pal achter de neoliberale koers van president Bill Clinton, die met zijn hervormingen in de sociale sector de steun aan kinderen in arme gezinnen afbouwde. Strijd tegen de armoede werd strijd tegen de armen en Hillary ging er prat op dat het aantal steuntrekkende armen onder Bill met 60% was gedaald.

In haar opvattingen over buitenlands beleid koos Hillary meer en meer de kant van de haviken. Als senator voor New York stemde ze vóór de oorlog in Irak – een stem die haar nu nog achtervolgt. Als minister van Buitenlandse Zaken was ze voor uitbreiding van de oorlog in Afghanistan en de Amerikaanse interventie in Libië, ze bepleitte een voortdurende militaire aanwezigheid in Irak en ze drong er bij president Obama op aan om Syrië te bombarderen. Ze is een enthousiaste supporter van de extreem-rechtse Israëlische premier Netanyahu, die ze ooit prees voor zijn vredesinspanningen en het hoeft dan ook niet te verbazen dat ze de Israëlische agressie tegen Gaza toejuichte. Tijdens haar presidentscampagne in 2008 beloofde ze dat ze “Iran met de grond gelijk” zou maken als dat land Israël zou aanvallen.

In het weekend prees president Obama zijn voormalige minister van Buitenlandse Zaken. Ze is mijn vriendin, zei hij en: ze zou een uitstekende president zijn. Je kunt je afvragen hoe oprecht deze loftuitingen zijn. Er zijn bittere woorden gevallen toen Obama en Hillary in de campagne van 2008 tegenover elkaar stonden en de Clintons hebben het Obama nooit vergeven dat hij de overwinning van Hillary heeft gestolen. In de aanloop naar de verkiezingen van november volgend jaar heeft Hillary de steun van de huidige president nodig in die swing states waar ze in 2008 verloor, maar ze moet zich van hem distantiëren bij dat deel van het kiespubliek dat Obama niet lust. In een interview met The Atlantic verwijt ze de president dat hij de rebellen in Syrië niet genoeg heeft gesteund en suggereert ze dat hij daardoor mee verantwoordelijk is voor de opkomst van Islamitische Staat. Voor Hillary wordt de komende campagne een oefening in dansen op het slappe koord.

(Johan Depoortere was voor de VRT correspondent in Washington.)