Vluchtelingen en politieke spelletjes - Tine Danckaers
Twee vliegen in één klap?
Op 8 maart werd Mohamed gevonden, twee dagen later Kadim. Beiden – Iraakse dertigers – stierven hoogstwaarschijnlijk door onderkoeling. Maar er was meer aan de hand. Hun lichamen vertoonden ook sporen van geweld. Ali, die zijn gewonde ex-studiegenoot Kadim kilometers ver droeg, kon na een week intensieve zorgen het ziekenhuis van Edirne verlaten. Hij hield zijn poging om een veilige plek in Europa te vinden voor bekeken en keerde terug naar Irak. Daar zou hem naast onveiligheid tenminste de warmte van zijn familie wachten.
Ali maakte, net als zijn twee dode vrienden, deel uit van een groep van twaalf Iraakse jezidi's die illegaal Bulgarije probeerden binnen te geraken. Betrapt door de Bulgaarse grenswacht zouden ze hardhandig, met knuppels, zijn aangepakt.
Terwijl de rest van de groep erin slaagde om levend terug te raken, haalden Mohamed en Kadim de afstand naar de dichtstbijzijnde dorpen dus niet. Hun lichamen werden teruggestuurd naar Irak.
Wat denkt de betogende medemens in Saksen als die van zijn wekelijkse Pegida-betoging 'gegen Ausländer' thuiskomt en bovenstaande berichtgeving leest, vroeg ik me bij het lezen van deze onthutsende berichtgeving af. 'Twee vliegen in een klap: exit moslims en het herkomstland krijgt bij het ontvangen van de body bags een krachtig ontmoedigingssignaal.' Zoiets?
Wellicht niet. We mogen aannemen dat niet elke Pegida-aanhanger in zulke extremen denkt. In het Nederlandse Financieele Dagblad noemt een Duitse hoogleraar het fenomeen Pegida overigens niet zo extreem als 'men meent te zien'. Hij ziet de protestbeweging 'niet noodzakelijk als een teken van nieuw rechts-radicalisme in Duitsland'. De prof vergelijkt Duitsland 'met omringende landen zoals Nederland, Groot-Brittannië en Frankrijk waar eveneens angsten leven voor globalisering en het verlies van een nationale identiteit.
De sporen kwijt
Vorige week nog choqueerde de partij van Nederlands premier Rutte – de VVD – met het voorstel om het Europese asielbeleid maar meteen af te schaffen. De grootste partij van Nederland pleitte om de Europese grenzen hermetisch af te sluiten voor alle migranten, inclusief mensen op de vlucht voor conflicten.
'Veilige havens creëren' in de buurlanden was de betere oplossing, aldus de liberalen, die zich – snel bedolven onder bergen kritiek – ook haastten te zeggen dat net humanitaire overwegingen aan de basis van hun voorstel lagen. 'We kunnen niet machteloos toekijken hoe mensen dagelijks verdrinken', aldus VVD-migratie-expert Malik Azmani.
'De VVD is de sporen kwijt', luidde de massaal gedeelde verontwaardigde reactie. Letterlijk genomen was dat alvast een foute inschatting, zo bleek een paar dagen later. Ook al trok de VVD haar staart in, na het voorstel wonnen de liberalen zelfs zetels, aldus een recente opiniepeiling. Nog volgens deze opiniepeiling ondersteunt maar liefst tachtig procent van de VVD-kiezers het "asiel-exit-voorstel" van de partij.
Petit Sarko en Co
Bij de zuiderburen is Petit Sarko back on track. Tijdens de departementsverkiezingen van het voorbije weekend plaatste hij zich steviger in het zadel op weg naar de presidentsverkiezingen in 2017.
Sarkozy belooft de kiezer alvast dat zijn presidentschap gepaard zal gaan met minstens hervormingen van de Schengenzone, en liefst de afschaffing van de hele handel. De zone vervangen door landen die elk een gelijk migratiebeleid voeren, moet volgens hem het 'welvaartstoerisme' binnen de EU tegengaan.
En daarmee zet Sarkozy zich op dezelfde lijn als de Britse eurosceptici van UKIP die er al meermaals op hamerden om quota voor migranten uit andere Europese lidstaten in te voeren.
UKIP laakt het te lakse migratiebeleid van premier Cameron. Die had zijn eerdere belofte niet gehaald om de netto-immigratie in het Verenigd Koninkrijk onder de honderdduizend personen te houden.
Cameron die de bui voelde hangen, en geen risico's wenste in de aanloop naar verkiezingen straks in mei, kondigde in zijn laatste immigratietoespraak aan dat hij het 'profitariaat' wil aanpakken door fors te snoeien in de sociale zekerheid voor immigranten. En, o ja, hij heeft wel oren naar die quota.
UKIP laakt het te lakse migratiebeleid van premier Cameron. Die had zijn eerdere belofte niet gehaald om de netto-immigratie in het Verenigd Koninkrijk onder de honderdduizend personen te houden.
Noorwegen – dat zich als doel had gesteld om 7100 mensen in 2014 te deporteren – stuurde 7259 mensen terug, inclusief gezinnen met kinderen – ook naar Afghanistan en Nigeria. Het hoofd van de vreemdelingenpolitie Kristin Kvigne verkondigde trots dat het terugkeerrecord direct gelinkt was aan een dramatische daling van de criminaliteitscijfers in het land.
In eigen land verkondigt een verdediger van de Midden-Brabanders dat de ene migrant de andere niet is. We blijven diens kinderen generaties lang migrant noemen, vertellen hen hoe ze met hun radicale Berberse culturen onze normen en waarden aantasten.
We moeten hen niet, en nog minder als ze — bij gebrek aan andere wegen — ons land binnenkomen zonder geldige papieren. En dus blijven we hen hardnekkig illegaal noemen. Ze maken ons bang en overspoelen onze parkings langs de snelwegen, bevuilen onze parken met hun dakloze bestaan.
Mijn bange Europa
'Dit is jouw Europa', zei een man achter Griekse tralies die me zag staren naar de stinkende ellende waarin hij zat opgesloten, samen met honderden andere mensen die illegaal de grens probeerden over te steken.
Mijn Europa. Wat zouden de grondleggers en tekstschrijvers van het Vluchtelingenverdrag uit 1951 denken van mijn bange Europa vandaag? Wat zouden ze denken als ze lezen dat de Middellandse Zee is uitgeroepen tot 's werelds dodelijkste migratieroute, met minstens 3500 doden in 2014. Of als ze horen dat vluchtende jezidi's die 'een gegronde vrees hebben vervolgd te worden op basis van hun religie', verrot geslagen worden op Europese grond?
Begin maart maakte Dimitris Avramopoulos, de Europese commissaris voor Migratie en Binnenlandse Zaken, bekend dat de EU midden mei een nieuw migratiebeleid zal implementeren.
Het bange Europa heeft de warme geest van de vluchtelingenverdragen en mensenrechten vervangen door de kilheid van grensbewaking. De budgetten voor Frontex, het Europese grensbewakingsagentschap, moeten omhoog, de fondsen voor bescherming op zee gingen al omlaag. Vorig jaar werd immers reddingsoperatie op zee Mare Nostrum afgeschaft wegens succes – mensen redden was niet alleen duur maar had ook een nefast aanzuigeffect.
Toen begin februari op één week tijd meer dan driehonderd mensen de dood vonden op zee, reageerde de hoge commissaris voor de vluchtelingen van de VN António Guterres dat operatie Triton een ongeschikte, inefficiënte opvolger is van Mare Nostrum.
Een boodschap voor dovemansoren, zo blijkt. De EU-lidstaten voelen er niets voor om de budgetten te verhogen om mensenlevens te redden. Begin maart maakte Dimitris Avramopoulos, de Europese commissaris voor Migratie en Binnenlandse Zaken, bekend dat de EU midden mei een nieuw migratiebeleid zal implementeren. Doel: de instroom beheren van migranten die via Europese Oostgrenzen en via de Middellandse Zee Europa proberen binnenkomen.
Migratie is winst
'Landen zouden meer kunnen profiteren van immigratie, als ze migranten zouden beschouwen als een bron in plaats van als een probleem, en integratiebeleid als een investering', zei de secretaris-generaal van de OESO Angel Gurría in een toelichting bij het laatste OESO-rapport (2014) over migratie.
Britse onderzoekers (CreAM, 2014) onderzochten de kosten en baten van immigratie. Volgens hun bevindingen droegen Europese immigranten die in Groot-Brittannië instroomden, meer dan 27 miljard euro bij aan publieke financiën tussen 2001 en 2011.
Sterker nog: hun bijdrage in de vorm van menselijk kapitaal heeft Groot-Brittannië 9,3 miljard aan onderwijskosten bespaard.
Het absurde aan het hele immigratiebeleid en vooral het politieke discours dat eraan kleeft, is dat Europa migratie nodig heeft. Politiek Europa weet ook heel goed dat het behoefte heeft aan de immigratie van arbeidskrachten, van opgeleide arbeidskrachten tot hoogopgeleiden.
Het vergt niet eens politieke moed om dit verhaal te vertellen, weg van termen als 'profitariaat' en 'mislukt'. Het vergt simpelweg realiteitszin en ondernemerschap, efficiënt beleid en een tikkeltje menselijke warmte.
(Tine Danckaers is journalist bij Mo Magazine. Ze is gespecialiseerd in het Midden-Oosten en migratie.)
VRT NWS wil op vrtnws.be een bijdrage leveren aan het maatschappelijk debat over actuele thema’s. Omdat we het belangrijk vinden om verschillende stemmen en meningen te horen publiceren we regelmatig opinieteksten. Elke auteur schrijft in eigen naam of in die van zijn vereniging. Zij zijn verantwoordelijk voor de inhoud van de tekst. Wilt u graag zelf een opiniestuk publiceren, contacteer dan VRT NWS via moderator@vrt.be.