Zij die al hebben, krijgen nog veel meer - Marc Leemans

Dat geloofwaardigheidsprobleem bleek van meet af aan bij de opmaak van de begroting voor 2015-2018. De regering legde de sanering quasi volledig op werknemers en de gerechtigden op sociale uitkeringen. Zo koos de regering voor een eerste reeks fiscale maatregelen, met klemtoon op meerinkomsten uit BTW en vooral accijnzen, ten belope van 889 miljoen euro. Sommige regeringsleden noemden dit zowaar een eerste tax shift.

Een shift die dan wel helemaal haaks staat op het principe van “sterkste schouders zwaarste lasten”. En met onooglijke inspanningen vanuit de inkomens uit vermogen. Dat bleek des te meer toen van elke fiscale maatregel, waarmee de regering haar zin voor fiscale rechtvaardigheid tracht aan te tonen, de reële betekenis duidelijker wordt. Ik scroll even door het rechtvaardigheidsrijtje in die fameuze begrotingstabel voor 2015-2018, zoals meegedeeld aan het Parlement.

150 miljoen extra bijdrage van de financiële sector? De zogenaamde bankentaks. De FOD Financiën gewaagt eerder van een opbrengst van 81,7 miljoen euro in plaats van 150 miljoen tegen 2018. Dus bijna 50% overschat. Inmiddels is er volgens De Morgen een concreet wetsontwerp. Waaraan grondwettelijk een en ander stevig zou rammelen. Waarin men geen enkele structurele bijdrage meer zou vragen aan banken en verzekeringen. Omdat dat het enkel zou gaan om wat geschuif met belastingen in de tijd, om op korte termijn de begroting te toiletteren. “Wat betekent dat iedereen zijn deel bijdraagt”, weet u nog?

120 miljoen extra uit doorkijkbelasting? De fameuze kaaimantaks. Dat was al geen extra, want al door de vorige regering beslist. Deze regering presenteert hem als een eigen uitvindsel. Misschien dan toch beter een kameleontaks noemen? Maar door de nieuwe regering kennelijk al uitgekleed. Die kaaimantaks is volgens De Standaard door de Minister van Financiën nu zodanig uitgewerkt dat niet zal gecontroleerd worden hoe wit het kapitaal is dat in de buitenlandse constructies verborgen zat. Want dat was immers volgens de regering ook nooit de bedoeling. “Om te komen tot een rechtvaardig belastingssysteem”, weet u nog?

100 miljoen extra uit de aanslag op geheime commissielonen? No comprendo? Herinner u de hoge boetes, ingevoerd door de vorige regering. Voor wie sjoemelt via betaling van lonen in het zwart of voor wie privé-uitgaven op de zaak zet. Maar ondertussen al onmiddellijk aangepast door de huidige regering. Volgens de FOD Financiën zou die aanpassing “vrijwel zeker” een kostprijs hebben van 178,1 miljoen euro. Dat komt dan zowaar neer op een ‘misrekening’ van 278,1 miljoen euro. Waarbij “de sterkste schouders de zwaarste lasten dragen”, weet u nog?

500 miljoen extra uit liquidatieboni voor kmo’s? Ook ingevoerd door de vorige regering. Evenzeer onmiddellijk aangepast en afgeserveerd door deze regering. Gewoon de uitdovende overgangsregeling, ingevoerd door de vorige regering, continueren. Wat op kruissnelheid leidt tot een zware aderlating. Dat is zelfs de Europese Commissie niet ontgaan. Voor liefst 750 miljoen euro aan minderinkomsten, schat het ACV. Tot op heden niet gecontesteerd. “Nieuw beleid”, zei daar iemand. Met “een progressief inkomstenbelastingstelsel”, weet u nog?

En dan komt er nog een nieuw rondje fiscale amnestie. Alleen mochten we dat eigenlijk niet weten en mogen we dat vooral zo niet benoemen.

Enkel de bijkomende inkomsten uit beurstaks voor - ocharme – 80 miljoen, lijkt voorlopig nog overeind te blijven. Het enige wat nog rest van “Om te komen tot een rechtvaardig belastingsysteem”, weet u nog?

Samengenomen: géén herverdelende rechtvaardigheid. Géén sterkste schouders die de zwaarste lasten dragen. Géén shift van belastingen naar vermogenden en sjoemelaars. Maar precies het omgekeerde. Een omgekeerde tax shift.

Het is een opvallende vaststelling. Hoe de rechtse partijen in deze regering er alles aan doen om -uit een akkoord onder sociale partners-, alleen het werknemersluik onderuit te halen. En alleen dat luik. Hoe ze daarbij zwaar fulmineren tegen het protest van alle sociale partners die respect vroegen voor het akkoord. Hoe ze die sociale partners in hun geraas dan snel versmallen tot “het dictaat van de vakbonden”. Het is trouwens vooral zo dat je die uithaal van Bart De Wever moet zien. “Als het natuurlijk nooit goed is, tenzij volgens de letter die zij dicteren, dan kan de regering beter ontslag nemen en de vakbonden het land laten besturen”.

Wablief? De vakbonden willen het land besturen? Omdat zij net als alle andere sociale partners, jawel inclusief alle werkgeversorganisaties, de uitvoering vroegen van hun akkoord? Begrijpe wie kan. Je reinste “reductio ad absurdum”. Voor wie geen latijn machtig is : herleiding tot het absurde.

En zodoende leggen ze met uitgestreken gezicht de nadruk op de primauteit van de politiek. Alsof hun rechtse partijen niet dansen naar de pijpen van de financiële lobby’s en de economische en financiële drukkingsgroepen. Even het sociaal middenveld verketteren om daarna met de economische salons te koketteren. Ik besef dat dit zware taal is. Ik zou milder en genuanceerder zijn zonder de dagelijkse confrontatie met de wanverhouding tussen de inspanningen die men eist van werknemers en gerechtigden op sociale uitkeringen en het gepamper van al wie veel geld heeft maar tegelijk zo beperkt mogelijk maatschappelijke bijdrage wil leveren. Swiss-Leaks, Lux-leaks, discrete rulings, HSBC-leaks, fiscale amnestie,… “Om te komen tot een rechtvaardig belastingsysteem”, weet u nog?

U ziet die discrepantie overigens ook in de wijze waarop men in de voorbije weken de begrotingscontrole en het debat over de grote fiscale hervorming, annex tax shift, op gang trok. Tax shift, ja, maar eerst de overheid uitkleden. Om de belastingen te kunnen verlagen moet de overheid minder uitgeven. Dixit Alexander De Croo. Tax shift, ja, maar eerst de sociale zekerheid reduceren tot bijstand. Als werklozen hun rekening niet meer kunnen betalen doen ze immers meer moeite om werk te zoeken. Dixit Zuhal Demir. Tax shift, ja, maar zonder nieuwe belastingen in te voeren voor wie rijk is. En dus eerst en vooral door de belastingen op consumptie te verhogen middels hogere BTW. Dixit Johan Van Overtveldt. Tax shift, ja, maar niet onmiddellijk. We doen eerst en totaal los daarvan de begrotingscontrole. Dixit Charles Michel.

Allemaal uitspraken om evidente redenen. Enerzijds om die fiscale hervorming nog maar eens weg te kunnen schuiven, de Vlaamse rechterflank van de regering achterna. Anderzijds om een bijkomende saneringsoperatie te kunnen doorvoeren die enkel inhakt op de overheidsuitgaven, op de sociale zekerheid en op de collectieve voorzieningen. Met als welkom excuus dat in de sociale zekerheid opnieuw een groot gat gaapt. Ook al is dat niet zozeer een probleem van stijgende uitgaven, dan wel van slabakkende inkomsten, door de combinatie van loonmatiging (dus minder bijdragen), zwakke banengroei (opnieuw minder bijdragen) en terugval van de consumptie (minder alternatieve financiering).

Hopelijk begint deze regering te beseffen dat ze hier niet meer mee wegkomt. Niet met aanvullend gehak in de sociale zekerheid. Niet met een verdere ontmanteling van de collectieve voorzieningen. Niet met een nieuwe ingreep in de koopkracht van modale werknemersgezinnen. Niet met een verdere verarming van mensen die het nu al niet breed hebben. Niet met een beleid dat het als vanzelfsprekend blijft beschouwen dat een euro totaal verschillend wordt belast, afhankelijk of hij door werknemers is verdiend, dan wel door zelfstandigen, vrije beroepen, huisbazen of beleggers. Niet met een beleid dat gerechtigden op sociale uitkeringen blijft beschimpen en bespieden als profitariaat. Terwijl de grote fraude en ontwijking van sommige bedrijven en beleggers wordt vergoelijkt en wordt weggemasseerd via afkoopsommen en fiscale amnestie, in al zijn vormen.

Hopelijk worden de opbrengsten van een komende fiscale hervorming echt rechtvaardig en doelmatig ingezet. Enerzijds voor een rechtvaardige sanering. Anderzijds - als er nog over is – voor een rechtvaardige en doelmatige verlaging van de bijdragen vanuit arbeid. Dat die bijdragen omlaag moeten, daar lijkt iedereen het over eens. Wat dan precies omlaag moet, daar is al veel meer discussie over. De werkgevers azen al lang op een verlaging van de patronale bijdragen op lonen voor de sociale zekerheid. Al blijven zij onderling ruziën over de vraag voor welke jobs de bijdragen meest omlaag moeten. Het ACV steunt al lang– ter wille van de werkgelegenheid - de vraag tot een bijdrageverlaging, op voorwaarde dat deze zo doelmatig mogelijk gebeurt vanuit werkgelegenheidsoogpunt. Maar die steun gaven we ook om een ingreep in het mechanisme van automatische indexering af te houden.

Drie vaststellingen echter vandaag. Eén, de regering zet door met de indexsprong van 2%. Twee, dat wordt aangevuld met 960 miljoen euro patronale loonkostvermindering vanaf volgend jaar. En drie, de concurrerende Duitse lonen zijn aan een spectaculaire inhaalbeweging bezig. Gevolg: als je rekening houdt met de loonsubsidies die de werkgevers krijgen bovenop de structurele, patronale bijdrageverminderingen is de loonkloof ondertussen weg. Meer dan weg. Gemiddeld genomen weliswaar, als gemiddelde voor de privésector. Waardoor je een totaal ander en nieuw debat krijgt. Enerzijds, hoe je – zonder de Europese normen inzake staatssteun te overtreden –nog selectief een aantal inspanningen kan doen naar de sectoren, vooral in de industrie, die het wel nog hard te verduren hebben. Maar anderzijds over hoe je op de meest rechtvaardige en doelmatige wijze de belastingen en bijdragen van werknemers kunt verlagen. En hoe je zo hun koopkracht kan herstellen. Maar dan niet in de richting zoals de drie liberale regeringspartijen vandaag beogen: met hogere, degressieve consumptiebelastingen als compensatie voor de verlaagde belastingen op inkomens uit arbeid. Want dan shift je de tax enkel binnen de werknemersgroep. Waarbij je de gerechtigden op sociale uitkeringen verder verarmt. Die betalen dan wel hogere accijnzen, BTW en andere consumptiebelastingen. Maar ze bekomen geen enkele compensatie via lagere belastingen of hogere uitkeringen.

Dat is de tax shift die wellicht in sommige regeringspartijen wordt voorbereid. Ik hoop van niet. Maar ik verwacht het ergste. Maar ook dat nemen we er nog wel bij in ons verzet tegen een asociaal en onrechtvaardig beleid. Neen, een vakbond moet het land niet willen besturen. Maar een vakbond moet de bestuurders van het land wel interpelleren als ze scheef zitten. En scheef zit het regeringsbeleid nog steeds.

(Marc Leemans is voorzitter van het ACV.)