Bloeden voor Duitsland - Jan Van de Poel

Vaak wordt daarbij gewezen op het eigenbelang – zeg maar egoïsme – van de Duitsers. Zij willen namelijk niet dat de Duitse belastingbetaler opdraait voor de potverterende Zuiderlingen. Voor een ingreep van de centrale banken zijn de Duitsers als de dood, want dat zal leiden tot een uitbreiding van de geldbasis en – o horror – inflatie. Die inflatie roept akelige herinneringen op aan de vooroorlogse hyperinflatie toen de kachel werd aangemaakt met Duitse marken die minder waard waren dan brandhout.

Met die wat versleten verklaring wordt vandaag geen genoegen meer genomen. Zo tweette Sony Kapoor, een onafhankelijke consultant en adviseur van tal van ministeries en instellingen, dat de patstelling tussen Duitsland en Griekenland het gevolg is van het feit dat Duitsland wordt bestuurd door een merkwaardige coalitie van juristen (de politici) en micro-economen (de ambtenaren). Dat maakt dat ze blind zijn voor de oplossingen waarrond bij een kritische massa macro-economen consensus is.

Die consensus wil dat het beter is de buikriem wat te lossen zolang de conjunctuur en private bestedingen zwak blijven. Beter is dan ook te focussen op geloofwaardige programma’s die de groei op lange termijn aanzwengelen. Daarnaast is gecoördineerd economisch beleid nodig, niet alleen op budgettair vlak maar ook binnen het loonbeleid, sociale zekerheid en belastingen. Bovendien mag ook van de schuldeisers – Duitsland dus – inspanningen gevraagd worden. De generositeit waarmee Duitse banken leningen verschaften aan Griekenland maakt ook hen mee verantwoordelijk. Alleen daarom al is het niet zo vreemd om over schuldkwijtschelding te praten.

In een uitermate boeiende paper wijten Sebastien Dullier en Ulrike Guérot van de European Council on Foreign Relations de afwijkende Duitse zienswijze aan wat ze met een vreselijk moeilijk woord ‘ordoliberalisme’ noemen. Dat ordoliberalisme is een specifieke Duitse variant van het liberalisme. Ordo-liberalen willen de markt, in tegenstelling tot neoliberalen, wel reguleren maar enkel om te voldoen aan de theoretische uitkomsten onder perfecte concurrentie. Anders dan Keynesianen, zorg je als ordo-liberale overheid voor orde en tucht op de markt zonder je echt te gaan moeien.

Dat ordoliberalisme is dan ook zowel een reactie op het ongereguleerd liberalisme van de vroege 20ste eeuw als tegen het nefast monetair interventionisme van de nazi’s (al is dat monetair beleid waarschijnlijk nog het minst nefast van alle beleidskeuzes die de nazi’s uit hun koker hebben geperst). In Duitse economische middens is het geloof in perfect functionerende markten zonder meer overeind gebleven en valt geen kritische, Keynesiaanse stem à la Paul De Grauwe te ontwaren. De enige remedie is dan ook om diep te snijden om later te kunnen bloeien. Diezelfde economische middens trekken vandaag aan de touwtjes op ministeries en de Bundesbank.

Tsipras en Varoufakis mogen dan al weigeren een das rond de nek te dragen, van de Duitste strop lijken ze nog niet verlost. Die strop is echter niet het moordwapen in handen van de kapitalisten die uit zijn op Grieks bloed. De Grieken lijken eerder het slachtoffer van een economische pensée unique die Duitsland en een groot deel van Europa beheerst.

Als je de beelden van de laatste topvergaderingen bekijkt, is het wederzijds afkeer en onbegrip ook persoonlijk. Het lijkt daarom beter dat het debat over het Duits ordo-liberalisme niet op twitter, maar aan het Brusselse Schumanplein wordt gevoerd.

(Jan Van de Poel is historicus en politicoloog.)