Interne oppositie – Carl Devos

Hét nieuws van deze week is zonder twijfel het sociaal akkoord dat de Groep van Acht bereikte. Dat is goed nieuws voor Michel I. Maar er is ook slecht nieuws. Het Laatste Nieuws laat vandaag zien hoe CD&V haar achterban oproept om via sociale media subtiel oppositie te voeren tegen haar eigen beslissingen. Ook in coalities wordt nog vaak op het scherp van de snee gestreden, maar dit mag als zeer uitzonderlijk gezien worden. En het illustreert hoe diep de frustratie in Michel I zit. Wat doet CD&V in die regering die ze zo bekritiseert?
opinie
Opinie

Gisteren stapten twee vakbonden uit het vredesmodel dat Michel I met de vakbonden dacht gesloten te hebben. Dat is niet dramatisch, maar evenmin goed nieuws. Het is vooral slecht nieuws voor de twee socialistische vakbonden, ABVV en FGTB. De tweede trekt de eerste mee, maar het zijn aparte werelden. Bij het FGTB is de stakingsbereidheid veel groter, bij het ABVV weten ze dat acties voeren niet zonder gevaar is: er zou wel eens uit kunnen blijken dat er niet al te veel volk komt opdagen. Vandaar dat ze daar vooral denken aan het openbaar vervoer. Met een beetje stakers leg je het hele land plat.

Het vakbondsfront is gebroken. Alleen de socialisten doen niet mee. Enkele weken geleden, voor het tijdelijk bestand tussen de vakbonden en Michel I, geloofde niemand in de binnenste Wetstraatcirkels dat de socialistische vakbond ooit een sociaal vredesakkoord zouden sluiten. Die kameraden hebben er geen in de regering en voelen zich dan ook het minst verplicht om hun zware kritiek en eisen te laten vallen voor wat gerommel in de marge. Want ook dat was duidelijk: zo luid de vakbonden te keer gingen tijdens hun acties in 2014, zo weinig konden ze binnenhalen in het overleg van de voorbije week. Maar weinig is meer dan niets. Elke vakbond moet iets uitleggen: het ACV dat ze ondanks al die kritiek op de sociale horror toch met dit, maar met dit, akkoord gaan, het ABVV dat ze zelfs dit niet willen aanvaarden en eigenlijk nooit aan tafel hadden moeten zitten, gezien de regering nimmer van plan is om de indexsprong te laten vallen.

Sociale verkiezingen

Dat het de socialisten zijn die niet meedoen sluit ook netjes aan bij het beeld dat het syndicaal verzet van het ABVV eigenlijk partijpolitiek is. Het ABVV en SP.A vinden elkaar weer meer, bij de PS zijn ze blij dat zoveel mogelijk strijd gekanaliseerd wordt tegen Michel I, niet tegen de eigen regionale regeringen. Bij het ABVV kunnen ze in de sociale verkiezingen opwerpen dat zij nooit collaboreerden met het rechts beleid van Michel I. Maar als er een als verliezer uit deze confrontatie komt, dan wel het ABVV, meer dan het FGTB.

Verdeelde vakbonden in aanloop naar (sociale) verkiezingen in mei 2016, het is nooit een recept voor rustige tijden. Want al volgt de basis straks de top van het ACV, als de socialistische vakbond acties voert, zal het ook kriebelen bij het ACV. Want daar merken ze ook op dat dit akkoord niet impliceert dat ze het regeringsbeleid accepteren. Er is gisteren dus geen enkele garantie gekomen op sociale rust. Die zal vooral volgen uit vermoeidheid bij de achterban.

Uitgelekte mail

Binnen de regering lijkt het ook een punt voor de christendemocraten, voorop Kris Peeters. Wie een jaar geleden zou beweerd hebbend dat hij, én Koen Geens én zelfs Wouter Beke, zich ooit als verdedigers van syndicale invloed op het beleid zouden opwerpen, zou wellicht in een instelling opgenomen worden. Maar dat lukte die christendemocraten de voorbije maanden wel, dat beeld neerzetten. Ze hebben dat succes ook nodig: als er een sociaal akkoord is met de zegen van de vakbonden, toch de christendemocratische, moet CD&V zelf minder kastanjes uit het vuur van Michel I halen. Het is als een syndicale zegen voor het regeringsbeleid. En bij CD&V zijn ze bezeten door de stelling dat zij, alleen zij, het sociale geweten van deze ploeg zijn. Zeker na zeer hevige profilering van CD&V vorig weekend, waar Wouter Beke niet één lastige vraag over kreeg. Of ze toch niet beantwoord heeft.

Maar dit weekend heeft Kris Peeters veel punten verloren. Veel gênanter dan zijn gemediatiseerde winkelwandeling in Antwerpen, is een uitgelekte mail in Het Laatste Nieuws vandaag. Daarin roept CD&V-Antwerpen, op vraag van het kabinet Peeters, op om via sociale media een campagne te voeren tegen militairen op straat, die er vooral op vraag van N-VA staan. Dit is ongezien. Veel pijnlijker kan het voor een regering niet worden.

Of toch niet voor CD&V. Wat doet die partij in een regering als ze zo, op die heimelijke manier, op een cruciaal punt wil bestrijden? Wat doet Krist Peeters als vice-premier in een regering, als hij zijn eigen achterban oproept om actie te voeren tegen maatregelen die hij mee heeft goedgekeurd in het kernkabinet? Terwijl Koen Geens in De Standaard, weze het niet hartelijk, de antiterreurmaatregelen verdedigt. Deze interne obstructie is niet langer houdbaar. Tenminste, de partners kunnen ze blijven tolereren en CD&V kan ze aanhouden, maar dan zal Michel I zich als een sukkelregering van incident naar incident blijven slepen. De premier kan nu niet langer zwijgen. Hij moet zijn troepen nogmaals maar fermer dan ooit tot de orde roepen. En CD&V moet weten wat ze wil: regeren of naar de kiezer trekken.

Vlaams kibbelkabinet

In het boeiende maandblad ‘Samenleving en Politiek’ houdt prof. Marc Swyngedouw (KU Leuven) de studie van een concurrerende onderzoeksgroep (Partirep) over stemverschuivingen op 25 mei 2014 tegen het licht. Swyngedouw laat weinig heel van het onderzoek van Partirep, dat volgens hem op allerlei manieren wetenschappelijk rammelt. Maar de nieuwswaarde schuilt niet in deze academische afrekening. Wel in de conclusies van zijn herberekening van de Partirep-cijfers.

Die zijn nl. relevant om te begrijpen waarom de Vlaamse meerderheid gevat kan worden met de omschrijving kibbelkabinet. Swyngedouw stelt vast dat N-VA, in tegenstelling tot wat Partirep eerder stelde, niet over uitzonderlijk veel trouwe kiezers beschikt. De partij won op 25 mei vooral stemmen van het Vlaams Belang en mensen die eerder blanco en ongeldig stemden. Maar de voornaamste conclusie van Swyngedouw was dat er op de centrumrechtse flank, tussen N-VA, CD&V en Open VLD, een zeer grote electorale verschuiving heeft plaats gevonden. Zonder winnaar, want die match is op een gelijkstand geëindigd. N-VA heeft dus niet haar twee coalitiepartners leeg gezogen. Of, zoals Swyngedouw stelt, N-VA heeft de veldslag op rechts niet in haar voordeel beslecht.

Als het electoraat van N-VA inderdaad niet zo trouw is en als die slag op centrumrechts onbeslist was op 25 mei, dan verklaart ook dit – naast bv. ideologische verschillen, gefrustreerde carrières, persoonlijke onverzoenbaarheden, enz. – waarom de strijd die de drie huidige coalitiepartners voor 25 mei 2014 voerden ook na 25 januari 2015 wordt verder gezet. In Michel I. De logica van de logische coalitie heeft het kibbelen niet doen stoppen. Omdat in diezelfde logica niet enkel vereniging zit, maar blijkbaar ook veel concurrentie. Die is begrijpelijk, maar wat CD&V (of toch Kris Peeters), nu betracht is niet enkel vernietigend voor Michel I, maar ook voor de geloofwaardigheid van de politiek.

 

_____________

 

Na ruim zeven jaar trouwe zaterdagdienst nemen we afscheid van deze wekelijkse ‘kijk op de week’. Aan alles komt een einde. Het was een eer en genoegen om hier elke week analyses voor u te mogen schrijven. Bedankt voor het lezen en de nuttige opmerkingen en commentaren. Uw dienaar zal af en toe op werkdagen nog een stukje voor deredactie.be maken, tot de volgende.
 
(Carl Devos is politoloog aan de Universiteit Gent.)

VRT NWS wil op vrtnws.be een bijdrage leveren aan het maatschappelijk debat over actuele thema’s. Omdat we het belangrijk vinden om verschillende stemmen en meningen te horen publiceren we regelmatig opinieteksten. Elke auteur schrijft in eigen naam of in die van zijn vereniging. Zij zijn verantwoordelijk voor de inhoud van de tekst. Wilt u graag zelf een opiniestuk publiceren, contacteer dan VRT NWS via moderator@vrt.be.

Meest gelezen