Alexis Tsipras: een Griek met een plan - Dimitris Verdelis

Syriza is inderdaad begonnen is als een radicaal linkse partij, die in het verleden zelfs heeft aangestuurd op nauwere banden met Rusland en zelfs op een Griekse uitstap uit de NAVO. Ook de oorlogsretoriek richting Merkel omwille van de harde besparingen heeft ongetwijfeld bijgedragen aan het beeld van een radicale partij. Het blijft een feit dat burgers van moe bespaarde landen net als in de rest van Zuid-Europa kiezen voor anti-establishment gerichte partijen. Bewegingen als Cinque Stelle in Italië en Podemos in Spanje klagen vooralsnog de besparingspolitiek, corruptie en het wanbeleid aan, en werken nauw samen met Syriza voor hun verdere ontwikkeling.

Het beeld van een radicale partij wordt mee opgehangen door het establishment. De centrumlinkse PASOK van Georgos Papandreou, die de regering tot 2011 leidde, is in vrije val sinds hij de bron van spot is geworden door een referendum over een grexit aan te kondigen zonder medeweten van de Europese partners. Dit was tegelijk het einde van de Griekse naoorlogse politiek, die op zeven jaar dictatuur na, werd bepaald door twee partijen: de socialistische PASOK van de familie Papandreou en de liberale Nea Dimokratia van de familie Karamanlis. Nadat Papandreou in 2011 is afgetreden, zie je gaandeweg dat Aleksis Tsipras een ruk naar het centrum maakt.

Het verkiezingsprogramma van Syriza komt in grote mate overeen met wat economen reeds jaren schreeuwen. Het heeft niet de minste zin om Griekse banken en investeerders te redden met Europees geld als de daartegenover liggende besparingsmaatregelen geen enkel zicht bieden op groei. Het is iets waar sommige Europeanen nog niet bij kunnen: wie geen geld heeft, kan geen geld uitgeven. Geld dat dringend gespendeerd moet worden om de Griekse economie draaiende te houden. Parlementsleden van Nea Dimokratia lopen met het schaamrood op de wangen uit televisiestudio’s wanneer kijkers zich tot hen mogen richten en de vraag stellen hoe ze rond moeten komen met 400 euro per maand. Een pas afgestudeerde jongeman krijgt in de studio’s van de voormalige nationale omroep ERT laaiend applaus wanneer hij zijn kosten voorlegt aan een parlementslid. Hij werkt voltijds als fysicus voor 450 euro per maand, waarvan 200 euro naar het huren van een kamer gaat. Hij heeft nog geluk, want 1 op de 2 afgestudeerden vindt zelfs geen werk. Het gros van de Griekse parlementsleden durft het parlement niet meer uit te gaan langs de hoofdingang aan het Syntagma-plein.

Aleksis Tsipras heeft in de aanloop naar de verkiezingen dan ook zijn Plan voor Nationaal Herstel voorgesteld. In de eerste plaats wil hij ruimte maken voor de allerzwaksten of de ‘nouveaux pauvres’ die de laatste jaren massaal in armoede zijn beland. Amnesty International spreekt van een humanitaire crisis in Athene en een totale ontwrichting van het sociale weefsel. Ook de opkomst van de extreemrechtse Gouden Dageraad is hier ongetwijfeld aan te wijten. Met het oog op een echt herstel zullen er dan ook zware keuzes en investeringen gemaakt moeten worden en zal ook de EU water bij de wijn moeten doen. In de eerste plaats wil Syriza het kwart van de Griekse bevolking dat in armoede leeft weer zicht geven op primaire behoeftes als onderdak, voedsel, onderwijs, energievoorziening en ziekteverzekering. Deze fundamentele rechten zijn de laatste jaren aangetast. Als een groot deel van de bevolking geen energie meer kan betalen, is het idee van gratis energie niet extreem. Het kadert net als andere rechten binnen de Verklaring van de Universele Rechten van de Mens.

Op macro-economisch niveau pleit Tsipras voor een verlichting van de staatsschuld van 170 percent. Voor de eerste keer in de Griekse geschiedenis zouden ook de allerrijksten en de rederijen de belastingdans niet meer kunnen ontspringen. Wat Tsipras ook goed heeft gezien, is dat de Griekse bevolking nog steeds gekant is tegen een grexit. Hij wil de besparingsmaatregelen dus heronderhandelen. Hij verwoordt perfect de twee grootste wensen van de Griekse bevolking: een echt economisch herstel en dit met de euro.

Er zijn echter nog tal van redenen waarom we marxistische connotaties stilaan mogen wegdenken. In de eerste plaats heeft Griekenland met de KKE (Griekse Communistische Partij) een van de grootste communistische partijen van het vrije Westen. Daarnaast heb je nog het feit dat alle economen die hebben meegewerkt aan het herstelplan van de partij, zelf een elitair curriculum hebben waar menig financieel instituut van droomt. Hoofdeconoom John Milios studeerde af aan het College van Athene, de meest vooraanstaande privéschool van het land. Hij is niet alleen de drijvende kracht achter het herstelplan, maar heeft het zelfs uitgetekend in samenspraak met de Duitse regering. Jörg Asmussen, Duits minister van Werk en Sociale Zaken, heeft meermaals over de punten in het plan mee vergaderd. Bovendien hoort deze laatste zowel tot de kring rond minister van Financiën Wolfgang Schäuble als die van ECB-voorzitter Mario Draghi, waar hij zijn vorig mandaat heeft gehad. Uitspraken van Merkel en Schäuble over een mogelijke grexit kunnen we afdoen als verkiezingspraat. De voorakkoorden zijn reeds gesmeed.

Daar is ie weer: Georgios Papandreou. Nog geen vier jaar geleden nam hij ontslag als premier. Vorige maand kondigde hij echter aan dat hij de familie van PASOK verlaat en zelf een beweging opstart in de aanloop naar de Griekse verkiezingen. De peilingen geven hem reeds vijf percent, maar dit geeft geen realistisch beeld, aangezien de partij nog maar net bestaat. We kunnen ervan uitgaan dat hij in de eerste plaats stemmen zal gaan halen bij zijn PASOK, maar ook de ND en Syriza zullen allicht wat moeten afstaan.

Zolang dit evenredig gebeurt, is er geen probleem voor Tsipras. Momenteel geven alle peilingen Syriza een voorsprong van twee tot vijf percent op de ND. Zoals we weten kan je in België regeringen vormen waarbij de grootste partij wordt uitgesloten, maar als Syriza de verkiezingen toch zou verliezen, wordt het moeilijk. Het Griekse kiesstelsel, dat afgestemd is op het tweepartijenstelsel uit betere tijden, geeft de winnaar automatisch een surplus van 50 zetels op de 300. Dit houdt in dat het zeer moeilijk wordt om een linkse regering op poten te krijgen zonder linkse overwinnaar. Bovendien zal Tsipras bij een overwinning waarschijnlijk toch nog zetels nodig hebben om aan de vereiste 151 te geraken. Een linkse samenwerking met PASOK, Papandreou of zelfs de KKE, zal alleszins voor harde onderhandelingen zorgen.

Aleksis Tsipras wil Grieken weer uit de armoede halen en een duurzaam herstelplan in de steigers zetten. Hij eist dat de lasten eerlijk verdeeld worden en dat er weer jobs gecreëerd worden voor 25% van de Grieken, waaronder de helft van de Griekse jongeren. De standpunten van Syriza komen overeen met waar de hardst getroffen Grieken naar smachten sinds het water hen aan de lippen staat. Uiteraard zal zo'n plan enorm veel geld kosten, maar momenteel wordt er met geld gegooid, zonder dat de grote meerderheid van de Grieken er op korte of lange termijn ook maar iets aan heeft. Aleksis Tsipras combineert de verzuchtingen van een wanhopige bevolking dus met een duurzaam herstel. Een man met een plan.

(Dimitris Verdelis is copywriter en vertaler.)