Het kaalplukteam van Antwerpen: een kwestie van pikorde - Jan Nolf

Van de vorige – en wie weet, toekomstige – Franse president Sarkozy was bekend dat hij over veiligheid een permanente aankondigingspolitiek voerde. Al sinds Sarkozy minister van Binnenlandse Zaken was, overschaduwde zijn securitaire agenda de facto het beleid van de minister van Justitie.
opinie
Opinie

Onze huidige schaduwpremier – en wie weet, de echte – zong toen in de Franse pers (het tijdschrift Politique Internationale) de lof van Sarkozy. Ook in Antwerpen – het politiek laboratorium van België – gaat nauwelijks een week voorbij of nieuwe scoops worden gelanceerd onder het wervend label: ‘Only in Antwerp’.

Op één week tijd werd daar een politieproject afgeblazen om meteen door te starten met een nieuwe versie: de aanpak van de ‘patsers’ wordt vanaf Nieuwjaar geruild voor het ‘kaalplukteam’.

Aangekondigd als het tweede hoofdstuk in de Antwerpse ‘War On Drugs’, lijkt het een ‘PatserPlus-project. Dure auto’s en witte camionettes blijven meer dan ooit in het vizier. Drie voltijdse politiemensen worden ingezet om het financiële decor van “drugsbendes en families die de handel organiseren” in kaart te zetten. Het “kaalplukteam” wil met drugsgeld gefinancierde eigendommen en bedrijfjes proberen aan te slaan in afwachting van een proces. Dat zou dan meteen al ontmoedigend werken.

Verdient die mix tussen onderzoek en bestraffing wel de euforische hashtack #goebezig ?

Vermogenswinstbelasting

Burgemeester De Wever noemde dat kaalplukproject “een vermogenswinstbelasting van 100% voor drugsdealers”. Dat is onjuist. Hij verwart het kaalplukproject met het strafrechtelijk uitvoeringsonderzoek (SUO), een al onder de vorige regering gestemde wet van 11 februari. Na een definitieve veroordeling verzamelen SUO-magistraten inlichtingen over het vermogen van de veroordeelde, maar ook over “malafide derden” die met hen samenspannen in het dwarsbomen van de inning van geldboeten en de recuperatie van verbeurd verklaarde goederen.

Die (parket-)magistraten kunnen daarvoor sinds 30 mei huiszoekingen uitvoeren bankgegevens opvragen, computers in beslag nemen en telefoons aftappen zonder dat een onderzoeksrechter dat SUO-onderzoek nog zelf leidt.

De Orde van Vlaamse Balies (dus niet zomaar een paar krampachtige procedurepleiters) vond die geheime en niet voor beroep vatbare procedure “absoluut verwerpelijke en overbodige wetgeving”. Immers bestaat er nu al witwaswetgeving, bestraffing van bedrieglijk onvermogen en valsheid in geschrifte. Het volstaat dus bestaande wetten toe te passen. De OVB stelde ronduit dat het “veel te weinig gebeurt dat er beslag wordt gelegd op de goederen van iemand die zijn geldboete niet betaalt”.

Het warm water moet dus geen twee maal uitgevonden worden.

Echter waarschuwt de OVB tegen de afkalving van het rechterlijk toezicht. Het parket krijgt via de SUO meer macht en de onderzoeksrechter wordt gedegradeerd.

Slim

Bart De Wever wil dit nu systematisch al toepassen tijdens een strafonderzoek, dus tijdens de zoektocht naar een veroordeling.

Dat is andere kaas. Met veel gaatjes voor collectieve bestraffing. Familie zijn van een verdachte, wordt een preventief ingevoerd misdrijf. Je zal een verloren zoon maar te werk stellen of onderdak bieden.

Werkingsmiddelen in een bedrijf “tijdelijk” in beslag nemen voor het onderzoek, bankrekeningen blokkeren, stock afvoeren: op een mum van tijd worden de boeken na beslag, nog een tweede keer neergelegd – deze keer op de rechtbank van koophandel.

Dan is het doel bereikt: verdachte raken firma’s uitgeschakeld door faillissement, vooraleer fraude bij vonnis bewezen wordt. ‘Slim’ heet zo’n besparing op justitie straks. ‘Slim’, het nieuwe politieke modewoord valt steeds vaker zonder nadenken.

Maar met die domme pre-emptive strike schiet de rechtstaat zich zelf in de voet: het vermoeden van onschuld wordt een verdenking van schuld.

Kaalplukkers doen het voor het goede doel, tegen het massavernietigingswapen van drugoverlast. Het doel heiligt het nattevingerwerk

Diamant

Maar waar is de tijd dat ook Bart De Wever op de barricaden stond tegen “een beslaglegging van de ondernemingsgoederen die een onderneming stillegt”. Zijn wetsvoorstel van 30 januari 2008 (ook ondertekend door o.m. Servais Verherstraeten, Ludo Van Campenhout, Marie-Christine Margem en Renaat Landuyt) op het ‘bevel tot bewaring van ondernemingsgoederen’ was in realiteit een rake rem op de razzia’s in de Antwerpse (bloed-)diamantsector tussen oktober 2005 (zaak Monstrey) en oktober 2007 (Peri Diamonds).

Die “destructieve inbeslagnames” leidden tot furieus protest van het Antwerp World Diamond Centre (AWDC) want de sector zou weggepest worden. Het welgekomen wetsvoorstel kwam neer op een wielklem voor onderzoeksrechters: tegen hun beslissingen zou een expert uit het bedrijfsleven een vetorecht krijgen. Die expert zou daarbij oordelen over “het belang van de ondernemingscontinuïteit, de tewerkstelling, de impact op de economie en de werking en financiering van handelsmarkten”.

Wat ik hier citeerde is geen grap: het is echt de tekst van het wetsvoorstel. Dat moest toen dus de nieuwe definitie van de scheiding der machten worden. Iets in de trend van ‘too big to fail’. Of too rich to punish: de diamanten middenvinger naar justitie.

Dankzij een vernietigend advies van de Raad van State werd het voorstel roemloos afgevoerd, maar het rechtstreeks vervolg ervan kennen we ondertussen als de dievelings ingevoerde Afkoopwet: op de maat van megafraudeurs. Bij white collar crime hoort een blanco strafregister: achterkamerjustitie wast witter.

Fiscale privacy

De twee maten/twee gewichten-aanpak van witteboordcriminaliteit bleek dit voorjaar pittig tijdens de storm van kritiek op staatssecretaris John Crombez. Nochtans had een Gentse rechtbank die “fiscale huiszoekingen herleid tot hun normale proporties”, stelde professor Michel Maus vast.

Toch bleef de ondernemingswereld weken lang woest - het was dan ook verkiezingstijd. “Wie wil in een fiscale politiestaat leven?” luidde de oproep voor “fiscale privacy”.

Uiteraard moet een rechtstaat, die naam waardig, instaan voor fundamentele rechtsbescherming. Die is dan echter wel zo fundamenteel dat ze voor iedereen moet gelden.

Ook voor Pakistaanse nachtwinkels, donkere patsers en kleine Vlaamse prutsers bijvoorbeeld.

Het kaalplukteam maait wat het zaait.

De wereldwijd achterhaalde War On Drugs creëert net de zwarte economie die de sheriffs vervolgens met steeds meer manschappen (die kiezers danken u) en steeds duurdere snufjes (die industrie dankt u) moeten bestrijden.

Professor Tom Decorte – daarin ook door Bryce De Ruyver gesteund – wees in een recent, door FOD Justitie georganiseerd debat op het “waterbed-effect” van het ‘In Antwerp Only’ cannabisverbod: geografische verschuiving.

Ook zero-tolerance werkt niet, want dat is een tijdelijk schuiven met agenten – tot het elders brandt.

Met overlast heeft het niet eens iets te maken, want Antwerpen viseert ook de gewone wandelaar met een jointje op zak. Dit heet blinde verspilling in de naam van een bekrompen ideologie.

Op lange termijn brengt zo'n niet-effectieve strijd het aanzien van politie en justitie in gevaar”, waarschuwde professor Decorte. Of zou dat nu net de bedoeling zijn, want dan kan je het leger inzetten – horresco referens.

Als dit beleid echt “doorgesproken” is met het Antwerps parket, lijkt ook justitie beneveld in deze steeds gevaarlijker experimenterende stadstaat.

Antwerpen lijkt steeds meer op een kippenhok waar de pikorde heerst. De kip aan de top van de pikorde zal lagere kippen pikken, en zo gaat het er steeds harder aan toe naar beneden. De laagste kip in de pikorde wordt uiteindelijk door bijna alle andere kippen gepikt en dus kaalgeplukt.

Misschien moet iemand in de Brusselse Waterloolaan 115 (kabinet Justitie nvdr) het lef hebben van een Eric Van Rompuy: “We laten we ons de les niet spellen vanuit Antwerpen”.
Of vanuit een kippenhok.

(Jan Nolf is ere-vrederechter en twittert op @NolfJan)

VRT NWS wil op vrtnws.be een bijdrage leveren aan het maatschappelijk debat over actuele thema’s. Omdat we het belangrijk vinden om verschillende stemmen en meningen te horen publiceren we regelmatig opinieteksten. Elke auteur schrijft in eigen naam of in die van zijn vereniging. Zij zijn verantwoordelijk voor de inhoud van de tekst. Wilt u graag zelf een opiniestuk publiceren, contacteer dan VRT NWS via moderator@vrt.be.

Meest gelezen