Overgang naar duurzame energie tien jaar verdaagd - Alex Polfliet

Veelal ontaardt het debat rond de kernuitstap in een emotioneel welles-nietes spelletje over nucleaire veiligheid. En uiteraard is het zo dat een kerncentrale niet veiliger wordt naarmate ze ouder wordt. Maar ik wil het debat graag even focussen op de nefaste economische gevolgen van het langer open houden van kerncentrales…

De inkt van het Belgisch staatsblad van 28 februari 2003 was nog niet droog of de zopas gepubliceerde wet op de kernuitstap werd reeds ondermijnd. Een volgende regering zou die wet wel herzien of zelfs schrappen, zo werd de toon gezet door zowel de toenmalige oppositie van CD&V als zelfs door bepaalde toenmalige meerderheidspartijen. Weinigen in de Belgische energiesector geloofden bijgevolg dat Doel 1 en 2 of Tihange 1 in 2015 zouden worden gesloten. Bijgevolg bleven investeringen in nieuwe centrales uit. Hoe kon het ook anders? Het is voor een potentiële investeerder compleet onmogelijk om te concurreren tegen een door u en mij afbetaalde kerncentrale.

En terwijl een gascentrale, een windturbine, ja zelfs de zonnepanelen op het dak van uw buur, voor de volle 100 procent moeten worden verzekerd voor burgerlijke aansprakelijkheid, geldt dat niet voor kerncentrales. Om de heel eenvoudige reden dat geen enkele verzekeringsmaatschappij dit risico wil of kan verzekeren. Immers, een recente studie van het bureau Smart Matters, toonde aan dat een nucleaire ramp in Doel een schade van 1.400 miljard euro zou berokkenen. Wat meteen het failliet van de Belgische staat zou betekenen. Genoemde elementen tonen aan dat er op de energiemarkt een manifest gebrek aan ‘level playing field’ heerst, waarbij kernenergie onredelijk wordt bevoordeeld.

De voorbije maanden werden we in de media om de oren geslagen met berichten dat deze winter het licht uit zou gaan. Dit nadat de scheurtjesreactoren Doel 3 en Tihange 2 om veiligheidsredenen dienden te worden gesloten. Onze bevoorradingszekerheid kwam daardoor in het gedrang, zeker toen ook Doel 4 werd gesaboteerd. Ik kon me toen al niet van de indruk ontdoen dat die vrees voor bevoorradingsproblemen flink werd aangewakkerd door Electrabel. Een strategie die blijkbaar heeft gewerkt: eerst verlengde de Vlaamse regering de miljoenensteun voor Electrabels eerder gesloten biomassacentrale Maxgreen, nu mag Electrabel ook Doel 1 en 2 langer open houden.

Zoals hierboven gesteld is de fundamentele oorzaak van het al dan niet vermeende gebrek aan productiecapaciteit, het gebrek aan level playing field. Door de kerncentrales nu 10 jaar langer open te houden wordt deze verlamming van de markt met 10 jaar bestendigd.

Bovendien, ongeveer 55 procent van onze elektriciteitsproductie wordt door zeven kerncentrales geleverd. Zodra er eentje uit valt, moeten we blijkbaar vrezen voor een bevoorradingstekort. Is het dan niet bijzonder onverstandig om die oudere centrales nog tien jaar langer open te houden? Hebben we dan niet geleerd hoe kwetsbaar ons dat maakt?

De beslissing bestendigt ook de dominante greep van de Franse staat op ons Belgisch productiepark: Het Franse staatsbedrijf Electrabel/GDF/Suez bezit 52,5 procent van onze productiemiddelen, het even Franse staatsbedrijf EDF Luminus bezit 9,5 procent van onze capaciteit. Dat maakt 62 procent in totaal. Vreemd dat de Nieuw Vlaamse Alliantie hier blijkbaar geen probleem mee heeft.

Op zich maakt het misschien niet erg veel uit wat de origine is van een bedrijf dat hier operationeel is. Maar bij nucleaire operatoren ligt dat toch enigszins anders. Neem nu het Synatom fonds, het fonds dat door u en door mij via onze elektriciteitsfactuur werd gespijsd om de latere afbraak en afvalberging van de kerncentrales te financieren. Dat fonds bevat momenteel meer dan 7 miljard en moet op termijn groeien tot 13 miljard. Het wordt beheerd door de Franse nucleaire operatoren. Zijn we wel zeker dat we op die middelen kunnen rekenen wanneer ooit een eerste kerncentrale zal worden gesloten?

Oude kerncentrales brengen weinig bij aan de economie en al zeker niet aan de tewerkstelling. In de kerncentrale van Doel zijn er in totaal een 900-tal werknemers. Dat betekent dus 1 job per 3 MW productiecapaciteit. Bij zonne-energie is dat 18 keer zoveel. Diverse studies hebben duidelijk gemaakt dat inzetten op hernieuwbare energie goed is voor de economische ontwikkeling van een land. Daarbij worden landen als Duitsland en de Scandinavische landen als voorbeeld gesteld. Duitsland en Zweden stappen resoluut uit de kernenergie, Denemarken en Noorwegen hebben geen kernenergie. En de Finnen? Die beklagen zich wellicht dat ze een nieuwe kerncentrale bouwen: aanvankelijk zou deze 3,2 miljard kosten en klaar zijn in 2009, intussen zijn de kosten opgelopen tot 8,5 miljard en zal de centrale pas ten vroegste in 2016 operationeel worden…

En zal dit alles leiden tot goedkopere stroom? Neen, wel integendeel. Electrabel kondigt reeds aan dat het langer open houden bijkomende investeringen met zich mee brengen. En dat bijgevolg de nucleaire rente niet langer kan worden betaald. Ofwel accepteert de Belgische staat deze stelling en ontbeert ze dus broodnodige inkomsten, die door hogere belastingen of besparingen zullen moeten worden gecompenseerd. Ofwel accepteert ze dit niet en zal Electrabel de genoemde kosten in de elektriciteitsprijs doorrekenen.

Gelet op dit alles moeten we helaas besluiten dat de Belgische regering samen met het uit dienst nemen van de kerncentrales Doel 1 en 2, ook een broodnodig transitie naar een duurzame energieproductie met tien jaar heeft verdaagd.”

(Alex Polfliet is energie-expert en zaakvoerder van Zero Emission Solutions)