De nieuwe Walen - Guido Fonteyn

De Walen blijven zich Belg voelen, maar voelen tegelijkertijd minder en minder affiniteit met de andere landgenoten. Dat geldt dan wel in de eerste plaats voor de Vlamingen, maar ook voor de Brusselaars – en over die derde groep Belgen, de Duitstalige Belgen, viel in een recent onderzoek weinig te rapen. De Walen lijken dus op weg te zijn om een eigen gemeenschap te vormen. Twee op de drie Walen zeggen nu dat ze zich anders voelen en anders zijn dan de Vlamingen. Tien jaar geleden gaf nog maar 35 procent van de ondervraagde Walen dit antwoord.
opinie
Opinie

Dit alles blijkt uit de sociale barometer van het IWEPS (Waals Instituut voor Evaluatie, Toekomstverwachting en Statistiek), een overheidsinstelling die geregeld naar leven en welzijn van de Walen peilt. Het voordeel van deze onderzoeksmethode bestaat erin dat dezelfde vragen – grotendeels – om de zoveel jaar worden herhaald, zodat de behaalde resultaten vergelijkbaar zijn. Zo voelden in 2003 35 procent van de Walen zich ‘anders’ dan de Vlamingen. In 2007 steeg dit aantal naar 41 procent, en in 2013 – de fase van de laatste studie – ging het al om 66 procent, twee derden dus. Verder voelen Walen zich meer verwant met Fransen dan met Duitsers of Nederlanders – en Vlamingen dus. Voor dit onderzoek werden 1.200 Walen ondervraagd, in de periode vanaf het najaar 2012 tot de herfst van 2013, met een foutenmarge van 2,76 procent, op het nippertje aanvaardbaar, maar toch bevestigen de resultaten van deze studie al langer aanwezige tendensen.

Staatshervorming

Men kan hierin in de eerste plaats de resultaten van de staatshervorming zien, waarvan de Walen nu zeer geleidelijk aan de voordelen leren inzien, hoewel zij er in eerste instantie nooit hebben om gevraagd. De hele staatshervorming, met de indeling van het land in taalgebieden eerst, en de creatie binnen deze taalgebieden van parlementen, regeringen, en eigen decreterende wetgevingen nadien, was het resultaat van een vraag vanuit Vlaanderen. Zelfs de term ‘Wallonië’ kreeg maar een politieke betekenis tegen het einde van de negentiende eeuw, toen de begrippen ‘Vlaanderen’ etc. al lang gemeengoed waren.

De reden voor deze verschillende benadering ligt voor de hand: de Walen hebben zich zeer lang zéér goed gevoeld, zelfs vóór België ontstond (1830), omdat op dat moment zelfs de arbeidende stand in Wallonië tot de best betaalde van de hele wereld behoorde – terwijl grote gedeelten van het Vlaanderen tijdens de hele negentiende en zelfs de eerste helft van de twintigste eeuw in armoede leefden. Dit onderscheid dateert dus van voor het ontstaan van België als onafhankelijke staat, en heeft met taal niets te maken.
Alles begon bij de aanwezigheid van delfstoffen in de ondergrond van het ‘Wallonië’ van eertijds, en de exploitatie daarvan – door wat we nu ‘holdings’ noemen en waarvan de zetel in de regel in Brussel was gevestigd – heeft de Walen welstand gebracht, die in een latere fase geïdentificeerd werd met ‘België’. (*)Dit België functioneerde in het Frans, terwijl de gemiddelde Waal ongestoord – soms diep in de mijn onder de grond – Waals sprak.

En dan kwam de crisis in de delfstoffenindustrie, en trokken de holdings naar landen overzee, wat – via de havenfunctie – welstand zou brengen voor Vlaanderen, dat deze nieuwe economische welvaart ook politiek zou gaan vertalen, middels een staatshervorming. En daar zijn wij nog altijd mee bezig, eerst vanuit Vlaanderen, nu ook vanuit Wallonië.

Nieuw Wallonië

Nieuw is immers dat een stijgend aantal Walen de voordelen van deze staatshervorming begint in te zien. Dit geldt in de eerste plaats voor de mekaar opvolgende Waalse regeringen (parlementen spelen hierin een verwaarloosbare rol), die op economisch vlak de basis hebben gelegd voor een nieuw Wallonië, met de zgn. ‘Marshallplannen’.

De bedoeling van deze planning, waarmee Guy Spitaels als een van de allereerste Waalse ministers-presidenten ooit mee begon, is niet meer of niet minder dan de omvorming van dit zeer lang aan de zware industrie gewijd gewest tot een economische zone, waarin kmo’s en kleinere bedrijven een volkomen nieuw beeld van Wallonië tonen, en waarbij van in het begin de Waalse universiteiten van zeer nabij bij betrokken waren.

Dit kan ook op termijn leiden naar een nieuwe as in Wallonië: de as die vanuit Waals-Brabant over Namen naar Luxemburg loopt, en die gebaseerd is op technologisch hoogstaande kmo’s – hoewel ook in Luik en Mons (Bergen) gelijkaardige inspanningen worden geleverd. Het zijn de oude industriële steden, Charleroi en La Louvière, die de crisis maar niet te boven geraken, omdat zij het resultaat zijn van een oude industrie. Daar blijft de nood het hoogst.

Nieuwe Walen

Maar dat is het nieuwe Wallonië niet. De nieuwe Walen, diegenen die in Waals Brabant of Luxemburg wonen, of in die riante buurten langs de Maasoevers bij Namen, of in het heroplevende Mons van Elio Di Rupo, of zelfs in Luik, die voelen zich opnieuw goed, of – op zijn minst – beter. Zij zijn het die uit dit onderzoek naar voor komen als diegenen die zich in de eerste plaats Waal voelen, en die minder en minder affiniteit aan de dag leggen met de rest van België, laat staan met de Vlamingen – maar ook Brussel ligt voor deze nieuwe Walen ver van hun bed.

Uit dit alles kan worden afgeleid dat de staatshervorming werkt, dat dit besef ook in Wallonië groeit, en dat Wallonië hiervoor Vlaanderen dankbaar mag zijn, al zie ik voor dit laatste element nog niet meteen aanwijzingen.

Laatste punt: de studie werd in 2013 afgerond, lang vóór de machtsgreep van de N-VA in Vlaanderen en op federaal vlak. In een volgende barometer zal dit element de Walen Waalser hebben gemaakt, en zal de affiniteit met Vlaanderen nog gevoelig meer afnemen.

(Guido Fonteyn is publicist en kenner van Franstalig België)
 

VRT NWS wil op vrtnws.be een bijdrage leveren aan het maatschappelijk debat over actuele thema’s. Omdat we het belangrijk vinden om verschillende stemmen en meningen te horen publiceren we regelmatig opinieteksten. Elke auteur schrijft in eigen naam of in die van zijn vereniging. Zij zijn verantwoordelijk voor de inhoud van de tekst. Wilt u graag zelf een opiniestuk publiceren, contacteer dan VRT NWS via moderator@vrt.be.

Meest gelezen