Gêne - Carl Devos

Wie dacht dat het meest tenenkrullend dieptepunt van de politieke slapstick na de Belgische versie van ‘energiebeleid’ achter ons lag, vergist zich. Laatst durfden enkele excellenties de bevolking te adviseren om in piekuren stofzuiger, strijkijzer of microgolfoven uit te schakelen. Uit solidariteit met de buren die dan immers ook graag wat energie gebruiken. Responsabilisering van de burgers. Nu nog wachten op die van politici. Aanschouw de cumulatieve collectieve onkunde: dit is dus energiebeleid anno 2014. Er is, hou u vast, zowaar een app om u tijdig over nakend stroomtekorten te informeren. Wat de langetermijnvisie visie betreft: vorige week is er weer twijfel gezaaid over de kernuitstap, kwestie van producenten van alternatieve energie nog wat meer te ontmoedigen.

Deze week dingen anderen naar de jaarprijs voor Meest Beschamende Moment. Bij CD&V, Open VLD en N-VA waren er mensen te vinden, we verzinnen het niet, die in deze tijden het voorstel lanceerden om de naam van de provincie Antwerpen te veranderen. Het enige debat dat ze daarmee openden is dat over de wereldvreemdheid van de politieke klasse. Gevoel voor humor hebben ze wel. Ze hoopten daarmee naar eigen zeggen een discussie te openen over de toekomst van de provincies.

Het ene gênante moment is al wat schuldiger dan het andere, maar de manier waarop de leiders van dit land met elkaar omgaan, mag tot de meest pijnlijke gerekend worden. Dat een Waals minister-president, dus regionaal regeringsleider, een federaal minister om morele redenen niet wil verwelkomen zou in elk normaal land een gigantisch politiek incident zijn. Niet in België. Men kan, zo blijkt, ook teveel gewoon zijn. Terwijl dit een zeer belangrijk incident is. Een Waals regeringsleider ondermijnt de legitimiteit van een federaal minister. Dit is geen samenwerkingsfederalisme, dit is conflictfederalisme. The battle continues.

Het wordt hoog tijd dat de professionele politieke relaties genormaliseerd worden. Vrienden hoeven ze niet te zijn, maar kunnen de leiders van dit land het misschien opbrengen om op een fatsoenlijke wijze professioneel met elkaar om te gaan? Wat verwacht u anders van zij die van uw leiding afhangen? In deze is er wit noch zwart, geen schuldige en onschuldige. De praktijk is wijdverspreid. N-VA weigerde na de installatie van de regering Di Rupo de regeringsleider niet als ‘premier’ aan te spreken, omdat Meneer Elio Di Rupo dat in hun ogen niet kon zijn. Dat was ook kinderachtig.

Voor Magnette mag Jambon niet in de buurt komen van een plaats die “in het collectieve geheugen” staat en “bekleed is met gedenkplaten voor verzetsstrijders en agenten die streden tegen het nazisme”, omwille van de banalisering van de collaboratie door Jambon. Die banalisering leest Magnette af in de befaamde ‘ze hadden hun redenen’-quote van Jambon.

Dat Jambon die uitspraken verduidelijkte en collaboratie veroordeelde, zoals ook De Wever dat heel expliciet deed, telt voor Magnette niet. Die verwijst in zijn motivatie ook naar de manier waarop De Wever de Franstalige verontwaardiging omschreef: als “flauwekul”. En dat is evenmin vriendelijk van De Wever, al zijn er inderdaad weinig vriendelijkere woorden te vinden voor de kritiek van burgemeester Mayeur, als zou De Wever verantwoordelijk zijn voor het geweld in Brussel. Voorbij lachwekkend.

Wie over de taalgrens kijkt schrikt soms van de grotere (vaak ook oprechte) gevoeligheid en ongerustheid over sommige uitspraken van N-VA’ers. Dat die partij daar jaren niet meteen positief werd voorgesteld zal niet helpen. Maar De Wever zou wat meer begrip kunnen opbrengen voor die Franstalige ongerustheid, bijv. in zijn woordkeuze. De Wever is immers voorzitter van een federale regeringspartij. En de chef van zo’n partij moet in naam van de federale stabiliteit, die hem ook dierbaar is, vermijden een gemeenschap nog meer op de kast te jagen.

Er werd wel meer gejaagd, deze week. De mengeling van 120.000 betogers, Luxleaks, Marc Coucke, een regeringspartner die op deze trofee jaagt om de linkse flank af te dekken en een daaruit volgend twijfelend regeerakkoord op dat punt, zorgde donderdag voor een ietsiepietsie opening van de door N-VA en Open VLD gesloten deur naar een vermogenswinstbelasting. Velen zagen daarin meteen een doorbraak. Dat is overdreven. Ze lazen de bijsluiter van deze kleine beweging niet goed.

Een meerwaardetaks is volgens minister Van Overtveldt in Het Laatste Nieuws (14.11) ‘bespreekbaar’, onder ‘strikte voorwaarden’: een stabilisering of daling van de algemene belastingdruk, een vrijstelling voor kleine beleggers, het in rekening brengen van de minwaarden, de invoering zal niet bij een volgende begrotingsronde gebeuren én … als er ook andere punten van het regeerakkoord geopend worden. “Je zou je bijvoorbeeld kunnen indenken dat je over de modaliteiten van het werkloosheidsvergoedingssysteem terug een discussie krijgt.” Concreter: “de middelentoets en het opdrijven van de degressiviteit”. Gezellig daar, te Michel I.

Ze hebben er inderdaad een probleem met fiscaliteit, het zwarte gat van het regeerakkoord. Het was Jef Wellens, fiscalist bij Kluwer, die op Trends.be in een helder stuk de kat de bel aanbond. Wellens wees er op dat de federale regering, in haar zoektocht naar middelen voor de begroting 2015, naar een nooit eerder beproefde fiscale 'indexterugsprong' grijpt. Al zijn ze u dat vergeten zeggen.

Waarover gaat het? Bij de berekening van de personenbelasting worden bedragen (vrijstellingen, belastingschijven, belastingverminderingen) jaarlijks aan de inflatie aangepast, dus geïndexeerd. Michel I wil een reeks belastingverminderingen en –vrijstellingen (bv. federale woonbonus, pensioensparen, de vrijstelling voor intresten van spaarboekjes) vier jaar lang niet meer indexeren. Dat gebeurde eerder ook al (van 1993 tot en met 1998) maar uniek is dat Michel I de bevriezing met terugwerkende kracht invoert: de indexeringstop die eind dit jaar wet moet worden telt voor het inkomstenjaar 2014. Een gebrek aan fiscale fairplay, aldus Wellens. Omdat de fiscus jaarlijks in januari in het Staatsblad laat weten waar de belastingplichtigen zich aan mogen verwachten, gaan dergelijke maatregelen anders in het daaropvolgende jaar (in casu inkomstenjaar 2015) in. Hier niet. Dat is niet netjes. Waarom moet dat? Omdat Michel I daarvan al de effecten (46 miljoen aldus Wellens) in de begroting 2015 wil meetellen.

Zo groeide een perceptieslagje, waarbij vanuit de regering (alweer) werd gesteld dat men de mensen niets afpakt. Klopt. In zekere zin. Niet in gehele zin. ‘Bevriezing’ is hier wetstraatslang voor het niet doorvoeren van een door iedereen verwachte verhoging van de belastingvermindering. Als die verwachte verhoging van de belastingvermindering er niet komt is dat een feitelijke verhoging van de belastingen tegenover wat verwacht was. En dat die verwachting zo stevig is bleek uit het voorgaande. De fiscalist waarschuwt dan ook voor knoeiwerk door dit retroactief effect. O ja, merkt Wellens nog op: een groot deel van die 46 miljoen moet komen van mensen met vervangingsinkomsten en pensioenen. Het zijn volgens deze specialist niet de sterkste schouders die de zwaarste last dragen, voor wie een ziekte-uitkering heeft, komt het terugdraaien van de indexering volgens hem neer op “een platte belastingverhoging.”

De gênante momenten houden niet op.