Betoging aangevuurd door Luxleaks - Carl Devos

Veel burgers, ook onder de verontwaardigde betogers, hebben begrip voor de stelling dat "er iets moest gebeuren". Meer nog, ze onderschrijven de gedachte dat ingrepen nodig zijn om ons sociaal model op termijn overeind te houden. Uiteraard is er boosheid, veel boosheid over een aantal specifieke maatregelen, zoals de indexsprong, de verhoging van de prijzen van allerlei dienstverlening (openbaar vervoer, onderwijs of kinderopvang) of het verhogen van de leeftijdsgrenzen in het pensioenstelsel. Maar die komt er niet enkel en misschien niet eens zozeer door die maatregelen op zichzelf.

De verontwaardiging volgt uit het algemeen gedeeld gevoel dat de maatregelen niet evenwichtig verdeeld zijn. Niet eerlijk zijn. De inspanningen worden volgens velen niet billijk gespreid omdat de verdeling van de lasten niet gelijk is over alle burgers en vormen van inkomens, en dat de sterkste schouders dus zeker niet de zwaarste lasten dragen. De alleronderste lagen blijven wat gespaard, maar het is vooral de (lagere) middenklasse die zich geviseerd voelt. En die lezen en horen nu hoe ook de Belgische overheid miljarden mist, omdat grote ondernemingen en rijke families via allerlei (vooralsnog legale) voorkeursbehandelingen hun duizelingwekkende inkomens aan de fiscus kunnen onttrekken.

Die vele miljarden die ook de Belgische overheid misloopt, zouden kunnen worden geïnvesteerd in het begrotingsevenwicht, onderwijs, pensioenen, gezondheidszorg, de verlaging van belastingen voor veel andere ondernemers zonder afspraken met de Luxemburgse fiscus, enzovoort. Die vele miljarden zouden dan niet moeten worden opgehaald bij de modale burger, die ook nog de rekening afbetaalt voor de redding van de banken. Waarvoor de verantwoordelijken zich nooit voldoende hebben moeten verantwoorden.

Regeringspartijen schuiven naar voren dat er nu eenmaal "geen alternatief" is voor wat ze beslissen. Dat de onaangename maatregelen dus niet eens een kwestie van keuze zijn. Alsof haar beleid het gevolg is van een onvermijdelijke natuurwet. Dat klopt niet. Deze regering voert een duidelijk ideologisch geïnspireerd beleid. Dat is geheel en al haar democratisch recht. Maar ze zal de betogers nooit intellectueel overtuigen van de onvermijdelijkheid van haar specifiek beleid. Want deze regering kiest er uitdrukkelijk niet voor om vormen van vermogens(winst)belasting in te voeren. En laat "luxleaks" nu net de zoveelste pijnlijke herinnering zijn aan het feit dat de hoogvermogenden blijkbaar van allerlei voorkeursbehandelingen kunnen genieten. De klassenmaatschappij is niet dood.

We herinneren ons allemaal hoezeer CD&V tijdens de onderhandelingen probeerde om deze sociale trofee uit de brand te slepen. Dat is mislukt. Het fiscale luik van het regeerakkoord is teleurstellend, de strijd tegen fiscale fraude zwak. De doorkijktaks en wat gedoe met de beurstaks kan het gevoel van onrechtvaardigheid niet afzwakken.

Het verzet tegen pensioenhervormingen of de indexsprong zal slijten. De regering weet dat als de kerstboom verschijnt veel onvrede de straat zal verlaten. Vakbonden hebben dan het eerste en meest hevige ongenoegen gekanaliseerd en zoeken tegen dan een plaats rond de onderhandelingstafel, om op geheel Belgische wijze wat scherpe kantjes af te vijlen en zo wat compromisjes tot overwinning van het sociaal verzet te bombarderen. De regeringspartijen houden dan wat hun fundamenten betreft voet bij stuk maar laten zien dat ze niet zo hardvochtig zijn. En de sociaaleconomische herfststorm trekt voorbij. De vraag is hoezeer het sociaal verzet de gewenning overleeft en dus 2015 haalt.

Daarin kan "luxleaks" een rol spelen. Het is een blijvende agendering van vermogens(winst)belasting en dus van een inspanning van de rijksten. De Belgische overheid zal, o.a. via de Europese agenda en de eventuele betrokkenheid van Belgische overheidsbedrijven, niet anders kunnen dan deze zaak verder behandelen. En zo zal "luxleaks" er misschien meer dan de indexsprong in slagen dat, op de lange termijn, ook Michel I uiteindelijk niet van de meest vermogenden kon afblijven. Misschien houdt "luxleaks" het vuur van het ongenoegen wat brandend. Al was het maar een waakvlammetje.