Leraars, schaf die vaste benoeming af! - Jef Boden

Het aantal studenten dat aan een lerarenopleiding begint zou flink gedaald zijn. Lang voor een aangekondigde instapproef werkelijkheid is. En er moet nog bespaard worden. Verbleekt de aantrekkingskracht van het beroep? Minstens zo erg is het verloren gaan van talentvolle enthousiaste jonge leerkrachten. Zij struikelen te vaak over enkele onderwijsmonsters.
opinie
Opinie

Generaties lang was een vaste benoeming - niet alleen in het onderwijs - het ultieme doel. Voor die werkzekerheid is ooit lang en hard gestreden en binnen de sociale en historische context verdient die inzet veel respect. Helaas is de inhoud ondertussen behoorlijk uitgehold.

Je vraagt je ernstig af waarom die benoeming nog altijd zo’n heilige koe is. De collega’s die na een vaste aanstelling hun energie laten afglijden naar een 9-tot-4-job vormen een duidelijke minderheid. Binnen ieder beschermend statuut zijn er figuren die met het luider opeisen van hun rechten steeds stiller gaan spreken over hun plichten, laat staan nog wakker liggen van de vanzelfsprekende extra engagementen die bij iedere verantwoordelijkheid horen.

Het voorzichtig invoeren van evaluatiegesprekken zal het werk ooit belangrijker maken dan het statuut. Als vandaag in de praktijk slechts “diefstal en seksueel misbruik” redenen tot ontslag blijken en tegen iedere aanfluiting van pedagogie of beroepsethiek nauwelijks wordt opgetreden, dan is de evaluatie dat woord niet waard. Dan blijft een benoeming een vrijgeleide voor zowat alles. In het andere geval evolueren we naar een systeem waarbinnen inzet en geleverd werk gaan tellen. De eenvoudig opgetelde dienstjaren in een uitgevoerde job kunnen voldoende zijn. Exit het vogelvrije van niet-benoemden.

Van statuut naar statuut hoppen

Als dat zo zou zijn, waar liggen dan nog verborgen schatten in het gefossiliseerde systeem? De mogelijkheid om tijdelijk een andere job uit te voeren - en je gereserveerde plaats behouden - zou toch geen nadeel mogen betekenen? Graag denk ik aan kunstzinnige of mondiale organisaties die dankzij die gedetacheerden fantastische pedagogische projecten uitwerken. Helaas zijn er andere organisaties waarvan het pedagogische luik nog moet ontdekt worden.

Bizar wordt het wanneer je met een beetje handigheid van het ene statuut in het andere kan stappen en tot 10, 20 of meer jaren afwezig kan blijven. ‘Zo kunnen jonge leerkrachten toch die verlaten job invullen,’ klinkt het flauwe excuus. Is het niet eerder een eindeloze periode waar voor vervangers onzekerheid het trouwste gegeven is? Bovendien, zijn er nog arbeidssectoren waar men zich geen vragen stelt over de vaardigheden en de kennis van een werknemer die na 20 jaar afwezigheid in een job zomaar terug aan de slag gaat? Als jongere collega’s het daardoor voor bekeken houden, dan denk ik: afschaffen die handel.

Ziekte als vervroegd pensioen

Een zo mogelijk nog sterker achterhaald verschijnsel is dat van de ziektedagen. Nog een recht dat erg nauw aanleunt bij mogelijk misbruik. Een rationele gedachte zegt dat men gelukkig zou moeten zijn met een gezondheid die geen nood heeft aan dat ziekteverlof. Een solidaire gedachte is dat diegenen die werkelijk ziek zijn ook ziek mogen zijn tot ze hopelijk snel en gezond terugkeren.

Sommigen verwarren het recht op ziektedagen met een fin-de-carrière-planning om met doktersbriefjes een jaar of langer voltijds betaald thuis te blijven.

Je zou enkele behoorlijke scholen van onderwijzend personeel kunnen voorzien enkel en alleen met de voltijdsbetaalden die helaas niet ziek zijn, maar hun ziektedagen opsouperen om bijvoorbeeld in het huis van een van hun kinderen bij te klussen. Daar bestaat maar één juiste omschrijving voor: misbruik van onderwijsgelden.

Dat er in een wachtzaal van een ziekenhuis een bordje hangt met de mededeling dat zowel de aanvrager als de verstrekker van een vals doktersvoorschrift strafbaar is, maakt duidelijk dat misbruik nergens per definitie uit te sluiten is. Laat ons voor eigen deur vegen door dat “ziektedagenrecht” alvast in het onderwijs af te schaffen.

Geen strikjes meer

Als uitsmijter nog even een voorbeeld van een contradictio in terminis. Hoe maken we het onderwijs leuk voor wie het lesgeven beu is? Doe gewoon iets anders dan lesgeven!

De min of meer verplichte schaalvergroting naar allerlei schoolgemeenschappen biedt tal van mogelijkheden op. Dat betekent dat diegenen die zich met de kerntaak, het onderwijzen, blijven bezighouden kunnen opdraaien voor al die uren vergaderen en dossiers produceren. Wat gebeurt er elders met iemand die een taak niet meer wenst uit te voeren? Je vermindert de arbeids- noch onderwijskost door vormen van bezigheidstherapie. Misschien oorzaken aanpakken in plaats van gevolgen van een strikje te voorzien? Dan zijn we terug bij een ware aantrekkingskracht... en opnieuw een mooie besparing.

(De auteur is leraar aan een basisschool in Brecht.)

 

VRT NWS wil op vrtnws.be een bijdrage leveren aan het maatschappelijk debat over actuele thema’s. Omdat we het belangrijk vinden om verschillende stemmen en meningen te horen publiceren we regelmatig opinieteksten. Elke auteur schrijft in eigen naam of in die van zijn vereniging. Zij zijn verantwoordelijk voor de inhoud van de tekst. Wilt u graag zelf een opiniestuk publiceren, contacteer dan VRT NWS via moderator@vrt.be.

Meest gelezen