Lagere btw elektriciteit helpt u niet - Chris Serroyen

Hoog tijd dat er een eind komt aan het gekrakeel over de btw-verlaging op elektriciteit. Want het is tenenkrullend hoe voor- en tegenstanders elkaar dag na dag om de oren slaan met de verkeerde argumenten. En dat zowel ter linker- als ter rechterzijde.
opinie
Opinie

Winst-en-verliesrekening

Uiteraard is het nonsens te beweren dat die btw-verlaging voor de gewone werknemer een vooruitgang inhoudt. Want wat die uitspaart op de elektriciteitsfactuur verliest hij later dubbel en dik aan indexering. Kan iedereen voor zichzelf uitrekenen. Wat win je? Neem je maandelijkse elektriciteitsfactuur (dus zonder gas). Maal twaalf geeft bij benadering je jaarrekening. Vermenigvuldig dat met 0,124. Dat is je besparing bij 6 i.p.v. 21% btw. Wat verlies je? Doordat de prijs van de elektriciteit daalt, zal ook de gezondheidsindex minder stijgen, namelijk 0,42% minder indexering (cijfer Planbureau). Pas dit toe op het jaarloon van jezelf, van je eventuele partner en van het eventuele kindergeld dat je jaarlijks ontvangt.

Even uitrekenen voor een doorsneegezin: de ene partner voltijds aan 3.192 euro bruto/maand (het gemiddelde volgens FOD Economie voor 2011), de andere halftijds aan (ik zeg maar wat) 1.000 euro/maand; elk een 13de maand en vakantiegeld; en bovenop het kindergeld voor twee kinderen van 6, resp. 12 jaar . Dat geeft, vakantiegeld inbegrepen, 58.353 euro loon per jaar (4.192 x 13,92) + 3.684 euro kindergeld per jaar = 62.037 euro per jaar. 0,42% minder indexering van lonen en gezinsbijslagen geeft 261 euro/jaar minder aan indexering, bruto. Nemen we nu even aan dat zo’n gezin een gemiddeld verbruik heeft: dan zit je zo rond de 837 euro/jaar op de factuur (cijfer Eandis juli 2012). Aan 6% btw geeft dat 104 euro/jaar minderkost. Tegenover die 261 euro minder loon en kindergeld. ’t Is maar hoe je ’t bekijkt.

Energieverslinders verliezen

Al even onzinnig is, om precies dezelfde reden, het argument aan de overzijde dat zo’n verlaging vooral de hogere inkomens ten goede komt. Het klopt dat die gemiddeld meer elektriciteit verbruiken en dus meer winst doen op de factuur. Maar dat wordt dan ruim gecompenseerd door het feit dat de 0,42% minder indexering natuurlijk een grotere impact heeft als het (geïndexeerde) inkomen merkelijk hoger is. Voor niet-geïndexeerde inkomens (zelfstandigen, renteniers, …) speelt dit dan weer niet. Ze krijgen een lagere elektriciteitsfactuur en zien hun winst niet verminderen door een tragere inkomensevolutie.

De domper van het dempen van het gat

En dan zijn er nog de befaamde mooie terugverdieneffecten. Tegen 2018 7.930 banen extra volgens het Planbureau. Dat is al wat minder dan de 15.000 die door de voorstanders de wereld worden ingestuurd. Maar nog problematischer is dat de bijsluiter van de Expertengroep onder de mat wordt geborsteld: een extra gat dempen in de begroting van 526 miljoen in 2015, waarvan nog 379 miljoen overblijft in 2018. Dat vergt een aanvullende saneringsinspanning, “die in elk geval negatieve gevolgen zal hebben op de economische activiteit”. Of je dat nu doet aan de inkomstenzijde, of aan de uitgavenzijde.

Er is er bij mijn weten ook geen enkele aanzet van debat om 526 miljoen extra sanering klaar te zetten tegen 2015. En al zeker niet om de inkomsten uit vermogen meer te doen betalen, zoals Johan Vande Lanotte beweert in De Standaard van 14 november. Integendeel: op last van UNIZO is de regering al aan het terugkrabbelen op het vlak van de belasting van de liquidatiebonussen.

Btw schadelijker dan roerende voorheffing

Al is al even weinig serieus de wijze waarop de professoren Peersman en Schoors dit debat aangrijpen om nog eens promotie te maken voor hun taxshift richting btw (met desindexering) als alternatief voor de btw-verlaging op elektriciteit.

Vande Lanotte heeft overschot van gelijk te stellen dat dit de lagere inkomens zwaarder treft. Hij vergat echter toe te voegen dat er veel betere alternatieven zijn voor zo’n taxshift. Het is al een vooruitgang dat Peersman en Schoors de weldaden van het rekenmodel van het Planbureau hebben ontdekt. Die rekende kennelijk voor dat een vervanging van loonlasten door 1% meer btw 15.220 banen zou opleveren.

Al wordt er niet bij gezegd dat het Planbureau, overigens samen met de Nationale Bank, tot veel betere resultaten komt voor een taxshift richting inkomens uit vermogen. Omdat een btw-verhoging nu eenmaal zwaarder drukt op de werkgelegenheid: bijna anderhalve keer (+ 48%), in vergelijking met pakweg een verhoging van de roerende voorheffing (zeiden Planbureau en Nationale bank samen in 2011).

700.000 ton uitstoot

Jammer ook - al is dat wellicht de bedoeling - dat dit debat onder Gentse professoren wat de aandacht wegtrekt van een ander belangrijk vraagstuk, dat ook door het Planbureau wordt opgeworpen. Hoe een btw-verlaging op elektriciteit te verzoenen met de internationale, Europese, federale en regionale klimaat- en energiedoelstellingen? Plus 1,21% elektriciteitsverbruik en 700.000 ton meer CO2-uitstoot, rekende het Planbureau voor. Dat is niet enkel belastend voor klimaat en milieu. Maar net zo goed voor het budget, omdat aan emissies vandaag een prijskaartje hangt.

Doen of niet doen?

Kortom, kom niet zeggen dat de btw-verlaging op elektriciteit goed is voor de gewone werknemer. Voor het gemiddeld gezin impliceert de maatregel een beperkt koopkrachtverlies, stelt het Planbureau letterlijk. Kom ook niet zeggen dat die een boost gaat geven aan de werkgelegenheid. Kom zeker niet zeggen dat ze budgettair neutraal is, als je nog geen begin van oplossing voor het gat van 526 miljoen euro hebt (548 miljoen zelfs voor de federale overheid in 2015). En kom vooral niet zeggen dat het de duurzaamheidstoets doorstaat.

Het enige argument dat wel toelaatbaar is, betreft het feit dat lagere inkomens er – gemiddeld genomen – meer voordeel uit halen. En dan hebben we het niet over de 50% laagste inkomens, zoals Vande Lanotte voorhoudt. Het Planbureau spreekt enkel over een vooruitgang voor de 30% laagste inkomens. Want enkel bij hen overtreft de winst op de elektriciteitsfactuur het verlies aan indexering. Op voorwaarde dat ze die winst binnenkort niet opnieuw kwijt zijn door de besparingen om het gat van 548 miljoen dicht te rijden. Op voorwaarde dat ze al niet gedwongen waren, met budgetmeter en/of stroombegrenzer, hun elektriciteitsverbruik drastisch te reduceren. En op voorwaarde dat de btw-verlaging echt voelbaar is in de prijs. Want de Expertengroep sluit niet uit “dat een deel van de prijsdaling tenietgedaan wordt door een tariefstijging van de elektriciteitsleveranciers” na 2014.

Of toch?

Dus toch maar doen? Maar als het de bedoeling is selectief die laagste inkomens te helpen, dan kan je dat toch ook doen door een gerichte lastenverlaging voor die lage inkomens, niet? En/of door welvaartsvaste minimumlonen en sociale uitkeringen? En/of door de elektriciteitsfactuur nog progressiever te maken, met een groter vrijgesteld minimum? En/of door eindelijk werk te maken van een selectief beleid voor energiebesparing, met veel zorg voor isolatie van energievretende huizen van de zwakste gezinnen? U doet maar. Maar doe het weloverwogen. En duurzaam. Met zorg voor de begroting. Met zorg voor de koopkracht. Met zorg voor klimaat en milieu.

(De auteur is hoofd studiedienst van het ACV.)

VRT NWS wil op vrtnws.be een bijdrage leveren aan het maatschappelijk debat over actuele thema’s. Omdat we het belangrijk vinden om verschillende stemmen en meningen te horen publiceren we regelmatig opinieteksten. Elke auteur schrijft in eigen naam of in die van zijn vereniging. Zij zijn verantwoordelijk voor de inhoud van de tekst. Wilt u graag zelf een opiniestuk publiceren, contacteer dan VRT NWS via moderator@vrt.be.

Meest gelezen