Verandering doet pijn - Kolet Janssen
Geen pasklare oplossing
Voor de meeste problemen die op ons afkomen, is er ook niet meteen een pasklare oplossing. We zouden de asielzoekers allemaal gastvrij kunnen onthalen, maar wat met het ‘aanzuigeffect’? En zou het eigenlijk niet veel beter zijn als iedereen gelukkig kan zijn in zijn eigen land? Maar wat als dat nu eenmaal niet het geval is en de vluchtelingen al op of over onze drempel zijn beland? Hoe dichterbij ze komen, hoe meer we onder ogen zullen moeten zien dat het mensen zijn zoals wij.
En dan duikt er opeens iets nieuws op in het journaal. Enkelingen of kleine groepjes Belgen zetten op eigen houtje stappen om desnoods niet meer dan een paar tientallen mensen te ‘redden’. Het kan nooit de oplossing zijn voor het hele probleem, maar ze doen tenminste iets. En ze laten zien hoe solidariteit iets heel concreets kan zijn.
Allemaal naar het plukveld?
Met de Belgische landbouw gebeurt iets gelijkaardigs. Het grote verhaal is droevig: boeren die zich te pletter werken en er dan nog bij inschieten, het is wraakroepend. Maar de landbouw zoals hij nu georganiseerd is, loopt vast. We zullen met zijn allen op een of andere manier meer moeten gaan betalen voor gezond en lekker eten. Hier en daar zijn er al initiatieven op dat vlak opgedoken: voedselteams, boerenmarkten en plukboerderijen. Voorlopig nog iets voor de goedverdienende bakfietsers onder ons, maar vernieuwing komt wel vaker van een kleine groep uit de samenleving. Moeten we allemaal naar het plukveld? Nee, maar we zullen wel anders moeten gaan denken over de prijs van voedsel. En intussen kan het helpen om zo bewuster met voedsel om te gaan.
Op een kantelpunt
Hetzelfde verhaal kun je vertellen over eerlijke kleding, over duurzaam wonen, over veilig verkeer, over menswaardig werk, over ethisch ondernemen, over een leefbaar milieu, over een betere verdeling van de rijkdom, over onderwijs met oog voor ieders talenten en over menselijke gezondheidszorg. Het lijkt wel alsof we met zijn allen op een kantelpunt staan. Alsof de manier waarop we gewoon zijn om de dingen aan te pakken en te regelen, vastgelopen is. Alsof we dringend moeten herbekijken wat we centraal stellen en waar het eigenlijk om draait.
De wijzer terugdraaien kan niet
Elke tijd brengt natuurlijk zijn eigen ‘grote veranderingen’ mee. Ik behoorde destijds tot de eerste generatie vrouwen die een beroep en een gezin combineerden. Dat was ook een hele aanpassing voor talloze regelingen in de maatschappij. Tot op heden is die verandering nog niet helemaal verteerd. Maar niemand wil de wijzer terugdraaien. Zo zal het ook nu gaan. We beginnen te veranderen, beetje bij beetje. Met enkelingen voorop en grote groepen achterna. Met Fair Trade-straten, weggeefpleinen, buurtfeesten en vrijwilligerswerk op 1001 gebieden. Wellicht wordt onze welvaart kleiner, maar daarom hoeven we niet minder gelukkig te zijn.
En tussendoor, als het vele veranderen en de overdaad aan problemen ons even te veel worden, zeggen we af en toe hartgrondig ‘foert’. We spuien luidkeels en ongenuanceerd al onze grieven, want ook dat is vakantie. Even volkomen onterecht hopen dat alles eeuwig hetzelfde blijft, want wij hebben het goed. En tegelijk weten dat het zo niet werkt.
Veranderen doet altijd pijn. Geen vlinder komt ongekreukeld uit zijn cocon. En toch willen we allemaal vliegen.
(Kolet Janssen is auteur, oud-lerares, (pleeg)moeder en oma.)