Nu al heimwee naar de omroepster - Lucas Vanclooster

De televisie kwam in mijn ouderlijk huis maar in 1965 binnen. Ik zat in het vijfde leerjaar. Op dat ogenblik maakte ik kennis met het fenomeen omroepster. Die eerste avond, toen we allen rond half 8 vanop de sofa, vijfzitsmodel, naar het zwart-wit-Sierra-toestel keken, verscheen Sonja Cantré in beeld. Ze vatte samen wat er verder die avond te beleven viel op de “staatsomroep".

Mijn ouders vonden zo’n omroepster overbodig. Wat er te zien was, kon je ook in de krant lezen. Maar ik vond dat team jonge vrouwen wel iets hebben. Naast Sonja Cantré had je ook Niki Bovendaerde, Aimée De Smet, Emmy Cassiman, Monique Delvaux, Denise Maes en Nora Steyaert. Zij waren niet alleen omroepster, ze verschenen ook in andere programma’s, die ze inleidden of waarvoor ze interviews verzorgden.

Als fan van alles met wielen en een motor zat ik vooral te wachten op Autorama, om de 2 weken, op zaterdag, na het bad en voor het journaal. En daar verscheen Sonja Cantré ook. Ik vroeg me wel al die jaren dat ik naar Autorama keek af of Cantré echt belangstelling had voor het onderwerp. Maar professioneel als altijd deed ze de klus keurig en charmant.

Het was uiteraard televisie uit de sixties. Ik herinner me dat ze in de studio 3 minuten lang de kenmerken van de nieuwe Mercedes 220 beschreef, waarna er uiteindelijk een paar seconden lang een foto van de wagen te zien was. Autorama zocht ook vaak naar een verhaal of rode draad. Op een autosalon testte Sonja Cantré hoe gemakkelijk je met een schoothond in en uit de verschillende modellen kon. En eens wipte ze uit de kofferbak van een Opel Kadett.

Die eerste en tweede generatie omroepsters, en omroepers, reken er ook maar Paul Codde bij, waren rolmodellen. Ze kwamen uit cultureel-intellectueel hoogstaande gezinnen, ze hadden een hoge opleiding achter de rug en hanteerden een correct en voorbeeldig ronduit mooi Nederlands met een rijke vocabulaire.

De tegenhanger van de donkerharige Sonja Cantré was de blonde Niki Bovendaerde. Die had een erg geëmancipeerde bijna elitaire uitstraling, een heel sterke vrouw die na een vreselijk auto-ongeval, met nog zichtbare littekens op het gezicht, toch haar vak weer opnam. Als de Niki Lauda van de BRT.

Ook Paula Semer, die niet presenteerde maar acteerde op de allereerste Vlaamse televisie-avond op 31 oktober 1953, was zo’n allround-talent, met een onmiskenbaar maatschappelijke relevantie.

Samen met Semer werkte Cantré mee aan Penelope, het Programma voor de Moderne Vrouw. Penelope probeerde huisvrouwen enig gevoel voor decorum, tafelmanieren en goede conversatie bij te brengen. Kijk om u heen of ze daarin zijn geslaagd. De rol van Paula Semer in het debat over homoseksualitiet, abortus en contraceptie staat buiten kijf. Met Testament.be speelt ze nog altijd een belangrijke rol.

Een ander stijl-icoon, de schattige Emmy Cassiman, zong, in het onvolprezen trio Cassiman, het betere lied, of een lied met beat, zoals Bob Boon het noemde. Haar broer, hoogleraar genetica, Jean-Jacques Cassiman, behoorde ook tot dat trio.

Monique Delvaux maakte met de familie Van der Sypen toeristische programma’s en ontpopte zich begin jaren 70 tot een geloofwaardige televisienieuws-journaliste. Die keihard moest opboksen tegen de macho-mentaliteit onder journalisten toen. Een van de laatste voorbeelden van dat soort allround-televisie-vrouwen met stamboom is Andrea Croonenberghs. Ach, de tijd van volksverheffing en ABN-kernen, al maar meer mensen hebben er heimwee naar...
Sonja Cantré was de beste.

Sonja Cantré deed culturele interviews in primitieve boekenprogramma’s. Als de auteurs en uitgevers van toen maar half zo goed waren geweest als zij, zouden we nog altijd zonder schroom boekenprogramma’s uitzenden.

Sonja was de dochter van beeldend kunstenaar Jozef Cantré, van het machtige reliëf aan het Postgebouw van Gaston Eysselinck in Oostende. Ten huize Cantré in Gent was het een komen en gaan van kunstenaars, journalisten, critici, nomaden…Ook enkele telgen van de roemruchte familie Anthierens waaiden er binnen. De tragische Karin Cantré was 18 toen ze met Johan Anthierens trouwde. Sonja werd de vrouw van Herman Selleslags, een van onze beste fotografen. Ze kregen twee eigen kinderen en adopteerden er een.

Ook Hugo Claus zag wel wat in de elegante veelzijdig getalenteerde Sonja Cantré. Samen met Rik Andries speelde ze in 1968 de hoofdrol in de film Het Speelmeisje, een draak waar gelukkig niemand nog enige herinnering aan heeft bewaard.

In 1972 beging de BRT een kapitale vergissing: die hele generatie omroepsters moest het veld ruimen voor jongere meisjes. Ook Sonja Cantré verdween, met spijt, van het scherm. In de plaats kwamen onder meer Nadine De Sloovere en Riet d’Haeyer. Maar Sonja Cantré kwam via de achterdeur van Lichtpunt, tot veler vreugde, weer binnen. Met haar altijd stijlvol gekapte donkere haar, fonkelende ogen, mooie stem, soms wat rare opvallende dictie, prachtige glimlach, en onmiskenbare grote présence en allure, was ze onze hoogsteigen Audrey Hepburn!

Ik vermeldde al Paul Codde, als presentator en cultuurdrager. De BRT was bijzonder origineel ergens in de jaren 70 toen ze opeens ook mannen als presentator aan het werk zette. Ze zijn intussen allemaal elders aan de slag. Alsof ze dat presentatorschap meer zagen als een springplank naar iets anders. Denk aan Luc Appermont. Johan Verstrepen en Gert Verhulst begonnen in de kinderafdeling. En zitten er bij wijze van spreken via een omweg nog…

(Lucas Vanclooster is VRT-journalist.)