Het Limburg-gevoel bestaat (niet) - Dirk Reynaers

"Ha, we zullen het aan Dirk vragen", hoorde ik onze zeer gewaardeerde coördinatoren van deze rubriek zeggen, toen ik voorbijliep. "Waarover gaat het, vrienden?". "We willen eigenlijk wel eens weten wat dat Limburg-gevoel nu eigenlijk is", verduidelijkten mijn opdrachtgevers. Dirk - ik dus - is een geboren en getogen Limburger, maar vanaf zijn 18e een Leuvense student. Met het klassieke vervolg: blijven hangen.

Dat is andere vlaai

"Wat is het Limburg-gevoel?", een vreselijke vraag. Wat is "Limburg" en wat is "gevoel"? Dat zou een makkelijke opdracht zijn, maar wat is "het Limburg-gevoel"?. Dat is andere vlaai. Hoe pak je zo'n onderwerp in godsnaam aan? Mijn eerste gedachten gaan uit naar een Opper-Limburger uit niet zo lang vervlogen tijden: Steve Stevaert. Hallo, Google. Even intikken: "Steve Stevaert Limburg-gevoel" Resultaat: een idyllisch boottochtje van Steve met Hanneke Groenteman. Komt dit even goed uit: de geweldige Hanneke Groenteman. In mijn "Limburg-periode" presentatrice van "De Plantage". Naast "Van Kooten en De Bie" en "Adriaan van Dis" hét weekend-programma van mijn jeugdjaren, waarvan ik in het gezelschap van mijn vader met volle teugen genoot. Maar dit terzijde.

Eeeeeuuuuuuhh

Terug naar Stevaert. In zijn glorieperiode nooit verlegen om een antwoord op moeilijke vragen. Maar op de vraag van Groenteman "Wat is het Limburg-gevoel?" waren zijn eeeeeeuuuhhh's nog langer dan gewoonlijk. "Er is eeeuuuuhhh iets, maar het is eeeuuuuh moeilijk te definiëren", stamelde hij in een gammel bootje. "We spreken wat eeeeuuuuhhh trager en eeeeuuuuhhh zangerig', klonk het clichématig. Ook nog: "We zijn eeeeuuuuhhh een beetje achter, maar daarom eeeeuuuuhhh een beetje voor. Hier gaat het eeeeuuuuhhh iets trager, iets gezelliger. Er is eeeeuuuuhhh wat menselijkheid en eeeeuuuuhhh wat kleinschaligheid." Lees: zelfs de Grote Steve Stevaert - in zijn glorieperiode nochtans elke vraag alert parerend - kon niet antwoorden op deze simpele vraag.

Domme grappen & slechte imitaties

Ik werk al sinds jaar en dag op een assertieve dienst: VRT Nieuws. En ja hoor, de Limburg-grapjes zijn ook al jaren mijn deel: de Gentse collega die het zangerige Limburgs imiteert, de Kalmthoutse auteur die de zoveelste grap over de domme Limburger declameert. Ik onderga "de vernederingen" met de glimlach. Ach, de losers, ze weten niet beter. Maar het blijft opvallend: waarom maken die losers "Limburgse" grappen, en geen Vlaams-Brabantse bijvoorbeeld? Omdat Limburg toch nog een beetje als "achter", zoals Stevaert het beschreef, beschouwd wordt?

Warm & samenhorig?

Maar wat is het nu eigenlijk, dat "Limburg-gevoel"? Noodscenario: we sturen onze videojournalist naar het oosten. Ook hier komen de antwoorden niet verder dan "we zijn warmer" en "we zijn trotser op onze afkomst dan de inwoners van andere provincies". Helaas, alhoewel, met "warmer" is het hoge woord eruit. Warm, samenhorig, gastvrij, gezellig, familiaal,... Het zijn de adjectieven die de goegemeente steevast aan Limburg koppelt. Voel ik dat ook zo aan in mijn Limburgse familie? Ja, zeer zeker. En relevanter, ook mijn twee - volledig Vlaams-Brabantse- tienerdochters ervaren dit zo.

Maar zijn die adjectieven zo typisch Limburgs? Is een Antwerpenaar of een West-Vlaming minder "warm" of minder "samenhorig"? Ik denk het - als Limburger - niet. Ach, clichés zijn hardnekkig. Neem nu het programma op onze bevriende zender "Mijn Restaurant", dat beslecht wordt door de stemmen van de kijker. Als de Limburgers zo samenhorig zouden zijn, zou dan niet altijd het Limburgse restaurant winnen? Maar uit welke provincie kwamen de eerste vier winnaars van het programma? Uit Vlaams-Brabant, Antwerpen, Oost- en West-Vlaanderen. Uit welke provincie dus niet? Limburg, juist. Dus toch niet zo samenhorig? Er zijn natuurlijk ook tegenvoorbeelden: de Stroopfabriek in Borgloon die de Monumentenstrijd won en Oud-Rekem dat zich kon bekronen tot "het mooiste dorp van Vlaanderen". Twee overwinningen die vrijwel alle media in hun analyses reduceerden tot een "Limburgse" stem. Perceptie?

Alvast niet in het voetbal

Limburgers zijn samenhorig, althans volgens de perceptie. Klopt dat? In een emotionele sport als voetbal alvast niet. Ik ben als Zuid-Limburgse Tongenaar sinds mijn 7e voetbalsupporter van het Midden-Limburgse Winterslag. Dat was eigenlijk "not done", maar een Winterslag-libero (een collega-bankbediende van mijn vader: de ietwat houterige Eric Vanlessen, die later voor Charleroi en Lokeren speelde) kwam af en toe bij ons thuis op bezoek en werd mijn grote held. Eind jaren 80 fuseerden Winterslag en Waterschei tot RC Genk. Na enkele moeizame jaren groeide Genk uit tot een Belgische topper. Iedereen in België gunde "het sympathieke Genk" in 1999 de titel. Iedereen? Eén regio niet, die van Sint-Truiden. Tussen haakjes: de reactie van Sint-Truiden was wellicht het gevolg van de ongepaste gezangen die uit de Genkse kleedkamer enkele jaren eerder weerklonken nadat ze Sint-Truiden de doodsteek voor de degradatie naar tweede klasse hadden. Evenmin dus een symbool van sportieve samenhorigheid.

Het Belangske

En toch. Als het erop aankomt, vormen de Limburgers één front. Onder de hoede van Het Belang van Limburg. "Het Belangske", speerpunt van de samenhorigheid. "In mijn tijd" gelezen door 80 procent van de Limburgers. Ik ben alvast opgevoed in een discours van "het staat in dé krant". En "dé krant" was "het Belangske". Wie een andere krant las, kreeg steevast de vraag: "waarom lees je het Belangske niet?". Wat was er eigenlijk eerst? Het samenhorigheidsgevoel waarop de krant inspeelde, of de krant die het samenhorigheidsgevoel creëerde?

Hoed u voor het calimero-gevoel!

Eén advies, mijn lieve Limburgse vrienden, laat die geweldige en gezellige samenhorigheid niet voortkomen uit een gefrustreerd calimero-gevoel. Want dat voel ik al te vaak: "Zij (Brussel) zijn groot en wij zijn klein" of "Brussel is tegen ons". Zelfs Limburgse politici zijn vaak groot geworden met slogans als "WIJ verdedigen UW belangen in Brussel". En wees maar zeker dat zo'n slogan aansloeg. Besef dit: Limburg is echt niet slecht bedeeld in Vlaanderen. Denk aan de compensaties voor de sluiting van de mijnen en voor de sluiting van Ford Genk. Heeft de regio Vilvoorde die ook gekregen bij de sluiting van Renault? Denk daar even over na en leg vooral het minderwaardigheidscomplex naast je neer, maar blijf warm, samenhorig en vooral gezellig.

 

(Dirk Reynaers is nieuwsmanager bij VRT Nieuws.)

Meest gelezen