Ongelukkige woorden - Lucas Vanclooster

Bij iedereen riep het woord moslimleerkracht in de eerste plaats het beeld op van een fors bebaarde man in kaftan die in gebrekkig Nederlands en in het beste geval zwaaiend met de Koran de brave leerlingen van colleges en lycea ging indoctrineren om naar Syrië te trekken. Niets is minder waar. Het gaat om mannen en vrouwen, gelovige moslims, Marokkanen, Turken en allicht ook Belgen, die moedertaal, wiskunde, snit en naad en lichamelijke opvoeding zouden geven. Gewoon een weerspiegeling van Vlaanderen anno nu. Geen islamgodsdienst of levensbeschouwing dus.

Trouwens: vrijzinnige meetkunde en protestantse automechanica bestaan niet. Islamlessen zijn op dit ogenblik simpelweg onmogelijk in het katholiek onderwijs, al heeft de voorganger van Lieven Boeve, Mieke van Hecke, daarvoor wel de deur op een kiertje gezet.

De ongelukkige woordkeuze ontlokte veel negatieve reacties, uit voorspelbare hoek, maar ook van mensen die het idee eigenlijk best genegen konden zijn. Reputaties slepen eindeloos lang aan. Er zijn nog altijd mensen die geloven dat Franse auto’s roesten en dat Skoda’s de motor achterin hebben.

De perceptie van de moslimleerkracht staat dicht bij de moslimterrorist. Terreur, het leger in de straten, oorlogsburgemeesters, geweld, angst… al weken gaat het vooral daarover in de nieuwsmedia. Elke achtergelaten brooddoos krijgt meteen de term moslimterrorisme.

Toppunt was de over zijn toeren geraakte automobilist in de zaterdagse winkelwaanzin aan het Muntplein in Brussel die los door het rood licht over het zebrapad stoof, drie gewonden achterlatend. Hier en daar dook op dat het ongeval “geen aanslag was”. Maar het a-woord was dus wel weer gevallen.

Veel van die moslimterroristen van de voorbije maand bleken uiteindelijk nog minder met de islam te maken te hebben dan de kudde losgeslagen wilde olifanten die in november een hindoedorp in Noordoost-India verpletterde. Bart Eeckhout in De Morgen wees erop dat de moslimterroristen in Verviers, Molenbeek en in Harelbeke of all places veel meer te maken hadden met puur banditisme dan met een ideologie.

Het patriottisme is het laatste toevluchtsoord van de schurk, zei Samuel Johnson in de 18de eeuw . Vervang anno 2015 patriottisme door religieus fundamentalisme.

Als de media onafgebroken terreur en islam aan elkaar koppelen, dan kan een populistisch politicus in het parlement wegkomen met de absurde bewering dat “niet elke moslim een terrorist is, maar elke terrorist wel een moslim”. We hebben de term moslimterreur zo vaak gebruikt dat Anders Breivik en Hans Van Themsche totaal ondergesneeuwd raakten. En IRA en ETA zijn zo lang geleden…

De term rebel kan ik gewoon niet meer uitstaan. Elke bende schoften die in Oost-Congo of Zuid-Soedan een lading gesmokkelde kalasjnikovs in handen krijgt, is meteen een rebellenbeweging. In de jaren 60 had je eerst de rebellen, dan de wapens, nu is het omgekeerd.

En dan soms de belachelijke devaluatie van woorden. Bruno Wijndaele noemde de eerste Big Brother-winnaar Spillie “een eeuwige rebel”. Schrap het woord, aub!

Toen ik als leraar in een technische school het onderwerp “arbeid” aansneed, zei ik mijn leerlingen dat de termen werkgever en werknemer net omgekeerd gebruikt hoorden te worden. Het is de arbeider of bediende die zijn werk geeft aan de baas, en die neemt het.

Geven klinkt uiteraard veel positiever en is leuker dan krijgen. Het past in het wereldbeeld van Winston Churchill, die vond dat de arbeiders in geknielde houding hardop thank you moesten zeggen als de goede paternalistische ondernemer een piepkleine sociale toegeving deed.

In dezelfde categorie zitten loonlast en overheidsbeslag. Op zich is daar niets negatiefs aan, integendeel, hoe meer belastingen we betalen, hoe beter ons onderwijs en onze medische verzorging. En beveiliging van de openbare omroep. Zweden en Noren betalen met plezier belastingen. Maar belasting in het Noors is dan ook “skatt".

In 1989 en daarna ergerde ik mij blauw aan de “Duitse hereniging”. Je kan maar her-enigen wat vroeger een éénheid vormde. De periodes in de geschiedenis voor 1945 dat het Duitse rijk één geheel vormde, zijn piepkort en liepen rampzalig af. Zelfs na de Eerste Wereldoorlog bestonden er nog onafhankelijke Teutoonse vorstendommen in Deutschland. “Hereniging” lijkt op weer samenplakken wat samen hoort wat een of andere snoodaard, een communist dus, heeft gescheiden.

De Sovjet-satellieten kregen de onsympathieke overkoepelende naam Oostblok opgeplakt. Heetten wij dan het Westblok? Neen, wij waren de Vrije Wereld. Radio Free Europ. Hip! Wil je trouwens een regering in diskrediet brengen, noem ze dan “regime”.

Terugkeren betekent dat je naar een plaats trekt waar je ooit was. Franse joden, die nu door een vreemde paringsdans van premier Netanyahu verleid worden om naar Israël te komen, hebben daar nooit gewoond, hun voorouders tot ruim 20 generaties ver al evenmin. Ze kunnen dus alleen emigreren naar Israël, niet daarheen terugkeren zoals ik iemand op Radio 1 hoorde zeggen. Maar hopelijk mogen de Franse joden veilig in La Douce France blijven.

Als we procedurepleiters lang genoeg topadvocaten noemen, gaat iedereen geloven dat Rieder en Van Steenbrugge ware redders van justitie zijn, verdedigers van de zwakke tegen de pletwals van het onrecht. Ook tekenverhaaltaal duikt geregeld op. De politie heeft een bende mensensmokkelaars gevangen. Dan verschijnt Jerommeke zwaaiend met een lasso voor mijn geestesoog. En sinds “Eigen Kweek” weten we ook wat een “professionele cannabisplantage’’ voorstelt.

Dankzij Carine van Cauter van Open VLD spookte de snel-Belgwet deze week weer door het nieuws. Ooit hielp ik mijn Indiase buren om de Belgische nationaliteit te verwerven. Beter geïntegreerde en voorbeeldiger mensen vond je nergens. Ondanks de beste aanbevelingen heeft dat proces ruim anderhalf jaar geduurd. Snel Belg? Nou ja, in het licht van de zeeën van tijd sinds de oerknal misschien.

Lieve collega’s journalisten, mediamensen, twitteraars, let op met woorden, wees voorzichtig en gezond sceptisch. Ons vak is taal. En zoals we dt-fouten en lelijke clichés moeten vermijden, is ook een foute formulering dodelijk voor onze reputatie, en voor de perceptie van anderen. Taal is nooit vrijblijvend. Gebruik termen en namen correct, neutraal, niet-stigmatiserend of veralgemenend. Laat de lijmpot weg als er niets aan elkaar geplakt hoeft te worden. Want wat de journalist verenigt, zal eeuwig kleven.

(Lucas Vanclooster is journalist bij VRT Nieuws.)