Slaapt u nog zonder pil? - Jess Houbregs

Mensen koketteren graag met hoe weinig slaap ze nodig hebben. En toch klopt dat vaak niet. De meeste mensen hebben nu eenmaal 6 tot 8 uur nachtrust nodig. Wie het lange tijd met minder doet, wordt vroeg of laat geconfronteerd met een slaapprobleem.

Experts merken wel dat bepaalde types meer vatbaar zijn voor slapeloosheid. Piekeraars, perfectionisten, gedreven mensen en zenuwpezen kunnen vanzelfsprekend moeilijker inslapen. Uit onderzoek blijkt ook dat vrouwen meer last hebben van slaapproblemen. En daarnaast zijn er natuurlijk ook nog shiftwerkers wiens bioritme ontregeld is. Medische problemen zoals slaapapneu buiten beschouwing gelaten, is dit de grootste groep niet-slapers die zich in het slaapcentrum van professor Buyse aanmeldt.

De meeste van die niet-slapers hebben een voorgeschiedenis van slaapmiddelengebruik. Want hoe los je een slaapprobleem sneller op dan met een pil? Wereldwijd horen wij Belgen bij de koplopers wat betreft slaapmiddelengebruik. Vorig jaar werden er voor maar liefst 130 miljoen euro slaappillen verkocht. Al te vaak wordt bij slaapproblemen voor de makkelijkste weg gekozen. “Artsen schrijven te snel slaapmiddelen voor en zijn onvoldoende vertrouwd met de alternatieven,” zegt ook professor Buyse.

En toch is zo’n pilletje niet zonder gevaar. Want hoewel het misschien fantastisch voelt als je na ettelijke slapeloze nachten als een blok in slaap valt, je nachtrust is met zo’n pil erg oppervlakkig en aan de diepe slaap kom je nooit toe. Nochtans is het net in die diepe slaap dat lichaam en geest recupereren. Bovendien zijn slaapmiddelen bijzonder verslavend en kan je na een tweetal weken al niet meer zonder. Jammer genoeg wordt bij de huisarts zelden een nieuwe afspraak gemaakt voor het afbouwen van de medicatie en zijn mensen zich nauwelijks bewust van die risico’s. Zeg nu zelf: leest u altijd die bijsluiter?

Opvallend is dat het gebruik van slaapmiddelen zich ook overdag nog laat voelen. Zo zouden veel ongevallen in de ochtendfiles en heupfracturen bij oudere mensen aan slaapmiddelengebruik gelinkt kunnen worden. Ook bij de verdachte overlijdens die toxicoloog Jan Tytgat (UZ Leuven) onderzoekt in zijn labo, spelen slaapmiddelen dikwijls een rol.

Hoewel slaapmedicatie in bepaalde gevallen een zeer tijdelijke oplossing kan zijn, moet er dringend meer ingezet worden op een andere aanpak. Er komen steeds meer slaaptherapeuten bij en die hebben allemaal meer dan werk genoeg. Zo belandde Greet, 20 jaar lang verslaafd aan slaappillen, bij psychologe Annelies Smolders, die haar opnieuw leerde slapen. “Slaap kan je niet afdwingen,” zegt Annelies. “Je mag pas je bed in als je echt moe bent en moet er meteen weer uit als je na een half uur de slaap nog niet hebt kunnen vatten. Je moet jezelf helemaal uitputten voor je terug een gezonde slaap kan opbouwen.”

Slaaptherapie is zeker geen wondermiddel. Maar wie ervoor open staat, kan opnieuw goed leren slapen. Het is verdomd hard werken, zo blijkt, maar “je nacht bepaalt je dag”. Onze slaap is van onschatbare waarde en dus kunnen we daar maar beter werk van maken.

(Jess Houbregs maakte de Koppen-reportage over het gebruik en misbruik van slaapmiddelen, donderdagavond 22 mei te zien op Eén.)