Het afscheid van Thatcher - Colin Clapson

Dat dacht het land klaarblijkelijk ook. Tijdens de 'malcontente winter' van 1978 stapelde het vuilnis zich op in de straten, de doden werden niet begraven, iedereen staakte. In 1979 mocht de socialistische prime minister Jim Callaghan dan eindelijk op pensioen. Margaret, haar blonde lokken mooi gekapt en keurig getooid in een modieus blauw pakje, citeerde de woorden van Franciscus van Assisi op de stoep van 10 Downing St. Ze zou eenheid brengen in de verdeeldheid. Het draaide anders uit.

Bezeten was ze door haar economische goeroe Milton Friedman. Al vlug werden we om de oren geslagen met begrippen als monetarisme en de M3 Money Supply. Ze zette het mes in de overheidsuitgaven op het hoogtepunt van een economische crisis, de macht van de bonden werd beknot, de werkloosheid steeg naar drie miljoen.

In haar eerste kabinet had ze nog 'Wets' moeten meenemen, 'natte watjes', dacht ze, die niet waren 'zoals wij'. Die werden er geleidelijk uit gebonjourd door de Iron Lady.

'Dominante figuur' hoorde je steeds weer opnieuw in getuigenissen en nieuwsbulletins van de afgelopen dagen. 'Bazig' zag je dan de meeste mensen denken. Bazig was ze met haar collega's, maar ook op het internationale forum. Margaret en Ronnie hebben mekaar echt gevonden, hoewel Reagan de telefoon soms minutenlang van zijn oor afhield om te vertellen hoe fantastisch ze wel was. Thatcher ging er ook prat op dat ze Gorbatsjov 'ontdekte', een man met wie ze zaken kon doen. Haar Europese collega's hadden het wat moeilijker..

Haar handtas zeulde ze van Europese top naar Europese top om 'ons geld' terug te krijgen. De Britse korting kwam er. Buitenland minister Hague deed afgelopen week vragen over de kostprijs van de pseudo-staatsbegrafenis nog af met de opmerking dat Mrs T. dat met de korting al gauw terugverdiend had.

Had een man met dergelijke halsstarrigheid op tafel kunnen blijven kloppen? Thatchers vrouw-zijn heeft wel degelijk een rol gespeeld in haar politieke carrière. Toen ze MP werd in 1959 was slechts vijf procent van de Tory lagerhuisleden vrouw. Wanneer ze premier werd hadden veel Tory 'grandees', de patriciërs van de conservatieven, het er nog moeilijk mee om in discussie te treden met een vrouw . Dat moest dan maar snel veranderen want Margaret hield van een goed debat. Ze wou argumenten horen en had weinig tijd voor collega's die hun standpunt niet konden hard maken.

Journalisten vertellen hoe ze ook haar vrouwelijkheid gebruikte. Ze kleedde zich om indruk te maken en was best bereid om te flirten, maar andere vrouwen in het kabinet kwamen er nauwelijks. BBC verslaggever John Sergeant vertelt graag de anekdote van de trip naar Moskou. Maggie kwam de journalisten op het vliegtuig begroeten net toen Sergeant aan zijn maaltijd begon. Hij stond recht. Alles kwam op de grond terecht en de premier stond erop om gans zijn bestek voor hem op te rapen. De boodschap was duidelijk: "Jullie, mannen, zijn slechts nietige wezens."

Het gedrag van de premier kon soms bizar zijn. Toen Gorbatsjov een wereldreis moest afbreken en niet naar Engeland kon na een aardbeving in zijn land, belde Thatcher zelf naar de BBC vanuit haar keuken. In de ether vertelde ze de journalist dat ze besloten had om te bellen toen ze eerder in de uitzending gehoord had dat de BBC niet wist of ze op de hoogte was van Gorbatsjovs' veranderde plannen. Ze wou even laten weten dat ze ervan wist en dat het geen probleem was. Haar persman Bernard Ingham, hoorde het live op de radio en reed bijna van de baan.

Naar gelang haar premierschap vorderde kwamen er meer vragen over haar politieke voeling – denk maar aan de halsstarrigheid waarmee ze vasthield aan de poll tax – en haar mentale gezondheid. Toen ze Downing Street uitliep naar de BBC cameraploeg om te verkondigen dat WIJ grootmoeder geworden waren, werd er al serieus gegniffeld. Margaret dacht nu ook dat ze royalty was. Vreemd was ook de scène toen ze de staart van een vliegtuigmodel van British Airways inpakte omdat ze niet akkoord ging met het nieuwe logo.

Het einde was in zicht, maar ze had het niet door. Echtgenoot Denis had haar nog aangemaand om te vertrekken toen het nog goed ging, maar wanneer gewezen minister Michael Heseltine haar uitdaagt is het te laat. Ze laat na om campagne te voeren bij haar eigen MP's en vertrekt naar Parijs om daar de uitslagen van de voorzittersverkiezingen af te wachten.

En hier speelt John Sergeant opnieuw een sterrenrol in de beelden die op het netvlies van de Britten gegrift zijn. Margaret haalt net niet genoeg stemmen om een tweede ronde te vermijden en met persman Bernard Ingham in sleeptouw stormt ze de Britse ambassade in Parijs uit op zoek naar de TV camera's. Er is verwarring over de micro's en je ziet Ingham en Sergeant in een soort handgemeen. Voor iedereen is het nu duidelijk dat het uit is. Om het te zeggen met de woorden van de immer trouwe Lord Tebbit: ze werd overgelaten aan de welwillendheid van haar vrienden.

(De auteur is eindredacteur bij flandersnews.be, de Engelse nieuwssite van de VRT.)