Michel: lees de brief van Van Reybrouck - Walter Van Steenbrugge

Walter Van Steenbrugge is strafpleiter en tweewekelijkse blogger op deze site.

De gespierde taal van François Hollande was nog maar net de ether ingestuurd of daar lagen de woorden van monsieur Van Reybrouck op, en vooral in, het net. Hollande gecounterd nog voor de Marseillaise werd afgespeeld. Die nationalistische reflex bij een probleem van wereldlijke omvang versta ik niet, maar dat in de marge. Ik mag dan al een zwak hebben voor de auteur Van Reybrouck, onevenaarbaar veelzijdig, het dient gezegd dat zijn boodschap even helder als dodelijk juist was.

Oorlogsdaden met oorlogstaal bestrijden is qua gedachtegang even dwaas als de doodstraf promoten. Wat je het ergst vindt, namelijk iemand doden, doe je vervolgens zelf, mits legitimatie door een rechter die een doodsverdict uitspreekt. Zelfs die rechterlijke legitimatie ontbrak het Hollande voor zijn oorlogsverklaring. Het lijkt een pijnlijke uiting van onwetendheid over de pijlers van de democratie en de rechtstaat.

Deze laatste wordt trouwens hoe langer hoe meer de prooi van zelfverklaarde bestrijders van de IS terreur. Ook de Belgische premier gaf hiervan enige blijk bij zijn parlementaire toespraak van afgelopen donderdag.

Hierin kondigde Charles Michel aan dat bijzondere opsporingsmethodes in de toekomst nog worden uitgebreid. Nog meer macht voor politie en recherche. Daar is op zich niets mis mee, integendeel. Maar dan wel op voorwaarde dat ook de hantering van deze methodes efficiënt gecontroleerd kunnen worden, teneinde disproportionaliteit en misbruiken te kunnen tegengaan.

Op vandaag levert het gebruik van deze bijzondere opsporingsmethodes al heel wat problemen op. Hoe en tegen welke achtergrond de inzet gebeurt van deze politionele technieken wordt in een geheime kaft gestoken, en is onttrokken aan het zicht van de betrokken partijen maar ook van de rechter die zich uiteindelijk moet uitspreken over schuld en onschuld en die dus zijn oordeel moet vellen over de resultaten van deze politionele onderzoekstechnieken. Enkel de resultaten mag de rechter kennen, niet hoe de resultaten tot stand kwamen. Of met andere woorden: wie aan het stuur zit van deze technieken beslist uiteindelijk over het lot van diegene die het voorwerp uitmaken van deze onderzoeken. Dit is een goede definitie van de politiestaat.

Op basis van de ‘trias politica’ moeten de drie machten elkaar kunnen controleren. Niet dus, voor wat betreft de bijzondere opsporingsmethoden die in het strafproces worden gebruikt. Deze technieken nu nog verder opschalen kan enkel wanneer een daadwerkelijke controle gebeurt, en geen illusoire zoals nu het geval is of, op gevaar af iets ernstig en gevaarlijk te bestrijden door iets ernstig fout te implementeren.

Ook daarom was de boodschap van Hollande zo fout, en had hij beter alle soorten godsdienstboekjes laten vervangen door de leerstof over de mensenrechten, zo treffend verwoord in het Verdrag voor de Rechten en de Vrijheden van de Mens, dat er in 1950 kwam om de wreedheden van de Tweede Wereldoorlog voor eens en voor altijd door fundamentele regels onmogelijk te maken.

Dagelijks wordt dit in Straatsburg, waar recht gesproken wordt door het Mensenrechtenhof, herhaald. Het lijkt er meer en meer op dat Straatsburg niet meer in Frankrijk ligt.