De hink-stap-sprong van minister Geens - Walter Van Steenbrugge

En dat zal nodig zijn, want onze minister van justitie heeft een plan. Een justitieplan. Ik hoor u binnensmonds mopperen: "Het zoveelste". We hebben de laatste decennia inderdaad met de regelmaat van een klok aankondigingen gehoord, projecten zien opstarten om vervolgens een stille dood te sterven, en commissies zien komen en gaan. Een echt plan komt als geroepen.

D. Eisenhower citerend, stelt de minister, die zijn geschiedenis kent, op de binnenflap dat no battle was ever won according to plan, but no battle was ever won without one.

Het plan werd een weekje geleden onthuld, na een maandenlange voorbereiding. Honderdvijfendertig pagina’s, waarvan een negentigtal pagina’s reële voorstellen. Waarbij de titels doen dagdromen. Ik som er enkele op: Minder talrijke en meer efficiënte procedures. Efficiënte aanpak van criminaliteit en onveiligheid. Efficiënte justitiediensten. Infrastructuur en gebouwen. Onafhankelijk toezicht op de gevangenissen. Beveiligd klinisch observatiecentrum. En ga zo maar door. Een plan met voor elk wat wils.

Over de inhoud van het plan zal ik het nu niet hebben, dit volgt nog. Een zo wijdvertakt plan, met inzichten en suggesties op zovele domeinen, doe je niet af in een blog.

Waar ik me hier, blogsgewijs, echter wél zorgen over maak, is het uitgangspunt van de minister, die zijn voorwoord inleidt met de korte zin: „Justitie zal met een hink-stap-sprong worden hervormd.”

Toegegeven, het had erger gekund, met een rondat-flik-salto bijvoorbeeld. Maar een hink-stap-sprong, is dit niet de moeilijkste discipline uit de atletiek? Geen mens, een schaarse atletiekkenner niet te na gesproken, die de finesse van de hink-stap-sprong kent. Geen televisieregisseur die meer dan een "opgenomen sprong” toont, angstvallig in het achterhoofd houdend dat de modale kijker anders meteen wegzapt naar een kookprogramma of één of andere battle tussen twee rotgetalenteerde zangers-dansers-entertainers.

Als minister van een meertalenland, begint het al met de naam. Waar wij nederlandstaligen geheel waarheidsgetrouw gewagen van een hink-stap-sprong, hebben frans- of duitstalige landgenoten het over een triple saut of Dreisprung. En dat zegt niet wat het is.

En wat meer is: de hink-stap-sprong die ons wordt aangeboden, blijkt reeds te zijn ingezet. Niet alleen werd er, zonder dat iemand er erg in had, zorgzaam en welgebeend aangelopen, ook de hink blijkt reeds achter de rug. Deze werd gezet door de vorige regering, met name door de hertekening van het gerechtelijk landschap en de invoering van meer beheersautonomie voor de rechterlijke orde. Deze hink kent alvast enkele kinderziekten, maar met veel inzet en optimisme zal men het redden.

Na de aanloop en de hink, komt de stap. Het gaat om het efficiënter en daardoor rechtvaardiger maken van justitie, zo luidt het. De link tussen efficiëntie en rechtvaardigheid ontgaat mij enigszins, maar dit neem ik geheel voor mijn rekening. Efficiënt én rechtvaardig, daar kan ik bij. Maar efficiënt en daardoor rechtvaardig, ik heb mijn twijfels. Laat efficiëntie vooral de basisrechten niet smoren want net daar knelt het schoentje nogal stevig. Want met de bescherming van de rechten van de mens gaat het van kwaad naar erger, ik verwacht binnenkort nog een aantal serieuze veroordelingen van België op de banken van het Europees Mensenrechtenhof. Ik denk hierbij aan de ruim onvoldoende mogelijkheden van tegenspraak in de strafprocedure, de te grote macht die kleeft aan de inkt van de politiepen en de nog steeds veel te grote ongelijkheid tussen het Openbaar Ministerie en de andere procespartijen.

Het voorwoord in het plan preciseert volkomen terecht dat "in de logica van de metafoor van de hink-stap-sprong, het evident is dat wie niet kan stappen, ook niet zal springen”. Elke hink-stap-springer weet dat de stap vaak verraadt of het geheel geslaagd zal zijn. Een te grote stap hypothekeert de sprong, een kleine stap is vaak een zwaktebod.

De stap zal dus de maatstaf zijn voor de hierna volgende sprong. En dat moet er ook een worden die kan tellen: de invoering van enkele nieuwe wetboeken. Een onderneming waar reeds menig goedbedoelende minister, na voorbereidend werk van erudiete professoren, zijn tanden heeft op stuk gebeten.

Koen Geens wil vaart maken. Het siert hem. Geen tijd te verliezen. Ik ben geen zwartkijker, maar met de wetenschap dat er eigenlijk onvoldoende mensen zijn om alles in goede banen te leiden (de noodkreten van rechtbankvoorzitters klinken alsmaar luider) en onvoldoende middelen om alles te kunnen waarmaken, ben ik slechts voorzichtig optimistisch.

Het groot aantal vacatures in de rechterlijke macht is ongezien en is zowel veelzeggend als beangstigend. En de besparingswoede, men spreekt over meer dan 30 miljoen euro in het gevangenisbeleid, baart vele zorgen, want om mensen op een adequate wijze naar de uitgang van de gevangenis te kunnen begeleiden en dit om recidive te vermijden, is er in plaats van besparing net uitbreiding van het budget nodig.

Koen Geens moet dan wel geen Jonathan Edwards zijn (de man die hink-stap-springen buitenaards deed lijken), maar hopelijk wordt de uitvoering van het Justitieplan méér dan een eenvoudig hinkelspel.

En vooral, beste minister van justitie, weet dat geen enkele hink-stap-springer ongehavend uit de zandbak rechtkrabbelt, zelfs de beste ter wereld, Teddy Tamgho, mocht zulks aan den lijve ondervinden. U bent gewaarschuwd.
 

(De auteur is strafpleiter.)