Gun Frank Van Den Bleeken eeuwige rust - Kristien Hemmerechts
Wanneer is iemand ziek en wanneer is iemand slecht? Dikwijls is de vraag schier onbeantwoordbaar, maar in het geval van Frank Van Den Bleeken twijfelde de rechter niet: ontoerekeningsvatbaar, oordeelde hij. Ziek dus. Op de foto zie ik een man die iets onhandigs, aandoenlijks zelfs uitstraalt, al kan dat louter een indruk zijn.
Ondanks zijn statuut van ontoerekeningsvatbaarheid moet Frank Van Den Bleeken over een flinke dosis luciditeit beschikken. Hij lijkt zijn situatie glashelder te doorzien. Zijn conclusie is niet minder helder: ik kan beter dood zijn dan nog langer te lijden.
Het is uiteraard voor het hele land beschamend dat deze man nooit een behandeling heeft gekregen, maar het is ook zeer de vraag of er een behandeling bestaat voor iemand die geplaagd wordt door gewelddadige seksuele fantasieën. Kun je hersenen met behulp van medicatie en therapie ‘resetten’? En zo ja, hoe efficiënt of langdurig is zo’n ‘reset’? Een mens moet zichzelf zijn, zegt men, maar wat doe je als dit ‘zelf’ agressief, pedofiel, dwangmatig is? Dan mag je vooral jezelf níet zijn.
Er wordt vaak gezegd dat elke mens verantwoordelijk is voor zijn of haar daden. Zelfs een zieke geest kan niet als excuus voor wangedrag worden ingeroepen, want in dat geval moet je op een verantwoordelijke manier met die zieke geest van je omgaan. Je moet de nodige maatregelen treffen opdat je medemens er geen hinder van ondervindt. Ironisch genoeg is dat precies wat Frank Van Den Bleeken doet. Hij zet geen stap buiten de gevangenis en vraagt niet het penitentiair verlof aan waar hij recht op heeft. In dat opzicht is hij een modelburger.
Het enige wat hij in ruil daarvoor aan de maatschappij vraagt is om hem te helpen sterven, want zijn lijden is ondraaglijk. Hij vraagt het recht om in aanmerking te komen voor een procedure die door de wet van dit land wordt voorzien. Hij wenst gebruik te kunnen maken van die wet, precies zoals andere burgers dat mogen en kunnen. Ik denk in alle eerlijkheid dat hem dat recht moet worden gegund, niet omdat hij een seksuele delinquent is, wel omdat hij al jaren ondraaglijk psychisch lijdt.
Hij zou niet de eerste en ook niet de laatste psychiatrische patiënt zijn die door euthanasie aan zijn eind komt. Mensen die hem dit recht ontzeggen lijken de ernst van psychisch lijden te onderschatten. Ze lijken niet te beseffen, of te willen beseffen, dat je eigen geest een hel kan zijn waaraan je niet kunt ontsnappen. In zekere zin leven ze in ontkenning.
Een paar weken geleden zag ik een uitstekende maar schrijnende documentaire van Louis Theroux over het wel en wee van seksuele delinquenten in de Verenigde Staten. Ook na hun vrijlating worden ze aan allerlei beperkingen en regeltjes onderworpen. Ze kunnen niet wonen waar ze willen, ze mogen geen contact hebben met minderjarigen, ook niet wanneer die minderjarigen hun eigen kinderen zijn, ze mogen zelfs geen foto’s van hen in hun bezit hebben. Theroux sprak met een al wat oudere man die ernstig overwoog zijn penis met een touw af te binden. Hoe hij vervolgens dacht of hoopte te plassen weet ik niet, maar hij wilde die penis kwijt. Luister, zei hij, ik voel het weer opborrelen, ik weet dat het me binnen afzienbare tijd te machtig wordt, en dan gaat het weer fout. Die ellende wilde hij zichzelf en anderen besparen.
Het zal je maar overkomen, dacht ik. Je zult maar zo geboren zijn.
(Kristien Hemmerechts is auteur.)