Een baarmoeder op pootjes - Celia Ledoux

Deze week interviewde het blad  Brusselnieuws een uittredende professor, die veel had bewerkstelligd qua emancipatie. Grote madam. Onder het interview de eerste reactie, van een man: vrouwen en mannen waren fundamenteel verschillend – en wat hij over vrouwen te zeggen had, was niet veel fraais. Het voelt een beetje eng om zoiets te lezen als vrouw. Zoeken we 't echt? Is dit wat wij nu uitstralen: idioot, passieloos, beperkt zonder het te weten?

Wat de waterscheiding tussen de seksen betreft, schijnt alleen een grotere neiging tot agressie aangeboren bij jongens en blijken ze vaker die agressie op anderen te richten, terwijl vrouwen blijkbaar een grotere neiging tot depressie hebben.
Onderzoek noemt de rest nogal cultureel afhankelijk.
Het is best fijn als u ons dus nìet als idioot beschouwt.

Discriminatie tussen de seksen schijnt ons na een paar millennia ingebakken te zitten. Nee heus, dat bedoel ik niet bitter. Het is zonder ironie geruststellend dat proeven discriminatie tegen vrouwen bevestigen. (Net als tegen mannen op ander terreinen – en helemaal tegen wie tussen of wars van beide kampen valt.)
Het lucht op, omdat iemand zich een half leven kan afvragen wat aan haar scheelt omdat haar iets wél – aanranding of aanval – of juist nìet – promotie of nominatie – overkomt. Was het Doris Lessing die, toen ze als bejaarde eindelijk de Nobelprijs kreeg, reageerde à la “oh, komen ze er nog mee aan?”

Het is een nog veel grotere opluchting om te merken dat de mannen in je leven die stilzwijgende discriminatie òok doorhebben. Ziet u: onze wereld is oorspronkelijk door witte gezonde mannen ontworpen, om voor witte gezonde mannen te werken. En witte gezonde mannen, toont onderzoek keer op keer, denken in de eerste plaats aan witte gezonde mannen ter vervanging van zichzelf, bij aanwerving, voor beter loon, goeie job, fijne nominatie. En dat hebben ze niet door.
Niemand doet dat met opzet of bewust. Goddank! Wij mensen zoeken gewoon onzes gelijken. Maar voor een diverser, eerlijker wereld, moet u zich dus misschien forceren. Uw instinctieve tegenzin ligt niet noodzakelijk aan een tekort van wie niet wit, gezond of man is. Of aan een gebrek aan talent.

Wie ooit een baby had, zette het kind misschien ooit een willekeurig mutsje op in blauw of roze, waarop iemand het voor een jongen of meisje aanzag. En als je dan zelf “hij” of “zij” zei, schrok die persoon en excuseerde zich. Toen mij dat overkwam, vond ik dat vreemd – wat maakt geslacht uit, zolang er een luier omheen zit? – tot ik een paar onderzoeken inkeek.
In de wieg al wordt door moeders gemiddeld op jongensbaby's vertraagd of niet gereageerd op trieste huiltjes of pijn, terwijl bij babymeisjes hetzelfde bij boze huiltjes gebeurt. Allemaal compleet onbewust en zonder kwade bedoelingen. Geconditioneerd van in de wieg, het is me wat.

Zou het door dat soort levenslange vooroordelen komen, dat pas vorige week het eerste Belgische opvangtehuis opende voor mannen?
Zeg uw babyjongen dat hij snoezig is. Zeg uw babymeisje dat ze stoer is. Vraag u af of u zo onpartijdig bent als u denkt. Lààt mannen soms zacht zijn, en vrouwen ongevoelig.

Wie geeft er om speelgoed als er een loonkloof bestaat en een tekort aan vrouwelijke wetenschappers? Nu ja, als dat speelgoed de loon- en wetenschapskloof vergroot...
Een thuisblijfvader bezoekt met enthousiaste dochter het wetenschapsmuseum, laat haar los in de museumwinkel, het kind komt teleurgesteld terug: “hier staan alleen dingen voor jongens, papa”.

De laatste decennia, toont onderzoek, is speelgoed veel gesegregeerder geworden. Blauw voor jongens, roze voor meisjes, liefst op aparte afdelingen. Dat heeft kleine, subtiele gevolgen. Kinderen worden weggetrokken: dat is voor jongens, schat. Of censureren zichzelf: dat is niet voor mij (al wil ik het wel).
Gegenderd speelgoed zorgt voor dubbel zoveel markt, en is dus hardnekkig. Er is nochtans vraag naar gendergelijk speelgoed – dat weet elke ouder die de prijzen van dat vintage, gendergelijke eighties Fisher Price kent.

Ja, ik weet het, er is dat onderzoek: meisjes schijnen ìets vaker naar “meisjes”speelgoed te grijpen, jongens naar “jongens”speelgoed. Zelf eet ik het allerliefst friet, maar daarom wil of moet ik het nog niet elke dag in mijn hoofd proppen.
Je brein is plooibaar, en wordt gevormd door je bezigheden. Als volwassene een zo breed mogelijke keuze vrijwaren, laat een kind een bredere toekomst.

Gegarandeerd heeft u al eens een reclame gezien die meisjes richting exacte vakken wil sturen. Prima. Maar waarom moeten meisjes wetenschappers worden, en sturen reclames nooit jongens richting even onderbemande zorg?
Het zou de zorg best goed doen, want
beroepsgroepen worden beter betaald en maatschappelijk hoger ingeschat naarmate er meer mannen in werken. (U hoeft me niet te geloven, google het. Meer vrouwen: lager loon. Als naadloos communicerende vaten.) Al die kinderverzorgsters, bejaardenhelpsters, verpleegsters zouden mannelijke instroom vast appreciëren. Hun onschatbaar maar niet geapprecieerd werk, zou gestaag beter verloond en hoger geschat worden. Dat verdienen ze. Toch?

Onze werkomgeving is weinig flexibel, laat kinderen, ouderlingen noch wie een beperking heeft toe. Ze is eigenlijk ingericht voor mannen met een fulltime onbetaald werkende vrouw thuis die geen rechten opbouwt. Of tegenwoordig ook voor die vrouw als ze strijk, was, kinderen, ouders uitbesteedt aan een andere onderbetaalde, mogelijk zwart werkende vrouw zonder rechtenopbouw.

Misschien moeten we die emancipatie toch eens her-evalueren.
Als je een leven lang ervoor zorgt dat een man zonder probleem kan gaan werken, als je kinderen baart, ze verzorgt, gezond houdt of maakt. Als je mantelzorger bent voor behoeftige familieleden, vrijwilligerswerk levert, door je opleidingsgraad de kans groter maakt op maatschappelijk onafhankelijke, solidair bijdragende kinderen. Dan ontlast je het overbelast sociaal systeem ontzettend, maar word je als uitvreter gezien. Als je geen strijkcentrale, nanny, kuisvrouw gebruikt – en dus je eigen rotklusjes niet afschuift op een onderbetaalde vrouw – dan beloont België je met een extreem mager pensioen en een oude dag in armoede.
De kans is groot dat je in die situatie vrouw bent.
In Nederland krijg je een pensioen ongeacht je tewerkstelling. En Nederland is het enige nabije land waar een oudere vrouw niet meer kans op armoede loopt dan een oudere man.

Een man mag zijn baby of kind tegenwoordig meestal verluieren zonder hoongelach. Hoera, emancipatie! Als hij er zijn carrière maar niet voor laat, want dan staat zijn werk op de helling.
Feminisme staat voor gelijkwaardigheid. Een man die echt bijdraagt in de zorg: dat mag ook.
Eis uw recht op zorgen op en duw die buggy in 1/5, halftijds, fulltime zorgkrediet. Doe het massaal. Eén man kan je uitlachen en ontslaan. Een paar tienduizend niet.
Pleit voor een langer ouderschapsverlof, voor mannen én vrouwen. Wist u dat mannen in Zweden een betere band hebben met hun kinderen? Dat ligt niet aan het dor klimaat. Zweden krijgen gewoon zes maand de tijd om met dat kind te leven, te zorgen, wederzijds te hechten.

Vrouwen in België verdienen, zelfs als je deeltijdwerk buiten beschouwing laat, jaarlijks goed 360 miljard minder dan mannen. Het kàn zijn dat wij collectief minderwaardig werk leveren. Het kan ook anders zitten.
Als studenten denken dat een online cursus door een vrouwelijk professor is geschreven, geven ze slechtere feedback dan wanneer de auteur mannelijk wordt genoemd. Omgekeerd krijgt een vermeend vrouwelijke studente slechtere punten op een werk dan wanneer een mannelijk student het zou hebben geschreven.
Tegen dat soort bias kan een mens moeilijk op. Zou het helpen dat we ons ervan bewust zijn? Zou een vrouw toch even goed werk leveren? Verdient ze die nieuwe positie niet? Bied haar in elk geval evenveel geld voor een evenwaardige positie.

Om harentwege, want het is een bittere opmerking voor een vrouw die statistisch wellicht méér zorgtaken dan u draagt. Om uwentwege, want het verlaagt de kans dat ze uit bitterheid in uw spaghetti bolognese of kop koffie spuwt. Zeg wel: 't is internationale vrouwendag, dus laten we regelen hoe ik vaker de was voor mijn rekening neem/laten wij mannen regelmatig de vergaderingsrommel opruimen.
 

Flirten op het werk is netelig gedoe. Maar als je in het huidig economisch klimaat geen lief op het werk ontmoet, duik je die wellicht op in de activeringscursus. Onze patriarchale erfenis verwacht de eerste stap nog steeds van u, al vindt het feminisme versierd wòrden prima.
Ga voorzichtig te werk. Een vrouw vindt het sowieso niet prettig als zij als baarmoeder op pootjes wordt benaderd. En juist in de werksfeer is niets irritanter dan gecategoriseerd te worden als een “type” vrouw – van bitch tot moederkloek, van babe tot manwijf – terwijl mannen gewoon als persoon mogen rondlopen. Een “type” krijgt geen promotie, een interessant project, een carrière of gelijk welke andere kans overwogen. Die gaan naar een mens.
Het hoort geen uitzondering te zijn, maar het is het wel: zie die vrouw, godlof, als een mens. Een potentieel competent mens. Zelfs als je haar leuk vindt.
En als ze erop wijst dat je dat niet deed, zwijg dan niet om haar nu écht te negeren, zij het uit gêne. Excuseer je. Begin later een echte conversatie.

Onnozel hé: vrouwen zijn een meerderheid, en toch worden ze gediscrimineerd. Je zal maar tot een echte minderheid behoren én nog vrouw zijn ook. Vrouwen met een handicap, van een afkomst die wij toevallig laag inschatten, oudere vrouwen, vrouwen in armoede; vrouwen met overgewicht, zieke vrouwen. Daarover wordt soms gezegd dat ze dubbel worden voorgetrokken. Uit officiële statistieken blijkt keer op keer: dubbel gediscrimineerd.
Wat doet een mens eraan? Het wordt onderhand saai: je ervan bewust zijn. Als u open staat voor discriminatie zien, als u ernaar vraagt en ervaringen laat delen, zal zo'n voorval ook u opvallen. En u wordt daardoor niet minder. U wordt gelijk met de ander, kan u kan zich met mekaar identificeren. Dat is meestal een ervaring waarvan mensen genieten.

Ziet u het feminisme als een extremistische vijand? Misschien heeft u de foute feministen ontmoet.

Iemand mag bijvoorbeeld shirts met “this is what a feminist looks like” dragen zoveel hij of zij wil, dat doet het 'm nog niet. Stel bijvoorbeeld dat de regeringen die hij of zij ondersteunt of leidt de kinderbijslag tweemaal niet indexeren, het zorgverlof slashen in tijd en mogelijkheden, de bijpassing bij onvrijwillig deeltijds werk sterk kort, de pensioenvoorwaarden aanpast zodat vrouwen zeer zelden een volledig pensioen opbouwen, vrijstelling voor nu vaak al in armoede levende mantelzorgers ter discussie stelt, als hij of zij toestaat dat sociale restaurants worden opgeschort, energieprijzen scherp stijgen, sociale woningbouw afgeremd blijft, gynaecologenbezoek 12 euro duurder wordt, het ziekenhuisverblijf na bevalling inkort maar de nazorg even aberrant blijft, het activeringsbeleid scherper wordt (zoals jobs aanvaarden op 60 km ipv 30) en anderzijds crèches duurder én slechter laat worden, openbaar vervoer duurder maakt en afbouwt...
dan is die persoon, shirt of niet, niet echt in zijn of haar feministische betrachtingen aan het slagen, want die maatregelen hebben een veel grotere weerslag op vrouwen dan op mannen.
(Voor men collectief politiek over mij heen valt; al droeg in de vorige regeringen niemand zo'n shirt, veel maatregelen werden toen al ingezet.

Wat feminisme betreft is het eigenlijk heel simpel.
 

Zeg het samen met mij: Ich bin ein Feminist.

En gelukkige Internationale Vrouwendag aan u allen! Slingers! Ballonnen! Feest!

(Celia Ledoux is auteur en columnist.)