Vrouwen zwijgen niet meer - Cathérine Ongenae

Het gebeurde zaterdag, rond een uur of vijf, in de auto. Plots moest ik weer aan Ronny denken, de viespeuk van een collega op een vorige job.

Cathérine Ongenae is journalist, columnist en auteur van het boek #seksisme (Uitgeverij Polis, beschikbaar vanaf 9 oktober 2015).

Dat zit zo: ik was in het warenhuis blijven hangen bij de parfumafdeling. Normaal gezien doe ik dat nooit, maar deze keer werd ik een halt toegeroepen door Johnny Depp. Hij promootte een nieuwe geur, iets wild. Dat wil ik wel ruiken, dacht ik, dus vroeg ik mijn wederhelft om zijn pols. Een verstuiving, wat gesnuffel. Hm, niet slecht. Ook niet bijzonder, maar misschien kwam dat nog. Het is geweten dat geuren zich ontplooien eens ze in aanraking komen met de warmte van een mensenhuid. Een halfuur later, we reden net de stad uit, snuffelde ik opnieuw. Mijn olfactorisch geheugen werd wakker, en flikkerde alarmerend. Ik keek mijn man aan met grote ogen. Hij rook helemaal niet lekker naar Johnny. Hij rook naar die ene collega die altijd veel te dichtbij kwam staan, met zijn kruis tegen mijn oor en zijn adem in mijn nek.

Onder het tapijt

Die collega, laten we hem Ronny noemen, was ik vergeten. Of had ik hem verdrongen? Van zodra hij uit beeld was verdwenen, had ik hem naar een donkere hoek verbannen, ergens onder een tapijt geschoven, bij de andere onaangename ervaringen waar ik liever niet aan terug denk. Blij dat ik van die viezerik af was. En avant.

Niet dat ik het nooit had aangekaart, het feit dat hij het moeilijk had met persoonlijke grenzen van vrouwen. Maar het antwoord van de andere mannen klonk telkens hetzelfde: Ronny deed dat met alle jonge vrouwen, wat wilden we dat ze deden? 'Ja, en dan? Maakt dat het normaal?', dacht ik. Maar het kwam er met zo'n vanzelfsprekendheid uit dat de impliciete boodschap duidelijk was: niet zagen, conflict vermijden. Ik deed er dus verder maar het zwijgen toe en nam de benen als ik Ronny in mijn richting zag sloffen, hem hoorde of zijn aftershave rook.

Een keer vertelde een andere collega me dat wij, de jonge vrouwen, niet te zwaar moesten tillen aan zijn gedrag, want de man was niet alleen ongevaarlijk, hij verdiende ook ons medelijden. Lang geleden was zijn vrouw er vandoor gegaan met zijn beste vriend. Dat breekt een man. Dat moesten we begrijpen. Hij had alleen maar wat aandacht nodig. Een beetje bevestiging. Dus moesten we hem maar vergeven dat hij tegen onze rug aan schurkte, zich diep over onze schouders boog om ons computerscherm te lezen en in onze decolleté te gluren of zo dicht kwam staan dat je vooral de rits van zijn broek zag.

Taboe

Ik ben intussen tien jaar ouder en zie nu duidelijk het patroon dat zich daar toen afspeelde. De verdediging van ongeoorloofd gedrag. Het snoeren van mondjes. Terwijl het omgekeerd had moeten zijn. Ik herken de verwarring bij mijn jongere zelf. Weten dat er iets niet klopt, maar tegen een taboe botsen als je het wil aanpakken.

Ik vertel het verhaal aan een vriendin, die er meteen op inpikt. Grensoverschrijdend gedrag is veel vrouwen niet onbekend. Net zoals de excuses waarmee het fenomeen in stand wordt gehouden. Van het vergoelijkende toontje tot het creëren van medelijden, van intimidatie tot uitlachen, het zijn eenvoudige manipulatieve technieken om je voor blok te zetten als je seksisme aankaart.

Vrouwen krijgen te horen dat ze er maar moeten tegen kunnen. Dat de wereld nu eenmaal zo in elkaar zit. Dat het geen zin heeft om oude koeien uit de sloot halen. Dat ze teergevoelig zijn. Dat ze het slachtoffer uithangen. Dat ze door vriendelijk te zijn veel zelf uitlokken. Dat ze onaantrekkelijk zijn als ze moeilijk doen. Dat mannen het ook lastig hebben. Dat ze mannenhaters zijn als ze voor hun rechten opkomen. Dat ze er maar beter over zwijgen.

Ombudsvrouw gender

Maar het mooie aan deze tijd is: mensen zwijgen niet meer. Vrouwen zwijgen niet meer. En gelijk hebben ze. Het aantal slachtoffers van Bill Cosby blijft toenemen. De Republikeinse presidentskandidate Carly Fiorina zweeg niet over het seksisme van Donald Trump. De Belgisch-Iraanse Darya Safai veroordeelde de vrouwonvriendelijke uitspraken van Anderlechtvoetballer Trezeguet, nu wil de club met haar praten over een vrouwvriendelijk beleid. In Ierland discussieert men nu over de kwestie dat een vrouw toch wel toestemming moet geven als een man seks wil, anders is het verkrachting.

Vorige week werd de nieuwe Vlaamse ombudsvrouw gender bekendgemaakt, de zogenaamde genderpolitie. Dat is een goede zaak. Er kan niet genoeg gehamerd worden op het belang van het blootleggen van seksisme tegenover vrouwen en ja, ook tegen mannen. Omdat ik wou dat mijn twintig, tien of zelfs vijf jaar jongere ik had begrepen wat er toen precies gebeurde. Dat ze zich onbehaaglijk voelde omdat de gevoelens van Ronny belangrijker waren dan de hare en die van alle andere jonge vrouwen.

Dan had ik op zijn minst recht in mijn schoenen gestaan als ik mijn persoonlijke ruimte wilde verdedigen. Dan had ik geen last gehad van de olfactorische herinnering aan Ronny, wat dan weer jammer is voor Johnny. Maar ach, die kan er wel tegen, zeker?

Meest gelezen