Ik, moslima, wil je vriend zijn - Aya Sabi

Aya Sabi studeert aan de Universiteit Hasselt en blogt om de twee weken voor deredactie.be.

Ik probeer verhalen te vertellen en in mijn zoektocht door fictie verweven met realiteit tracht ik personages op een levensechte manier te creëren. Het is niet altijd makkelijk, want om een mens leven in te blazen, is het belangrijk begrip te tonen voor alles wat hij doet. Kwaad en goed.

Aan de basis van een meesterlijk verhaal staat een schrijver die inziet dat elk mens gemaakt is door omstandigheden en dat alles wat het personage doet, gebeurt met een reden. Zo creëer je tussen kaften een nieuwe wereld die geheel fictief is, maar waar de lezer zich in zou kunnen herkennen.

Umberto Eco is een schrijver die daar geweldig goed in slaagt. Het heeft nog nooit zolang geduurd voor ik een boek uit had, maar ik heb me door “De begraafplaats van Praag” geworsteld. Het is een historische roman, gesitueerd in een vooroorlogs Europa, die verklaart hoe het antisemitisme haar wortels plant. Deze wortels groeien uit tot een verschrikkelijke vervolging van alles wat anders is. In deze donkere, duistere omgeving moet het hoofdpersonage, een notaris, complotten verzinnen en geschriften vervalsen om de joden van al het leed van de wereld te beschuldigen.

We doen dat graag de laatste jaren. In ieder geval doen we het vaak. We staan lijnrecht tegenover elkaar en roepen met grote termen als “vrijheid van meningsuiting”, “gelijkheid tussen man en vrouw” en “ dierenleed”. Toevallig of niet. Alle discussies die onder die termen vallen, zijn op de een of andere manier verbonden met moslims in Europa.

We voeren discussies over het al dan niet onverdoofd slachten, maar niemand die met een woord rept over de mosselen die levend gekookt worden, de foie gras, de krokodillen die gevild worden om chique handtassen te maken en vooral de belangrijkste vraag: Is het onverdoofd slachten pijnlijker dan het verdoofd slachten?

Ik ben geen vegetariër. Ik eet vlees en wil graag dat het dier dat op mijn bord ligt zo min mogelijk geleden heeft. Als het verdoofd minder lijdt, dan is dat goed voor mij. Dat wij, als moslims, focussen op de laatste fase van het traject is hypocriet. De kippen die we eten, zullen waarschijnlijk geen goed leven geleid hebben voor ze geslacht werden. Is ons vlees dan wel echt halal? Maar ook hypocriet vind ik de tegenstem die doet alsof het bekommerd is om dierenleed, terwijl de discussie zo verengd is naar een Islamitisch en Joods gebruik, waarvan niet aangetoond is dat het pijnlijker is.

De vraag is nu welk onderwerp ons het meeste schrik aanjaagt. Is het dierenleed of is het de aanwezigheid van Islamitische gebruiken in Europa? Waarschijnlijk het laatste. Wat een onlogische vraag is, want de Islam is een religie en natuurlijk niet afhankelijk van land of werelddeel. Religie is van de mensen en mensen zijn echt overal.

Dat de Islam wel in Europa kan bestaan, is te vinden in de Islam zelf als een dynamische ideologie die zich aan tijd, ruimte en persoon aanpast. Maar vooral staat de Islam niet haaks op de Westerse waarden omdat de Arabische, Islamitische beschaving mee aan de wieg stond van vele beschavingen (onder ander de Westerse), die in de geschiedenis contacten hebben gelegd, dingen hebben over gedragen, en zelfs voor zeven eeuwen aan stabiliteit en vrede heeft gezorgd in Andalusië.

Maar ook de afbakening van de Westerse waarden als iets uniek en eigen is een illusie. Alle normen en waarden in beschavingen zouden hetzelfde moeten zijn. Anders kunnen we het woord beschaving ook achterwege laten. De waarden en normen waarop we graag ons leven bouwen, bestaan er voor iedereen. Alleen de invulling ervan is anders, maar in wezen zijn we allemaal hetzelfde. De grenzen tussen mensen en mensen zijn slechts om overgestoken te worden en wij zijn gemaakt om elkaar te leren kennen. Laten we daar eens aan beginnen.

Maar ik heb er begrip voor. Ik probeer te begrijpen waarom mensen zich tegen elkaar afzetten. Ik probeer te oefenen in de kunst van het schrijven, synoniem aan de kunst voor het begrijpen, de wereld in al zijn wispelturigheid te vatten en de mens te ontleden als een bron van goed en kwaad waarvan de omstandigheden het een of het ander naar boven halen.

En de omstandigheden om begrip te tonen, om dichter bij elkaar te komen, zijn niet ideaal. We leven in tijden van een geopolitieke strijd, waarin er in naam van een wrede God onthoofd wordt, waarin mensen hun job verliezen en waarin de crisis voor onzekerheid en angst gezorgd hebben. Niet veel is nog zeker.

Deze omstandigheden zorgen ervoor dat we bang zijn dat laatste beetje wat we nog hebben, onze normen en waarden, ons wordt afgenomen. We schetsen onze persoonlijkheid als tegenpool van de ander. We zetten ons alle dagen af tegen alles wat anders is om onszelf te zijn. Maar dan zijn we slechts een karikatuur van de ander.

Je vindt jezelf in jezelf. Je vindt jezelf in de ander. Maar de ander mag daar geen grote rol in spelen. Als je bouwt in jezelf, op je eigen waarden, op je moed en kracht, dan heb je niemand nodig die hetzelfde is als u. Dan zoek je juist naar de ander om hem te erkennen als een volwaardige buur, omdat je jezelf al erkend hebt als een volwaardig mens.

Een uitgestoken hand naar u om te beseffen dat moslims ook lijden onder de onzekerheid, de angst, de oorlog in de naam van een wrede God of voor vrijheid en vaderland. Ook wij lijden onder de binnenlandse polarisatie, onder de buitenlandse politiek, onder de extremisten aan elke kant van de lijn. Dit is géén wenteling in een slachtofferrol, maar een uitgestoken hand – warm en zacht – om u duidelijk te maken dat we onder hetzelfde lijden en niet vijand maar vriend zijn.