Donald Trump stapt uit het klimaatakkoord. Wat nu? - Stijn Vercruysse
Stijn Vercruysse is journalist buitenland bij VRT Nieuws en volgt onder meer de klimaatdiscussies en Afrika.
Kán Trump wel uit het Klimaatakkoord stappen?
Ja, dat kan. Maar dat proces duurt lang: ongeveer vier jaar. Daarom wilde Obama het akkoord goedgekeurd krijgen nog vóór de machtsoverdracht, wat gelukt is.
Al die tijd zullen de Verenigde Staten dus aan hun internationale verplichtingen moeten voldoen. Zo zullen ze gedetailleerd moeten blijven rapporteren over de uitstoot van broeikasgassen en de vooruitgang (of achteruitgang) die ze maken.
Heeft Trump andere opties?
In het Witte Huis zijn er twee stromingen. Je hebt diegenen die absoluut willen dat de VS uit het Akkoord van Parijs stappen (zoals zijn adviseur Steve Bannon) en je hebt diegenen die willen dat de VS erin blijven (zoals buitenlandminister Rex Tillerson). Die laatsten zijn daarom nog geen voorstander van het Akkoord. Ze willen het aanpassen.
In het Akkoord van Parijs is namelijk een lijst met beloftes opgenomen. Elk land stelt zichzelf daarin een doel over zijn CO2-uitstoot. Obama beloofde bijvoorbeeld dat de Verenigde Staten tegen 2025 26 tot 28% minder zullen uitstoten dan in 2005.
De huidige president Trump zou in het klimaatakkoord kunnen blijven, maar die doelstelling aanpassen, lees: afzwakken. Dat zou hem veel kritiek opleveren, maar Amerika blijft zo wel aan de knoppen zitten. Een argument dat Trump weleens zou kunnen overtuigen.
Maar dus zelfs als Trump beslist om niet uit het akkoord te stappen, is het klimaat daarmee niet gered… De klimaatwetten van Obama zal hij nog altijd proberen terug te draaien.
Het enige pluspunt is dat het gemakkelijker is om invloed uit te oefenen op iemand die aan tafel zit dan iemand die daar niet zit.
Zijn de Verenigde Staten zo belangrijk voor het akkoord?
De Verenigde Staten zijn verantwoordelijk voor 14% van de wereldwijde CO2-uitstoot. Daarmee staan ze op de tweede plaats, na China.
Van de totaal beloofde uitstootvermindering (in het Akkoord van Parijs) zouden de VS zelfs 21% voor hun rekening nemen. Dat betekent dus wel wat.
Hangt de staat van het klimaat nu af van wat Donald Trump beslist?
Er zijn al heel wat computeranalyses gemaakt die voorspellen dat een uitstap van de VS een extra opwarming van 0,1 tot 0,3 graden zal teweegbrengen, maar dat blijft koffiedik kijken.
Vooreerst is het belangrijk te onderstrepen dat de beloftes voor uitstootvermindering in het klimaatakkoord sowieso al ontoereikend zijn.
Als ieder land zich aan zijn belofte zou houden, dan zou de aarde nóg opwarmen met ongeveer 3,3°C. Dat is dus ver boven het doel van “well below 2 degrees”. 0,1 of 0,2 graden extra zal dan ook het verschil niet meer maken.
Aan de andere kant is een uitstap van de VS ook geen stimulans voor anderen om hún ambities te verbeteren.
Ten tweede waren de regels die Obama heeft ingevoerd om de Amerikaanse beloftes te halen (-26 à 28% tegen 2025) ook ontoereikend. Zonder extra inspanningen van zijn opvolger was Amerika maar aan zo’n -20% geraakt in 2025.
Donald Trump doet nu het tegenovergestelde: hij doet net minder en probeert de verwezenlijkingen van Obama ongedaan te maken. Zo lijken de VS af te stevenen op méér uitstoot in plaats van minder. Maar zo is het niet, want Trump zal niet alle klimaatbeleid in de vuilnisbak kunnen en willen kieperen.
De staat Californië bijvoorbeeld blijft doorgaan met zijn ambitieuze klimaatbeleid. Dat is een van de grootste economieën ter wereld…
En er is meer
In oktober vorig jaar nog, in Kigali (Rwanda), tekenden de VS nóg een internationaal klimaatakkoord dat bijna even belangrijk is voor de uitstootvermindering: dat over de HFC-gassen (koelgassen gebruikt in koelkasten en airco’s).
Het kreeg amper media-aandacht, maar daardoor zijn de Verenigde Staten nu internationaal verplicht om de productie van die gassen aan banden te leggen.
Niemand verwacht dat Trump dát akkoord zal torpederen. Die regels zullen wellicht moeiteloos door de Senaat geloodst worden. Twee grote Amerikaanse chemische bedrijven produceren namelijk de alternatieven voor de HFC-gassen…
Misschien beseft de Amerikaanse president op een dag ook dat de toekomst van de Amerikaanse economie en jobs eerder in de hernieuwbare dan in de steenkoolsector te vinden is.
Conclusie
Als de beslissing van de Amerikaanse president Trump toch een effect zou hebben van 0.1 graad of meer, dan maakt dat het moeilijker om wereldwijd onder de doelstelling van 2 graden opwarming te blijven. Maar het zou best kunnen dat het effect van zijn beslissing beperkt blijft omdat Trumps beleid zal voorbijgestoken worden door individuele Amerikaanse staten en bedrijven die wel aan de weg blijven timmeren.
Aan Trumps beleid zal intussen weinig veranderen, of hij het Akkoord van Parijs nu verwerpt of niet. Hij zal daarmee in de eerste plaats zichzelf en de VS buitenspel zetten en de economische boot missen.
Als hij dat eenmaal beseft, zal hij misschien nog een bocht maken. De vraag is hoeveel kostbare tijd er tegen dan verloren is gegaan.