Chaos in het Verenigd Koninkrijk

Ivan Ollevier is journalist bij VRT Nieuws. Hij volgt al jaren de Britse politiek en maatschappelijke discussies.

Het zou vermakelijk zijn als het niet zo tragisch was. Wat zeg ik? “Vermakelijk”? Welnee, hilarisch. Vooraanstaande leden van het kabinet (wat wij in België het kernkabinet zouden noemen) maken elkaar publiekelijk uit voor rotte vis. Theresa May is de macht over haar regering compleet kwijt, en is overgeleverd aan de grillen van het zogeheten 1922 Comité, een orgaan waar de meeste Britten niet eens het bestaan van vermoeden, Griekenland eist de Elgin Marbles op, een pronkstuk uit het British Museum, en Dominique Cummings, de leider van het Vote Leave-campagne, vindt een jaar later dat het brexitreferendum een “stom idee” was. Wilt u er nog enkele horen? De beste vind ik eigenlijk nog dat Jacob Rees-Mogg genoemd wordt als kandidaat om ooit eerste minister Theresa May op te volgen. Werkelijk? Rees-Mogg? En u dacht dat Boris Johnson al goed gek was?

(Lees verder onder foto)

Geen kwaad woord over Jacob Rees-Mogg. De man heeft een bijzonder hoog amusementsgehalte, maar is, net als Boris Johnson overigens, volstrekt ongeschikt om ooit de regering te leiden. De achtenveertigjarige Rees-Mogg is het wandelende anachronisme van de Britse politiek. Zijn collega’s noemen hem soms “het Eerbare Parlementslid voor de Eerste Helft van de Twintigste Eeuw”, wegens zijn belegen Engels (dat hij perfect beheerst –hij is bij mijn weten de enige die ooit in het parlement het woord “floccinaucinihilipilification” gebruikte, een woord dat hem naar eigen zeggen frequent te binnen schiet), zijn dito standpunten en zijn dito gevoel voor humor.

De man is een katholiek van de traditionalistische strekking (op de vraag waarom hij alleen Latijnse en geen modernere, postconciliaire missen bijwoont, antwoordde hij: “No danger of guitars…”). Maar hij is geestig, bijzonder geestig. Dat de man wordt genoemd als mogelijke opvolger van Theresa May bewijst hoe groot de wanhoop is in de Conservatieve regeringspartij. Hij is een euroscepticus en een brexiteer van het eerste uur.

Het bewijst ook dat het schip van Theresa May, de loods die het Verenigd Koninkrijk uit de Europese haven had moeten sturen, stuurloos geworden is. Zij doet alsof ze nog altijd controle uitoefent over haar regering, maar in werkelijkheid luistert ze naar het 1922 Comité, een gezelschapsvereniging van Conservatieve parlementsleden van tweede garnituur die wekelijks vergaderen om gezamenlijke standpunten te formuleren. May wacht er zich voor om haar backbenchers tegen de haren in te strijken, want sinds de voor haar rampzalige verkiezingen in juni heeft ze in het parlement elke Conservatieve stem broodnodig.

Ondertussen doet ze vergeefse pogingen om de schijn hoog te houden dat het tussen haar ministers koek en ei is. Niets is minder waar. Enkele dagen geleden kwamen Philip Hammond (minister van Financiën) en Liam Fox (minister van Handel) met een gezamenlijke verklaring (gezamenlijk? Hammond en Fox gezámenlijk?) dat het Verenigd Koninkrijk na zijn uittreden uit de Europese Unie op 29 maart 2019 om economische redenen nood heeft aan een overgangsperiode, anders dreigt het land “van de klippen” te vallen. De gezamenlijke verklaring zou een compromis moeten zijn tussen twee totaal tegengestelde strekkingen binnen de Britse regering (Hammond: anti-brexit; Fox: brexit). Maar kijk, de inkt was nog niet droog, of een vooraanstaande Conservatief liet optekenen dat het compromis (“een wapenstilstand” noemde hij het, een woordkeuze die boekdelen spreekt) het niet lang zal volhouden, en dat Hammond voor de standpunten van zijn collega alleen maar “misprijzen” voelt.

Door de onderlinge verdeeldheid slaagt de regering er niet in om een hecht front te vormen tijdens de onderhandelingen met de Europese Unie. Guy Verhofstadt, de onderhandelaar voor het Europees Parlement, vraagt zich af of “we straks met Conservatieven aan tafel zitten die de positie van hun partij verdedigen? Of praten ze namens hun land?” Guy Verhofstadt is zelfs nog iets te genereus: geen enkele Conservatieve onderhandelaar weet wat de positie van zijn partij ís, laat staan wat die van het land is.

Op 29 maart 2019 stapt het Verenigd Koninkrijk eruit. En de klok tikt. Of er tegen die dag een akkoord zal zijn over een fatsoenlijke scheiding, begint erg twijfelachtig te worden. Tijdens een persconferentie herhaalde EU-onderhandelaar Michel Barnier tot zeven keer toe dat hij op cruciale punten “opheldering” wil over wat de Britse regering nu eigenlijk wil. De Britse minister voor de brexit David Davis stond erbij en keek ernaar.

In de marge van de onderhandelingen zijn er nog de hatelijkheden van de andere EU-landen aan het Verenigd Koninkrijk. Bijna had ik “plaagstootjes” geschreven, maar zo vriendelijk zijn ze allang niet meer voor elkaar. In ruil voor de Griekse steun aan een brexitakkoord eisen leden van de regeringspartij Syriza de teruggave van de Elgin Marbles, de Parthenonbeelden die in de 19de eeuw door Lord Elgin naar Londen werden gebracht (“geroofd,” zeggen de Grieken al jarenlang, en helemaal ongelijk hebben ze niet). Ierland wil een oplossing voor de Iers-Britse grens, en Spanje koppelt zijn eis voor een nieuwe status voor Gibraltar aan de brexit. Binnenlands moeten er dringend wetsontwerpen komen over de landbouw, visserij, belastingen, nucleaire kwesties, immigratie en douane. Het zal me benieuwen of Theresa handig genoeg zal zijn om zonder ongelukken door al deze potentiële mijnenvelden te lopen.