De olympische kater: Rio 1 jaar later - Laura Verhaeghe

Exact 1 jaar geleden kwamen we met Team Rio aan in de stad waar het allemaal moest gebeuren: Rio de Janeiro. Voor het eerst in de geschiedenis organiseerde een Latijns-Amerikaans land de Olympische Spelen. Al snel merkten we dat het enthousiasme bij de gewone Braziliaan niet erg groot was. Was Rio de Janeiro hier wel aan toe? Kon het geld niet beter gebruikt worden? Maar Thomas Bach (foto onder), voorzitter van het IOC, was er tijdens de sluitingsceremonie stellig van overtuigd: "De geschiedenis zal spreken over een Rio de Janeiro voor de Spelen en een veel beter Rio de Janeiro na de Olympische Spelen." Exact één jaar later vraag ik me af of Bach gelijk heeft gekregen.
analyse
Analyse
Copyright 2017 The Associated Press. All rights reserved.

Laura Verhaeghe werkt voor VRT Nieuws. Tijdens de Olympische Spelen in Rio de Janeiro vorig jaar, was ze er een maand om samen met Team Rio verslag te geven over hoe Brazilianen de spelen beleefden. Ze woonde ook een jaar als uitwisselingsstudente in Brazilië.

Helaas zijn de berichten die me bereiken via vrienden en gastfamilie alles behalve hoopvol. De eens zo levenslustige Brazilianen voelen zich machteloos. En Rio de Janeiro, stad van de wonderen, heeft dringend een nieuw wonder nodig.

Copyright 2016 The Associated Press. All rights reserved. This material may not be published, broadcast, rewritten or redistribu

Leegstand en verdorring maar de metro rijdt!

De eens zo bruisende olympische stadions zijn bijna onherkenbaar. Een week geleden deed de foto van de uitgebrande wielerpiste in de Velodroom de ronde. In het legendarische Maracaña stadion worden amper nog matchen gespeeld. Het stadion werd gedeeltelijk vernield door vandalen. Het plan om de handbal-arena om te bouwen tot drie scholen moest vanwege geldtekort op de lange baan geschoven worden.

Copyright 2017 The Associated Press. All rights reserved.

De appartementen in het atletendorp geraken niet verkocht. Volgens Braziliaanse media is nog maar 7 procent verkocht. Ook het Deodoro-complex (hockey), waar een groot sportterrein voor kinderen zou komen, ligt er achter ijzeren hekken verlaten bij. Het eens zo groene gras van de golfbaan, goed voor een investering van 16 miljoen, staat te verdorren. Golf is nu eenmaal geen populaire sport in Brazilië. En zo kan het lijstje nog even doorgaan. Van de vele vooropgestelde projecten lijkt er met andere woorden niets in huis te komen.

Mario Andrada, de woordvoerder van de Olympisch Comité van Rio vraagt criticasters om geduld te hebben. Het moet gezegd worden: ook in Londen was het olympisch park pas weer open 2 jaar na de Spelen. De vraagt blijft of Brazilië met zijn huidige negatieve politieke en economische klimaat in staat zal zijn om hetzelfde te realiseren.

Toch is er ook één lichtpuntje voor de cariocas (inwoners van Rio): de lang beloofde metrolijn en vier nieuwe snelle busverbindingen zijn er na jaren van uitstel dan toch gekomen. Een investering die ook het dagdagelijkse leven van vele bewoners vergemakkelijkt.

Corruptie en economische crisis

Was het wel een goede keuze om de Spelen in Rio de Janeiro te houden? In 2009 toen Rio de Janeiro de Spelen kreeg toebedeeld, leek het geen onlogische keuze. Een sterk groeiende economie, een land vol potentieel. Maar dat Brazilië bestaat al even niet meer. Sinds 2013 verkeert het land in een zware economische crisis, met vooral de laatste twee jaar een zware recessie. De werkloosheidscijfers zijn de hoogste in de laatste 20 jaar. 13 procent van de Brazilianen (=14 miljoen) zit vandaag zonder werk. Vooral de jeugd is zwaar getroffen. Daar ligt het werkloosheidscijfer met 20 procent nog hoger.

De staat Rio de Janeiro werd zwaarder getroffen dan andere staten. Twee maanden voor de start van de Spelen riep de toenmalige gouverneur de financiële noodtoestand uit. De staat bevond zich toen al op de grens van bankroet. Vandaag is er weinig tot geen beterschap te merken. Cijfers van de Wereldbank tonen een lichte groei van de Braziliaanse economie (0,7 procent) voor de eerste helft van 2017, maar de vraag blijft of deze groei doorgezet kan worden in het huidige politieke klimaat.

Dankzij het corruptieschandaal dat Brazilië al jaren in de ban houdt rond oliegigant Petrobras, is de politieke elite vooral bezig met zijn eigen positie veilig te stellen. Op die manier blijft er weinig tijd over om het economische programma dat opgesteld werd om de recessie te bestrijden effectief uit te voeren.

Copyright 2017 The Associated Press. All rights reserved.

Zo wordt huidig president Michel Temer (foto boven) aangeklaagd omdat hij miljoenen euro’s aan steekpenningen zou ontvangen hebben van het grootste vleesverwerkingsbedrijf van Brazilië in ruil voor politieke gunsten. Om het onderzoek naar hem op te starten, is toestemming van het Lagerhuis nodig. Maar een meerderheid in de kamer stemde woensdagavond tegen, ook al wil meer dan 80 procent van de Braziliaanse bevolking wel een onderzoek. De vragen rijzen dan ook in welke mate andere parlementsleden ook verwikkeld zijn in het corruptieschandaal.

Maar ook in Rio de Janeiro zijn de politici aangebrand. Vorige maand werd Sérgio Crabal, de voormalige gouverneur van Rio, veroordeeld tot een gevangenisstraf van 14 jaar voor corruptie, onder meer voor het aannemen van steekpenningen van bouwbedrijven die betrokken waren bij de Spelen. Er loopt ook een onderzoek naar Eduardo Paes, de oud-burgemeester van de stad Rio.

Pacificatiepolitiek: een maat voor niets?

Een ander hot topic in aanloop naar en tijdens de Spelen was de veiligheidssituatie in de stad. Rio de Janeiro, waar in de jaren 90 de drugsbendes het voor het zeggen hadden, had de reputatie onveilig te zijn. Een probleem dat aangepakt moest worden om de Spelen te kunnen laten doorgaan.

Om de veiligheid van atleten en toeristen te garanderen, lanceerde de stad in 2008 de UPP (Unidade de Polícia Pacificadora): politieagenten die in de favelas, de sloppenwijken, werken, om de oorlog tussen drugsbendes onder controle te krijgen.

De eerste vijf jaar boekte het pacificatieprogramma goede resultaten, maar vanaf 2013 nam het geweld in de favelas terug toe. Tijdens de Spelen zelf werd er gevreesd voor de veiligheid van zowel toeristen als atleten. Daarom beloofde Eduardo Paes (voormalig burgemeester van Rio), van de stad de veiligste plek op aarde te maken. 50.000 soldaten zorgden daar voor en de Spelen verliepen zonder grote incidenten.

Copyright 2016 The Associated Press. All rights reserved. This material may not be published, broadcast, rewritten or redistribu

Eén jaar later is er van die rust weinig meer te merken. De grote legermacht trok zich al snel na de Spelen terug uit de stad en drugsbendes namen de controle in favelas weer over. Het aantal moorden steeg maar liefst met 10 procent in de eerste 6 maanden van 2017 en het aantal dodelijke confrontatie tussen politie en bendes steeg met 45 procent. De moordcijfers liggen dan wel lager dan in de jaren 90, maar het getal stijgt schrikwekkend snel.

Om de situatie opnieuw onder controle te krijgen, werd vorige week de hulp van het leger weer ingeroepen. 9000 extra soldaten moeten nu de rust terug brengen in Rio de Janeiro.

Het veiligheidsgevoel bleek een façade die amper lang genoeg opgehouden kon worden om toeristen en atleten veilig te stellen. De carioca’s staan er een jaar na de Spelen weer alleen voor.

O patria amada?

"O patria amada", oh geliefde thuisland. Zo begint het Braziliaanse volkslied.

Brazilianen zijn van nature een trots en patriottisch volk. Toen ik er zelf woonde was ik telkens weer verwonderd toen alle leerlingen ’s ochtends het volkslied uit volle borst meezongen. Zoveel liefde voelen voor je land, daar was ik best jaloers op.

Ook het IOC belooft op zijn website het volk "te verenigen en trots te maken" na het succesvol organiseren van de Spelen. De Olympische Spelen verliepen dan wel zonder incidenten, maar de tol die de Braziliaanse bevolking vandaag betaalt voor 2 weken sportplezier is groot.

Investeringen in tijdelijke veiligheidsmaatregelen, stadions die leeg staan en een berg schulden maakt dat Brazilianen niet meer het trotse volk zijn waar ik ooit zo van hield.

Enkele feiten en cijfers op een rijtje

  • Corruptieschandalen volgen elkaar op: de voormalige gouverneur van Rio is veroordeeld, er loopt een onderzoek naar de voormalig burgemeester van Rio en ook de president wordt verdacht van corruptie.
  • Werkloosheid steeg dit jaar met 1,2 procent en bereikt een record sinds 2003: 14 miljoen Brazilianen zijn werkloos.
  • Geen budget meer om de stadions om te bouwen tot nieuwe doeleilanden.
  • Geweld laait weer op in Rio: 10 procent meer doden sinds begin 2017.
     

Meest gelezen