Polen, waar "The Donald" hartelijk welkom is - Marc Peirs

Marc Peirs is Polenwatcher voor VRT Nieuws.

Bij de nationalistische regeringspartij Recht en Rechtvaardigheid brak openlijke vreugde uit, toen Donald Trump de Amerikaanse presidentssjerp veroverde. Een man uit één stuk, een machthebber die geen blad voor de mond neemt, een man met een missie om Amerika “great again” te maken. Zo iemand verovert meteen de sympathie van de Poolse rechterzijde, die Barack Obama toch vaak als een pussy, een watje, heeft beschouwd.

Prompt begon het kabinet van president Duda (foto onder) een charmeoffensief om Trump naar Warschau te lokken. Warschau klopt zich nu fier op de borst, omdat Polen nog maar de twééde buitenlandse reis van Trump is. Symbolisch, maar bij Recht en Rechtvaardiheid ziet men in Trumps komst het zoveelste bewijs dat ook Polen “great again” is.

Trump en Duda hebben twee taaie onderwerpen te bespreken. Sinds kort zijn er in de Baltische staten en in Polen NAVO-bataljons gelegerd. Ook Amerikaanse soldaten maken er deel van uit. Met die vier bataljons wil de NAVO een niet mis te verstane boodschap sturen aan Vladimir Poetin: waag het niet om je truc met Oekraïne te herhalen.

In Estland en Letland leeft een belangrijke Russische minderheid van om en bij de 20 procent van de bevolking. In Litouwen is dat minder. De Baltische staten zijn als de dood voor de doctrine dat Moeder Rusland altijd en overal en op het even welke manier haar uitgewaaide zonen en dochters steunt in nood.

Ook Polen heeft in lange tijd niet meer zo’n slechte relatie met Rusland gehad als in de jongste anderhalf jaar onder Recht en Rechtvaardigheid. Het bonje heeft veel te maken met de vliegtuigramp bij Smolensk in 2010, waar toenmalig president Lech Kaczynski samen met zijn first lady en bijna honderd andere topmensen omkwamen.

Rusland heeft nooit de zwarte doos van het verongelukte toestel aan Warschau willen overmaken. Veel meer is niet nodig om sommige Polen te doen geloven in een complottheorie dat de Russen, net zoals tijdens de Tweede Wereldoorlog, de Poolse elites heeft gedecimeerd. Een van de aanhangers van die theorie is partijleider Jaroslaw Kaczynski van Recht en Rechtvaardigheid, tweelingbroer van de omgekomen president.

Om de Russische beer in zijn hok te houden, verwacht Polen van Trump de toezegging dat zijn soldaten “heel lang”, zoals minister van Buitenlandse Zaken Waszczykowski zei, “in Polen zullen blijven”. Donald Trump moet dus kiezen: ofwel bevestigt hij openlijk de militaire steun aan de aloude trouwe bondgenoot Polen, ofwel behoudt hij de welhaast hartelijke relatie met Poetin.

Het tweede gespreksthema tussen Trump en Duda is energie. Polen is voor een deel van zijn energiebevoorrading afhankelijk van Rusland. Moskou houdt dus steeds de sleutel van de pijplijn naar Polen in handen. De Poolse regering is erop gebrand om die ongemakkelijke positie te veranderen.

Vorige maand kwam een allereerste lading vloeibaar gemaakt gas uit Amerika Polen binnen. Polen wil meer van dat. In de Poolse pers wordt het bezoek van Trump een beetje speels “gas diplomacy” genoemd.

Naast de bilaterale gesprekken met zijn Poolse collega, zal Trump ook een toespraak geven op de bijeenkomst van het Driezeeëninitiatief. Dat is de koepel van twaalf EU-lidstaten langs en nabij de Baltische, de Zwarte en de Adriatische Zee. Het gaat om Estland, Letland, Litouwen, Polen, Tsjechië, Slovakije, Oostenrijk, Hongarije, Bulgarije, Roemenië, Kroatië en Slovenië, waar Trumps echtgenote vandaan komt. Zeg maar: de oostflank van NAVO en Europese Unie.

Met zijn toespraak voor deze club bewijst Trump naar eigen zeggen “de sterke banden tussen Amerika en Centraal-Europa”. Voor de Polen, en al helemaal voor de nationalisten van Recht en Rechtvaardigheid, is zulke prestigieuze steun voor het Driezeeëninitiatief extra welkom.

Het Initiatief roept namelijk herinneringen op aan een aloude droom van maarschalk Pilsudski, de sterke man die Polen tijdens het interbellum regeerde. Hij streefde naar een samenwerking van de Baltische staten in het noorden tot de Balkanlanden in het zuiden om langs de hele westgrens van de Sovjet-Unie als het ware een ketting van anti-Sovjetlanden te leggen. Het vraagt weinig fantasie om in het Driezeeëninitiatief een echo van Pilsudski’s droom te zien. Zou Trump zich ervan bewust zijn dat hij ook hier tegen de schenen van Poetin (foto onder) schopt?

Donald Trump zal niet de hele tijd in luxueuze vergaderruimtes doorbrengen. Er is ook een toespraak in de openlucht op een centraal plein in Warschau gepland. Daar wordt het ruime publiek verwacht. Het is afwachten of Trump een earcatcher van het formaat “Ich bin ein Berliner” (Kennedy) of “Mister Gorbatchev, tear down this wall” (Reagan) ten beste zal geven, maar in elk geval kan hij op het Amerikaanse thuisfront beelden laten zien van een massa die aan de lippen van de grote leider hangt.

Want, vergis u niet, Trump wacht een warm welkom. Langs de grote boulevards van Warschau hangen affiches die Trump in zijn eigen taal welkom heten. De televisienieuwsdiensten draaien overuren en plannen extra journaals. De Poolse media zullen elke voetstap van Trump tonen en elk woord analyseren.

O ja, er is de obligate tegenbetoging van Groen en de zeer linkse beweging Razem (Pools voor ‘Samen’), maar dat zal Trump worst wezen. In Polen komt links overigens nauwelijks aan bod. Groen noch de sociaaldemocraten van SLD hebben zetels in het parlement. Het politieke spectrum wordt beheerst door nationalisten en liberalen, en beiden dragen Trump een warm hart toe.

Dat hoeft niet te verbazen, want de banden tussen Polen en Amerika gaan historisch behoorlijk diep. Enkele voorbeelden om die band in de verf te zetten. De Pool Tadeusz Kosciuszko was een van de absolute helden in de Amerikaanse onafhankelijkheidsstrijd. Verspreid over de VS zijn vijf stadjes naar hem vernoemd en hij is de stichter van de fameuze militaire academie Westpoint.

Ontelbaar veel Polen, en heus niet alleen Poolse Joden, emigreerden om aan gene zijde van de oceaan hun American Dream na te jagen. Die emigratie zorgt ervoor dat Chicago de op één na grootste “Poolse” stad is, na Warschau. Of bekijk de aftiteling van om het even welke kaskraker uit Hollywood: gegarandeerd kom je namen tegen die eindigen op -ski of -icz en daarmee de Poolse roots openbaren.

Tot slot een voorbeeld uit mijn persoonlijke leven. Mijn Poolse schoonvader, Marian, 73 jaar, is opgegroeid onder het communisme. Net zoals veel van zijn generatiegenoten heeft Marian de gewoonte om telkens als hij iets moois of indrukwekkends ziet "Amerika! Amerika!" te roepen. In het Poolse vocabulaire staat “Amerika” synoniem voor alles wat mooi en goed is. Great (again)!, zou Trump zeggen.