Na dit artikel gooit u uw smartphone weg en stapt u over op de telegraaf

Vandaag viert de iPhone zijn tiende verjaardag. Cultuurjournalist Lucas Vanclooster doet het al tien jaar zonder het toestel en is daar niet rouwig om. Hij legt uit waarom.
analyse
Analyse

Lucas Vanclooster is cultuurjournalist bij VRT Nieuws. Hij omschrijft zichzelf als "een onversneden melancholicus".

Het gebeurde in de tijd dat nog maar weinigen een smartphone hadden. Ik zat op de tram, volgestouwd met scholieren, het was woensdagmiddag. Ik vroeg mij af waarom ik toch altijd op woensdagmiddag in een voertuig van de MIVB terechtkwam.

Gelukkig had ik een zitplaats gevonden. Mijn blik dwaalde af naar de jonge vrouw naast mij. Ze had een nieuwsoortig object in de handen, een scherm zonder knoppen of toetsen. "Je dois faire pipi", las ik op het scherm.

Het deed mij denken aan heel lang geleden. Ik wandelde door een avondlijke laat-middeleeuwse stad. Mijn aandacht werd getrokken door een aanhoudend gedruis en geronk boven mij. Het was een vliegtuigje, dat een hele lichtshow met zich meezeulde, een soort digitale banier. Met wat moeite kon ik de lichtgevende gekleurde letters ontcijferen: "Koop vis bij Pieters". Ergens in de stad hing er nog een vooroorlogse vergeten muurschildering: "Koopt al uw visch alleenlijk bij Pieters".

Oude wijn in plastic zakken

Als ik het goed heb, zijn er nog 2 mensen op de redactie zonder smartphone. De andere is zowaar 10 jaar jonger dan ik. Ik behoor tot de oudsten. Het is niet zo dat ik dat echt heb beslist uit een soort neo-ludditische afkeer van moderne technologie.

Of dat ik in een omgekeerd snobistische beweging de nieuwe media verguis. Het gebeurde gewoon. Niemand heeft mij hier ooit een I-device opgedrongen, laat staan een toestel à point aangeboden met opleiding voor dummies.

Enkele jaren geleden was er een algemene introductie, met slide-show. Slechts enkelen in de zaal hadden al zo’n toestel in de hand. Na een paar slides haakten sommigen af. Ik als eerste. Sindsdien gebruik ik nog altijd, quasi probleemloos, mijn oude Nokia.

Die is eens van twee etages hoog op de keien gevallen. Toen ik ‘m opraapte, werkte hij nog perfect. Mijn 94-jarige schoonvader heeft een bejaarden-gsm. Ik snak naar mijn pensioen onder meer om zo’n ding te mogen gebruiken. Misschien bestaan er tegen dan smartphones voor bejaarden.

De oude man en zijn kinderen

Voor mijn part doet iedereen wat hij of zij niet laten kan. Ik indoctrineer mijn kinderen niet, noch ideologisch, cultureel of qua communicatietechnologie. Ze zijn 19 en 16 jaar, en gebruiken een gamma toestellen waarvan ik niet eens weet wat het is. Soms roepen ze van beneden naar boven, waar ik in mijn papieren archief rommel: "Hé, oude man, kijk eens of mijn iPod op mijn bed ligt. Ik weet niet welk van de 6 of 7 toestellen ze bedoelen. Welke kleur heeft dat?", vraag ik dan.

Eerlijk, ik ben erg gelukkig dat zij goed overweg kunnen met wat dit tijdsgewricht technologisch te bieden heeft. Toen mijn zoon als 12-jarige een gsm kreeg van zijn meter, dacht ik: "Ai ai ai, nu moet ik uitleggen hoe dat werkt, dat is mijn verantwoordelijkheid als vader."

Niets van, hij leerde alles bliksemsnel aan zichzelf, en kon mij een paar dagen later al helpen als mijn gsm even niet meteen gehoorzaamde. Hij heeft mij ook leren sms’en (tot rond 2010 stond ik bekend als de man die lege sms’en als antwoord stuurde) en gps’en. Daar ongeveer eindigde mijn bevattingsvermogen.

Technologische indigestie

Bladert u wel eens in een tijdschrift uit de jaren 80? Moet u eens doen, en let vooral op de reclame voor toen nieuwe computersystemen. Van al die hypermoderne systeempjes, en de bijbehorende woordenschat, is weinig overgebleven. Een voordeel van niet elke trend achterna hollen, is dat je veel onnodige vaardigheden niet aanleert en niet hoeft te deleten.

Wat een systemen er in de journalistiek al niet weer verdwenen zijn….blackberry, mojo, glensound. Gelukkig heb ik dat allemaal nooit geleerd. Maar als ik achterom kijk, hoef ik mij als technologische half-analfabeet niet te schamen om wat ik mij wel allemaal eigen heb gemaakt.

Ik zou die duimschuivers met bijna vergroeide iPhone eens een wiel van een hydropneumatische auto willen zien vervangen, of in de weer zijn met Nagra-bandopnemers, 16mm-camera’s en projectoren, Barco-televisies, reportofonen, VHS en super 8-apparatuur en van die relieken. Kijk mensen, mijn technologische kwabben zitten vol. OK?

Genetisch bepaald

Zoals alles heeft het uiteraard te maken met de kindertijd. Sinterklaas bracht mij nooit een gereedschapskistje. Ik was 10 toen de eerste televisie in mijn leven verscheen. Alleen vader mocht die manipuleren. Hetzelfde gebeurde enkele jaren later met de eerste cassetterecorder en platenspeler. Trouwens, als ik aan die toestellen zat, ging er altijd iets stuk. Ik kreeg de indruk dat het noodlot allerlei apparaten gebruikte om mij hoogstpersoonlijk te kwellen. Ik gaf mij over.

Het is maar hier op de redactie, 23 jaar geleden, dat de legendarische schoolmeesterachtige (in de goede betekenis van het woord) Herman Henderickx mij inwijdde in de wereld van de computer en de gsm. Zijn pedagogische truc was om zijn leerlingen alleen aan te bieden wat ze nodig hadden.

Mondriaan

Daarom, als ik een iPhone zou aanvaarden, dan moet het er zo een van het Mondriaan-principe zijn, met lego-blokjes per toepassing. Geen apps op het scherm, maar een helder en overzichtelijk opbouwsysteem. Moet kunnen in dit Mondriaan-jaar.

Waarom trouwens zijn die smartphones, en nog erger, tablets, zo banaal qua design, zo plat en glad en grijs en vederlicht. En om dat saaie te compenseren dan een onnozel fluo-hoesje errond. Komaan zeg. Steek alles toch eens in het kleurrijke-vlakjespatroon van de Nederlandse grootmeester!

Dimmen Bill Gates

Ik roep de pioniers van de moderne technologie op om nu eens een jaar te stoppen met die voortdurende innovaties, het volstaat nu voor een tijd. Werk eerst aan betrouwbare gebruiksvriendelijke toestellen. Doe een inhaalbeweging die voor iedereen toegankelijk is.

Na de welvaartskloof kwam er een informatie-ravijn. Bewerkstellig dat iedereen mee is, ook de inwoners van Afrika en Bangladesh, de onhandigen en bejaarden. Er bestaat een menstruatie-cyclus-app, vernam ik onlangs. Wel, maak die ook toegankelijk voor alle meisjes en vrouwen in Venezuela en Birma. En zoek daarna nieuwe snufjes en appjes.

Het schijnt overigens dat een smartphone na een paar jaar hopeloos defect of totaal verouderd is. Denkt u wel eens aan de ouderwetse voetafdruk van al die verspilling?

Vooruit dan maar, wat heb ik ertegen?

Aargh die vuile schermen vol vettige vingers. Gaan er nooit meer af. Bij een tablet is dat nog erger. De bacteriën verkneukelen zich zichtbaar. En die dwaze scroll-bewegingen. Mijn vingers, geërfd van mijn grootvader die zelfstandig metselaar was, zijn overigens te dik, al die spullen lijken wel bedoeld voor een nieuw type in de menselijke evolutie, de uomo smartophonicus met slanke secretaresse-vingertjes.

Als ik zo iemand zie lopen met in de ene hand een opengeslagen laptop, en met de andere scrollend, hoop ik altijd op een theatrale valpartij of botsing onder soortgenoten. Met alleen blikschade uiteraard.

Die toestellen zijn ook helemaal niet nodig om steeds bereikbaar te wezen, voor zover dat een wenselijke evolutie zou zijn. Mijn gsm heb ik voortdurend op zak.

Thuis en op het werk staat de computer meestal op, ik beschik op die 2 plekken ook over een klassieke telefoon. Als reserve hebben we thuis een toestel met draaischijf. Om 797 204 te vormen.

Want je wordt gecontroleerd

Opmerkelijk hoe visionair de Vlaamse punk en cold- en dark wavegroepen uit mijn jonge jaren waren. "Je wordt gecontroleerd", schreeuwden de Brassers. De Antwerpse Kommeniste hadden een nummer dat Telefoon heette, "wonder van techniek".

En "Art of Conversation", een meesterwerk van Red Zebra, ging over "new communication" die het normale contact tussen mensen verstoorde. Waar hadden zij het over? Over de iPhone die nog een kwart eeuw op zich zou laten wachten! Profetische kerels waren ze, Peter Slabbynck in het bijzonder.

Niemand kan mij van mijn geloof afbrengen dat smartphone en tutti-quanti bedoeld zijn om mensen weg te houden van waar het echt om gaat. Mijn kinderen lezen niet, klaagde ik eens bij mijn eminente ex-collega Johan Janssens. "Het is teken dat ze iets beters te doen hebben", zei die begrijpende, verstandige man.

Maar nu denk ik dat hij toch fout zat: Het is teken dat ze iets makkelijkers te doen hebben. Met de smartphone verdwijnt het laatste restje inspanning uit het leven. Smartphone in de klas? Ga weg zeg. Leer de kinderen toch eens wat ze nog niet weten, open deuren en ramen!

Zelfrijdende smartphone

De zelfrijdende auto is het ultieme bewijs. Het zijn niet de autoconstructeurs die streven naar die nieuwe mobiliteit. Voor een groot deel is dat uiteraard omdat die sector aartsconservatief is. Juist, maar toch. De pioniers van de zelfrijdende wagen zijn Google, Apple, Facebook, batterijenfabrikant Tesla en anderen in Silicon Valley. Waarom? Omdat het hen goed uitkomt dat we te allen tijde overal connected zijn. Ook op weg, aan wat in het verre verleden "het stuurwiel" was.

En zo worden we onafgebroken bestookt met gepersonaliseerde reclame, weet iedereen, ook de overheid en het bedrijfsleven, altijd waar we wat uitvreten. En met wie! Leuk hé?

Verzet u!!

Geachte lezer, relativeer aub eens de smartphone. Vraag u af wat daar achter zit, wat de bedoeling is, wie er rijk van wordt. Laat u niet gek maken door de commerciële bakerpraatjes van de geradicaliseerde onliners als zou iedereen nu informatie betrekken via smartphone en tablet.

Uit onafhankelijk ernstig academisch onderzoek blijkt dat een overgrote meerderheid van alvast de Vlaamse bevolking informatie verwerft langs de traditionele kanalen, en dat daar niet veel beweging in zit. Daar is niks mis mee. En wie de indrukwekkende nadelen van online-shoppen nu nog niet inziet, is ter kwader trouw. Of heet Zalando Vanderbolpuntcom.

Nog een belangrijk voordeel voor de iPhone-lozen: u blijft helemaal in het ongewisse over die verachtelijke hoop bagger die de nieuwe media overspoelt, en de ellendige beledigingen van allerlei tuig bereiken u niet.

"Ik hoor geen geluidje", zei Guus Flater glimlachend met forse oorverwarmers op zijn hoofd terwijl Kwabbernoot en Demesmaeker tegen hem stonden te schreeuwen. Tenslotte, dierbare landgenoten, relativeer uzelve. Wat hebt u in godsnaam de hele tijd te communiceren? Que tu dois faire pipi?

Lees ook: 10 jaar na de iPhone begint alles opnieuw - Frederik De Bosschere

Meest gelezen