Elio Di Rupo, een machteloze voorzitter
Ivan De Vadder is Wetstraatwatcher voor VRT Nieuws. Hij maakt en presenteert ook het programma "De afspraak op vrijdag".
"J'en ai marre des parvenus. Il n'y a pas de place pour les parvenus au Parti socialiste."
Het is een zinnetje dat PS-voorzitter Elio Di Rupo altijd zal achtervolgen. Hij sprak het uit op een extra bijeengeroepen congres van zijn partij in Brussel in oktober 2005.
Elio Di Rupo was de voorzitter van de PS, maar had de goedkeuring van zijn congres nodig om die functie te cumuleren met de leiding van de Waalse regering. Dat was volgens de PS-voorzitter de enige manier om een politieke crisis van zijn partij, met name in de federatie van Charleroi, te bedwingen.
Di Rupo vervangt in de Waalse regering Jean-Claude Van Cauwenberghe die verwikkeld is geraakt in een schandaal van fraude en schriftvervalsing, voornamelijk bij de sociale huisvestingsmaatschappij La Carolorégienne. Bij dat schandaal komt ook aan het licht dat de politici in Charleroi erg losjes omgingen met het cumuleren en het opstrijken van de daarbij horende vergoedingen.
De eerste keer: "Van Cau"
Dat is 2005. Het is de eerste keer dat de PS op die manier in opspraak komt. Het schandaal treft de partij in het hart van de afdeling van Charleroi, maar de aandacht ebt vervolgens weg.
In 2010 en 2011 spant de partij zich vooral in - daarvan zijn de Franstalige socialisten toch overtuigd - om het land te redden. Na de langste regeringsvorming ooit, wordt Elio Di Rupo de eerste minister van het land. De ‘belangrijke’ functie van partijvoorzitter wordt eventjes uitbesteed aan Thierry Giet.
Na de gemeenteraadsverkiezingen van 2012 wordt Paul Magnette de voorzitter van de Partij. Hij combineert die functie met het burgemeesterschap van Charleroi. Het is de ultieme poging van de PS - en van Elio Di Rupo - om schoon schip te maken in Charleroi, en blijkbaar slaagt Magnette in die opdracht.
De tweede keer: Publifin
Maar in 2016 is het opnieuw prijs. In Wallonië barst het Publifinschandaal los. Elio Di Rupo is intussen premier af, en opnieuw de voorzitter van zijn partij. Opnieuw raakt de PS verwikkeld in een schandaal van cumulerende politici, die riante vergoedingen opstrijken, soms zelfs voor vergaderingen die niet hebben plaatsgevonden.
Elio Di Rupo spreekt deze keer geen banbliksem uit over de sjoemelende politici. Hij probeert ze te dwingen te kiezen tussen hun politiek mandaat en hun mandaat bij het bedrijf Nethys. De meesten onder hen kiezen voor de rijk betaalde job bij Nethys, en verlaten de partij.
Maar de tijden zijn veranderd. Wanneer de PS in 2005 het schandaal in Charleroi nog kan doorslikken, bloedt ze nu in de peilingen. De PS tuimelt in Wallonië naar benden van 31% naar een schamele 21%. De extreemlinkse PTB - die van de graaicultuur van de traditionele partijen een strijdpunt heeft gemaakt - rukt op naar 20%, en zit de PS daarmee op de hielen.
In de wandelgangen van de partij wordt er aan de poten van de stoel van de voorzitter gezaagd. Elio Di Rupo is een zachte heelmeester, en die maken stinkende wonden. De kritiek op zijn afwachtende houding wordt luider. De criticasters verwijten hem te veel te rekenen op regeltjes en procedures om deze schandalen in te dijken, in plaats van doortastend op te treden en korte metten te maken met de fraudeurs.
En nu Brussel
Een terechte bezorgdheid. Want vandaag is het de beurt aan de Brusselse afdeling, na de federaties in Charleroi en Luik. Ook nu wordt opnieuw hetzelfde patroon blootgelegd. Politici van de PS cumuleren verschillende mandaten, en laten zich daarbij rijkelijk vergoeden voor vergaderingen die soms niet hebben plaatsgevonden.
Dat het in Brussel bovendien gaat over rijk betaalde mandaten bij SamuSocial, een vereniging die zich bezighoudt met de daklozen in de stad, maakt de fraude alleen maar schrijnender. De belangrijkste politicus die beschuldigd wordt, is de PS-burgemeester van Brussel, Yvan Mayeur.
Wat doet Di Rupo?
En opnieuw - voor de derde keer - reageert de PS voorzitter niet of nauwelijks. Di Rupo is een machteloze voorzitter. Op een congres afgelopen weekend spoorden de militanten hem zelfs aan om sneller dan gepland werk te maken van een volledige decumul voor de mandatarissen. De voorzitter werd er in snelheid genomen. Door de eigen militanten.
De voorzitter - die van de Keizerslaan - stond er plotseling zónder kleren.
De rekening voor de machteloosheid van de partijtop zal geserveerd worden bij de gemeenteraadsverkiezingen in het najaar van 2018. Wie bij de PS denkt de 20%-grens van de peilingen de definitieve bodemkoers is, zou wel eens bedrogen kunnen uitkomen.