Hoe ik - en vele collega's - moest werken bij DHL - Michael Dilissen

Voor "Pano" maakte Michael Dilissen samen met Phara de Aguirre en Viki Vereertbrugghen een reportage over dagcontracten en het misbruik ervan. Michael werkte drie weken lang undercover met dagcontracten bij DHL.

Alle namen in dit stuk zijn fictief.

Aan mijn ex-collega's bij DHL,

Deze brief is voor jullie: Abdul, Johnny, Tim, Ihsam, Richard, Benny, Najib, Ahmed, Guido, Abdi, Omar en de 250 andere interim-helden.

Zij die elke nacht pakketjes - voor u en mij - in en uit vliegtuigcontainers stapelen in de magazijnen van DHL Aviation in Zaventem.

Ze werken met interimcontracten en blijven hopen op dat beloofde vast contract.

Mijn eerste dag bij DHL. Een week geleden nog maar solliciteerde ik. Online. Voor de vacature: “lader-losser bij DHL met optie vast”.

Vragenlijst invullen, cv opsturen. Tien minuten later al telefoon. De dag nadien naar de jobdag bij DHL Aviation. Tijdens de rondleiding krijgen we met z’n allen te horen dat we later wellicht een vast contract krijgen. Al is het onduidelijk hoelang die interimperiode kan duren.

Dan nog een medisch onderzoek. Drie dagen later mijn eerste werkdag. Uitzonderlijk vroeg beginnen, om 20 uur. De rest van de week is dat van 22.30 uur tot 6.30 uur. Ik zet mijn bril op, met ingebouwde verborgen camera. Elke nacht zal ik gedurende één uur mijn gesprekken en acties filmen.

Met veertien nieuwe uitzendkrachten beginnen we eraan. Eerst wat uitleg in de kantine van DHL: over de kleedkamers, de werking van de koffiemachine,... Dan moeten we ons “in stilte bezighouden” tot de ploegbazen ons komen oppikken.

Ondertussen leg ik contact met mijn nieuwe collega’s: een bonte mix nieuwe Belgen. Veel jonge gasten van allochtone afkomst uit Molenbeek en Schaarbeek. Ik praat ook met de goedlachse Abdi, die net een verblijfsvergunning kreeg. Maar ook met een paar 50-plussers die na Ford Genk gewend zijn aan dag- of weekcontracten.

Ze hebben veel gemeen, mijn nieuwe collega’s: een aanstekelijk enthousiasme én het absolute geloof in het beloofde vast contract zoals te lezen stond in de vacature.

Voor we naar onze werkplek kunnen, nog een woordje van de grote baas. Onder meer over de betaling en de veiligheidsregels voor interimkrachten van DHL.

En dan de harde werkelijkheid:

"Ik wil laten weten dat wat de uitzendconsulenten jullie hebben beloofd, niet waar is. Niet iedereen gaat een vast contract krijgen, dat is enkel voor de top, de happy few van de interimmers. Dus zorg dat je daarbij zit door nooit ziek te worden, hard te werken, nooit te klagen, overuren te doen en nooit te laat komen.”

En alsof dat nog niet genoeg was:

“Voor de laatkomers hebben we een efficiënte manier: als jullie een keer te laat komen op het werk, laten we je 1 week thuis. Dan heb je een week geen werk, maar dan kan je wel nadenken hoe je daarna wél op tijd gaat komen. Zo ga je dat snel afleren.”

De dagcontracters knikken braaf. Zo blij dat ze werk hebben. Ik knik met enige weerstand. Want ik weet hoe het wettelijk zit. Een dagcontract mag ingezet worden om 4 redenen: om snel en kort een vaste werknemer te vervangen, om uitzonderlijke drukte op te vangen (een beurs bijvoorbeeld), voor piekperiodes zoals sinterklaas of de kerstperiode, of als een stage of opleiding in de aanloop naar een vast contract.

Als er een systeem ontstaat waarbij sommige werknemers langere tijd met dagcontracten werken, dan gebruikt de werkgever het statuut niet waarvoor het is bedoeld. En dat is wat ik hier alvast kon ervaren en wat wellicht ook met meerdere interimmers bij DHL Aviation gebeurt.

Onderweg naar magazijn 3 - reload 5 probeer ik de woorden ‘machtsmisbruik’ en ‘uitbuiting’ weg te filteren. Van Johnny, die al 6 maanden als interimmer werkt, krijg ik de uitleg. Vanaf nu wordt het elke nacht pakketjes en dozen stapelen. Ik vul de containers richting Antwerpen, Gent en Hasselt.

Het is koud ‘s nachts in de werkhal. De dozen lijken elke dag zwaarder te worden. Mijn collega-interimmers hebben er minder last van. Zij zijn vooral bezig met dat vast contract.

Ahmed en Guido werken al enkele maanden met dagcontracten, terwijl Abdul en Najib al na vier weken weekcontracten kregen. Sommige hebben hoop, anderen klinken elke dag meer gefrustreerd.

Vooral zij die hier al meer dan 15 maanden werken.

Ook al spreekt niet iedereen even goed Nederlands, de sfeer zit goed onder de interimmers. Zij die een vast contract hebben, zijn minder sociaal. Door hen worden we genegeerd. Ik zal later begrijpen waarom. Als je elke week nieuwe collega’s krijgt die toch nooit lang gaan blijven, dan geef je het al snel op om een band op te bouwen.

Vrijdag is D-day. Op vrijdag ontvangen alle interimmers een sms met de planning voor de volgende week. Meteen een bewijs dat je alweer een week overleefd hebt en dat je nog een week mag meedoen.

Afgelopen week was er behoorlijk wat paniek. Er waren drie rondleidingen met nieuwe ladingen kandidaat-interimmers. Nieuwe kandidaten betekent dat er anderen gaan vliegen. Het heeft alvast effect. Iedereen gaat nog sneller stapelen.

Ik begin nu echt wel veel last te krijgen van mijn rug. Ahmed merkt het op. Hij biedt mij een pijnstiller aan en geeft me meteen nog wat goede raad:

“Niet te veel aan je rug voelen, want dan ga je morgen niet meer mogen terugkomen”.

Ik bijt op mijn tanden en ben blij dat het vrijdag is. Als kers op de taart: een sms van het uitzendbureau. Ik krijg een waar overwinningsgevoel: “Yes, ik stoot door.” In de kantine wordt er alleen maar gepraat over de sms. Ahmed en Johnny hebben nog geen sms gekregen.

Zonder Ahmed en Johnny. Ze werkten hier al meer dan 6 maanden. Ze waren duidelijk geliefd in de groep. Opeens zucht Tim: “Gelukkig mogen wij ze toch nog verdienen deze week.” Ik had Johnny nog willen bedanken.

Er wordt veel gehoest en gesnotterd in het magazijn. De griep is in het land. Guido zit al twee weken onder de antibiotica. Bang om ziek te worden. Benny heeft een maagzweer, maar bijt door. Hij is overtuigd dat hij een vast contract zal krijgen. Al meer dan 11 maanden werkt hij nu bij DHL. Die maagzweer mag hem nu niet de das omdoen. Ook al heeft de dokter hem verboden om te gaan werken. Op woensdag krijg ik griep. Ik meld me ziek.

Tijdens mijn ziekteverlof geen sms van het uitzendbureau. Mijn DHL-carrière zou wel eens voorbij kunnen zijn. Op maandag ben ik genezen. Wonder boven wonder krijg ik een sms van het uitzendbureau. Ik word overgeplaatst naar een andere afdeling. Week drie gehaald!

In de kantine krijg ik uitleg:

“Doordat je ziek bent hebben we je overgeplaatst, maar als het je niet bevalt, mag je ook thuisblijven.”

Ik besef dat ik geen vragen meer mag stellen en dat de nieuwe afdeling geen lachertje wordt.

Op mijn nieuwe werkplek nog meer interimmers. Het werk nog veel zwaarder. Volledige vliegtuigcontainers leegmaken. Ik kan het tempo niet bijhouden. Dat wordt duidelijk opgemerkt door de ploegbazen.

De uitbetalingen van mijn interimwerk zijn nauwelijks te volgen. Telkens een ander bedrag. Ook de anderen klagen over foute betalingen. Abdul heeft nog nooit één overuur uitbetaald gekregen. Richard en Omar krijgen elke week tot 60 euro te weinig betaald.

Klagen bij het interimbureau is onmogelijk. Startpeople belt je met een onbekend nummer, terugbellen lukt niet. Bij het interimbureau binnen DHL is er zelden iemand aanwezig.

De derde week loopt op zijn eind. Nog elke dag leer ik nieuwe interimmers kennen. Telkens dezelfde verhalen. Bij elke kennismaking met een nieuwe collega vertel ik hetzelfde leugentje: dat ik bij de VRT heb gewerkt, maar dat ik het slachtoffer ben van de besparingen. Dat ik snel werk wilde vinden om mijn lening af te betalen.

Elke dag film ik met mijn bril de verhalen van de interimmers. Dat dubbelleven begint zwaar te worden. Op een dag wordt Omar kwaad op mij.

“Ik kan niet snappen dat jij hier werkt. Jij hebt een diploma en je bent blank. Hier hoor jij niet thuis. Wij komen uit Molenbeek en hebben geen diploma. Wij hebben geen andere keuze dan hier met dagcontracten te werken, maar jij kan zo veel meer. Zorg eens dat je snel weg bent!”

De zin van Omar blijft door mijn hoofd spoken. Ik heb genoeg gezien.

Ik hoop dat mijn ex-collega’s ooit begrijpen waarom ik alles heb gefilmd. Sociale dumping bestaat in België, dat zegt alvast de FOD Sociale Zaken. En niet alleen bij DHL. Ik werd nu eenmaal als interimmer aangeworven bij DHL, maar het had evengoed een ander bedrijf kunnen zijn.

Ik sprak met een 30-tal jongeren, die exact hetzelfde meemaken bij andere bedrijven die ook misbruik maken van het systeem van dagcontracten, of langdurige interimarbeid. Maar uit schrik om hun job te verliezen willen die jongeren daar niet over getuigen.

Hoe komt het toch dat dit interimsysteem misbruikt kan worden? Is er dan geen controle mogelijk? Volgens de arbeidsinspectie zijn de sociale partners - vakbonden en werkgevers - in deze sector overeengekomen dat ze hun uitzendarbeid zelf controleren. Een zelfregulerend systeem heet dat. Enkel bij officiële klachten van interimmers kan de arbeidsinspectie stappen ondernemen.

Maar er komen nooit officiële klachten. De interimmers zijn veel te bang om hun werk te verliezen. En zo wordt de arbeidsinspectie buitenspel gezet. Het interimsysteem blijft dus gewoon bestaan. De uitzendkrachten worden jarenlang aan het lijntje gehouden met de hoop op een vast contract dat er waarschijnlijk nooit zal komen.

Als u de volgende keer verrast zou zijn dat uw nieuwe schoenen zo snel bij u thuis geleverd worden, denk dan eens aan die 250 interim-helden die daar elke nacht voor hebben gezweet.