De Venezolanen zijn het beu - Mattias Tuyls

Mattias Tuyls is journalist bij VRT Nieuws. Hij verbleef op zijn 18e een jaar in een gastfamilie in Venezuela, was er twee jaar geleden nog pop-upcorrespondent voor VRT Nieuws en volgt de ontwikkelingen in Latijns-Amerika.

Sinds het begin van de paasvakantie, zo’n 3 weken geleden, zijn de protesten tegen de regering van president Maduro en de lamentabele toestand waarin het land zich al jaren bevindt, nauwelijks gestopt. Dat is opmerkelijk, want die paasvakantie of ‘Semana Santa’, zoals ze dat daar noemen, is normaal gezien de periode van het jaar waarin de doorsnee Venezolaan uitgebreid vakantie neemt, politiek lijkt dan ver weg. Maar dit jaar is dat dus anders.

Hele families konden aan de lokroep van de (nog altijd) paradijselijke stranden weerstaan en gingen/gaan massaal de straat op. Dagenlang, met zijn tienduizenden en vooral met hetzelfde gevoel van binnen, ‘estamos hartos’, we zijn het beu! Beu om in de rij te staan voor basisproducten en medicijnen, beu om elke dag te moeten vrezen voor ons leven of dat van onze buurman, beu om met hopen waardeloze bankbiljetten te moeten zeulen, beu om de risee van heel Latijns-Amerika te zijn en vooral beu om elke dag in angst te moeten leven. Basta ya!

Maar die aangewakkerde strijdlust is niet zonder gevolgen. Sinds begin april zijn er bij protesten al een 10-tal mensen omgekomen en meer dan 500 opgepakt. Eergisteren bij de ‘moeder aller protesten’ vielen er naast een militair, nog twee burgerslachtoffers. En ook gisteren weer kwam het vooral in de hoofdstad Caracas tot een kat-en-muisspel tussen duizenden betogers en de ordetroepen. Die laatsten treden daarbij ongemeen hard op, met rubberkogels en traangasbommen in de aanslag.

Eén ding is zeker: Caracas is een belegerde vesting dezer dagen. Leger, politie en de regeringsgezinde ‘stoottroepen’ zijn tot de tanden bewapend en alomtegenwoordig in het straatbeeld. De metro, toonbeeld van regelmaat en efficiëntie in een stad vol chaos, blijft voor een groot deel gesloten. En ja, het doet toch allemaal terugdenken aan de start van de maandenlange protesten van 2014, waarbij in totaal 43 doden vielen en een van de oppositieleiders Leopoldo López achter de tralies belandde. Tot vandaag zit hij in de cel.

Voor de nieuwe golf van protesten zijn er twee erg concrete aanleidingen. Ten eerste werd het parlement enkele weken geleden tijdelijk buitenspel gezet door het Hooggerechtshof. Reden genoeg voor de verenigde oppositie om haar achterban opnieuw te mobiliseren en weer op straat te komen. Want sinds de verkiezingen van eind 2015 heeft de oppositie een meerderheid in die ‘Asamblea Nacional’.

Ook is het geen groot geheim dat het Hooggerechtshof een van die organen is die de socialistische regering onvoorwaardelijk steunen. En stilaan jaagt zowat elke van hun beslissingen de oppositie de kast op. Een week later, midden paasvakantie, kwam daar nog extra munitie bij voor het antiregeringskamp. Toen besliste Maduro en zijn regering dat oppositieleider Henrique Capriles, de gouverneur van de deelstaat Miranda en zijn belangrijkste tegenstander voor het presidentschap, zich 15 jaar lang niet meer verkiesbaar mag stellen.

Daarmee verdwijnt ook de hoop van veel Venezolanen op een snelle regimewissel, want zij zien Capriles als hun beste kans op verandering bij de presidentsverkiezingen van volgend jaar. De gevolgen tonen zich nu in de beelden van Venezuela die de wereld rondgaan. En die zullen wellicht nog enkele weken, maanden blijven komen.

De eisen van de antiregeringsbetogers zijn klaar en duidelijk: respect voor de scheiding der machten, zo snel mogelijk verkiezingen, vrijlating van alle politieke gevangenen en buitenlandse hulp. Zij houden Maduro en co rechtstreeks verantwoordelijk voor de economische, sociale en politieke malaise waarin het land zich bevindt. En krijgen daarbij de steun van veel andere landen uit de regio.

Tegelijk gewaagt de president en zijn aanhang van een ‘economische oorlog’ tegen het beleid, waarbij de oppositie wordt gesteund door de Verenigde Staten en er alles aan doet om hem te saboteren. Kortom, er is een echte machtsstrijd aan de gang waarbij beide partijen elkaar ervan beschuldigen op een staatsgreep uit te zijn. Die was er ook al onder Hugo Chávez, de charismatische voorganger van Maduro, maar die kon profiteren van een gunstige olieprijs. Dat is een luxe die Maduro al enkele jaren niet meer heeft.

Venezuela zinkt verder weg in een moeras van buitensporig geweld, torenhoge inflatie, schaarste en ja, zelfs honger … Algehele chaos is een understatement. De regering zou de opgelopen spanning kunnen proberen te ontmijnen door als eerste stap regionale verkiezingen uit te schrijven. Die moesten normaal gezien eind vorig jaar al worden gehouden. Het zou een begin kunnen zijn. In de tussentijd blijven de mensenmassa’s, de wachtrijen, de scheldpartijen, de tekorten, de plunderingen … de doden.